دکتر پرویز کردوانی، پدر علم کویرشناسی و جغرافیای ایران، با انتقاد از توسعه صنایع آب بر در دل کویر، سه راهکار اساسی برای مشکل کم آبی کشور ارائه کرد.
تاریخ انتشار :چهارشنبه ۲۴ بهمن ۱۳۹۷ ساعت ۰۴:۰۰
کد مطلب : 79979
پرویز کردوانی با انتقاد از رویکرد غلط دولت‌ها در جمهوری اسلامی مبنی بر توسعه صنایع آب بَر به جای توسعه صنایع کم آب بر در محدوده‌های خشک و مرکز کشور اظهار کرد: اکنون در اصفهان که مشکل کم آبی دارد در شعاع ۵۰ کیلومتری شرق، غرب، جنوب و شمال از مرکز اصفهان صنعت ایجاد شده است و یا در تبریز نیز در فاصله ۲۵ کیلومتری از هر طرف به صنایع برخورد می‌کنیم.
وی، اشتهای بی انتهای صنایع برای دریافت آب را منجر به تمام شدن مخازن سدهای استان‌های هم جوار دانست و گفت: اکنون تنها چاره برپا نگه داشتن این صنایع، مطرح کردن موضوع انتقال آب از دریا است و صاحبان صنایع معتقدند اگر این امر محقق نشود میلیاردها دلار سرمایه یکی پس از دیگری از بین خواهد رفت.
پدر علم کویر شناسی و جغرافیای ایران در ادامه با انتقاد از چنین تصمیمات نادرستی توضیح داد: کسی که ماشینی را به قیمت ۲ میلیارد تومان خریده حتی اگر بنزین با لیتری ۱۰۰ هزار تومان نیز برسد ناچار است برای آنکه ماشین میلیاردی او از حرکت باز نایستد به هر نحوی بنزین مورد نیاز را تأمین کند.
بیشتر بخوانید: جایگاه اقتصاد سبز و وضعیت آن در ایران یک کارخانه فولاد به اندازه ۴ روستا آب نیاز داردکردوانی در گفت و گو با ایسنا با اشاره به رویکرد کشورهای صاحب صنعت در احداث کارخانه‌های عظیم به ویژه فولاد اظهار کرد: کشورهای صاحب نام تولید فولاد، کارخانه‌ها را در کنار دریا ساخته و حتی از ساخت آن در مجاورت رودخانه جلوگیری می‌کنند اما در ایران وجود صنعت فولاد در گل گهر سیرجان و چادرملوی یزد با حدود تقریبی بارش ۱۲۰ و ۶۰ میلیمتر در سال اشتباه بزرگی بود.
رئیس کمیته بیابان‌زدایی انجمن متخصصان محیط زیست ایران، پیشنهاد مدیران مبنی بر گسترش صنایع فولاد در مناطقی غیر از حاشیه دریا را خیانت توصیف کرد و افزود: اگر ایران به صنایع فولاد وابسته باشد بهتر از این است که به مواد غذایی وابستگی داشته باشد.
کردوانی با ابراز نگرانی و نارضایتی از توسعه صنعت فولاد کشور و رتبه ۱۰ تولید آن در جهان به عدم آگاهی مدیران درباره آسیب‌های این توسعه اشاره و تصریح کرد: این یک افتخار نیست چراکه باید بدانیم یک کارخانه فولاد به اندازه ۴ روستا آب نیاز داشته و به ازای هر متر مکعب فولاد ۱۵ تا ۲۰ متر مکعب آب نیاز است.
وی با تصریح اینکه افتتاح طرح از سوی مدیران و احداث کارخانه‌های عظیم به نوعی مُد تبدیل شده است، با ذکر مثالی اظهار کرد: در خبرها می‌شنویم رئیس جمهور برای افتتاح ۱۲۰ طرح به اصفهان سفر کرد و فردا نیز برای افتتاح ۱۴۰ طرح در کرمان خواهد بود، ایا افتتاح این طرح‌ها به آب نیاز ندارد؟
وی با بیان اینکه باید در مصرف آب اولویت‌ها را رعایت کرد گفت: ترجیح و تقدم اول، استفاده شرب است ولی آیا اکنون در شهرهای کشور این اولویت رعایت می‌شود؟
در شهر تهران ۳ رود فاضلاب جاری استکردوانی، شهر تهران را نمونه بارز مصارف غیر شرب آب برشمرد و تصریح کرد: در شهر تهران یک رودخانه وجود نداشته اما ۳ رود فاضلاب جاری است زیرا مصرف بیهوده در این شهر بالاست و به محض باز کردن شیر آب، جوی فاضلاب شکل می‌گیرد.این محقق، پژوهشگر و استاد دانشگاه، توسعه صنعت در بندرعباس را نمونه مناسبی از احداث صنایع در کنار دریا عنوان کرد و گفت: با وجود مشکل کم آبی و آب بر بودن صنایع اما تأسیس آنها در کنار دریا و احداث تصفیه خانه میزان هدر رفت آب را کاهش خواهد داد.
پروفسور کردوانی، استان‌های مازندران و گیلان را مستحق‌تر از سایر استانها برای استفاده از آب دریای خزر دانست و با اشاره به کشت ۱۴ هکتاری یونجه در ساحل داغستان روسیه با بهره گیری از آب دریا گفت: شهر ماخاچ قلعه در داغستان از سال ۱۹۷۵ آبیاری مزارع خود با آب دریا شروع کرده است.
وی، پیشنهاد بهره برداری آب دریای خزر به جای حفر چاه در مناطق شرقی مازندران جهت گسترش کشاورزی را مطرح و خاطرنشان کرد: شهرهای نکا و بهشهر نیازی به حفر چاه عمیق برای برداشت آب نداشته و می‌توانند همانند داغستان روسیه با شیرین سازی آب دریا کشاورزی مازندران را توسعه دهند.
کردوانی به جمع آوری آب باران توسط اروپاییان در ۷۰ سال پیش اشاره و تاکید کرد: مازندران به راحتی می‌تواند با استفاده از نوع سقف‌های شیروانی مختص معماری آن منطقه و هدایت آب به سمت مخازن جمع آوری، خود را از حیث وجود منابع آبی بی نیاز کند.
وی یکپارچه کردن زمین‌های زراعی، استفاده صحیح از آب بندان ها و بهره گیری از فن آوری قنات در دامنه کوه‌ها را راه‌های تأمین منابع آبی در مازندران و گیلان برشمرد و یادآور شد: استفاده غیر اصولی از آب‌های زیر زمینی و هدر رفت بیش از اندازه آب باعث شده این استان در معرض خطر کم آبی قرار گیرد.
استاد نمونه دانشگاه تهران با بیان اینکه استان مازندران دارای استعدادهای فراوانی در زمینه‌های مختلف کشاورزی است به یکی از این مزیت‌ها اشاره و خاطرنشان کرد: می‌توان تا ارتفاع ۷۰۰ متر کشت فندق، زرشک و چای را جایگزین جنگل کرد، همانند کاری که در ترکیه انجام شد و اکنون ۴ میلیارد دلار درآمد سالیانه عاید این کشور کرده است.
وی، چوب‌های جنگلی ارتفاعات ۸۰۰ تا ۲۲۰۰ متر را دارای کیفیت و مرغوب قلمداد کرد و با تصریح اینکه مابقی چوب‌ها در دیگر ارتفاعات فاقد کیفیت لازم است خاطرنشان کرد: بالاتر از ارتفاع ۲۲۰۰ متری مرتع محسوب شده و برای کاشت گیاهان دارویی بسیار مناسب است که این نمونه دیگری از ظرفیت‌های استان مازندران به شمار می‌آید.
پدر علم کویر شناسی و جغرافیای ایران با تصریح بر اینکه توسعه صنایع در استان‌های گیلان و مازندران بی فایده و اشتباه است، تاکید کرد: تنها صنایعی باید در این استانها توسعه پیدا کرده که به کشاورزی آن کمک کنند.
بیشتر بخوانید: اثرات برنامه ریزی در محیط زیست و توسعه پایدار توسعه صنایع کم آب بر گامی در جهت توسعه پایداردر توسعه استانها باید به سراغ صنایع دوستدار محیط زیست برویم؛ توسعه پایدار، با توسعه صنایع کم آب بر در این استان ممکن است. نباید به دنبال صنایعی باشیم که تک بعدی باشند، بخش خصوصی و بخش عمومی باید در این خصوص احساس وظیفه کنند و به فکر حفاظت از محیط زیست باشند. به نقل از شعار سال، باید با صنایعی که مقررات محیط زیستی را رعایت نکند، برخورد شود و الزامات در این زمینه به تولیدکنندگان اعلام شود.
کم‌آبی، واژه‌ای که دیگر هیچ‌کس با آن غریبه نیست. فرقی هم نمی‌کند کنار دریا باشی، جنگل‌های شمال و خشک‌ترین نقاط مرکزی در ایران یا حتی جهان. دایره تعریف و فهم آن هم محدود به تصویر ترک‌خورده خاک‌های خشک یا لب‌های ترک‌خورده و صف متشکل از مردان و زنان ظرف به‌دست برای دریافت حجمی از آب نیست. همه در هرجای دنیا اذعان می‌کنند که با کم‌آبی مواجهیم. برخی سریع‌تر و جدی‌تر با آن مواجه می‌شوند و برخی دیگر به دلیل شرایط جغرافیایی خاص کمی دیرتر اما از آنجایی که ما در منطقه خشکی از لحاظ جغرافیایی قرار گرفته‌ایم، مشمول وضع اول هستیم. خوزستان، تهران، کرمان و اصفهان و... شهرها و استان‌هایی هستند که هرکدام با سطحی از خشکسالی به صورت جدی درگیرند و کمتر روزی است که اخباری را در این ارتباط در رسانه‌ها مشاهده نکنیم.
از آنجایی که هیچ اتفاقی بی‌دلیل رخ نمی‌دهد دلایل گوناگونی از قبیل کمبود بارش‌ها، گرم‌شدن ناگهانی هوا، مدیریت ناصحیح منابع، استفاده ناصحیح از آب، سدسازی‌های غیراصولی، عدم بهره‌برداری درست، کشاورزی سنتی، کشت محصولات آب‌بر در مناطق کم‌آب و... مطرح می‌شود که هرکدام در جای خود صحیح می‌نماید و باید به آن توجه کرد. همان‌طور که گفته شد خشکسالی و کم‌آبی موضوعی پذیرفته شده در تمام دنیا البته با شدت و ضعف‌های گوناگون است، در ایران هم برخی مناطق دچار اضطرار و التهاب در این‌باره شده‌اند و به همین خاطر پرداخت به وضعیت آنها دارای اولویت جدی‌تری نسبت به سایر مناطق است. چند وقت پیش در یک سلسله گزارش‌های مفصل در ارتباط با وضعیت نابسامان آب در استان خوزستان موضوعاتی را هم در ارتباط با مصرف عمومی، هم قصورات مدیریتی و هم طرح‌های فلج‌کننده انتقال مطرح کردیم. بعد از خوزستان و کرمان، اصفهان و یزد در مناطق مرکزی کشور دو استان دیگری هستند که به جد با موضوع کم‌آبی شدید روبه‌رو هستند و به‌زودی شاهد مشکلات جدی‌تری از آن چیزی که در حال حاضر وجود دارد خواهند بود.
بیشتر بخوانید: وضعیت منابع آب در ایران
فولاد و نیشکر و بقیه آبخورهادر تحلیل و بررسی وضعیت کم‌آبی در استان خوزستان، ذیل بررسی طرح‌های مکرر و فلج‌کننده انتقال آب کارون و دز، کشت نیشکر به‌عنوان یکی از گیاهان پرمصرف آب نیز از دلایل اصلی بروز کم‌آبی در استان خوزستان مطرح شد. در دیگر استان‌هایی که با مشکل کم‌آبی مواجه هستند، اصفهان و کرمان نیز به دلیل بهره‌برداری از حجم بالایی از آب در بخش صنعتی به موضع کمی دامن زده‌اند. تولید فولاد آن هم در حجم وسیع در این دو استان، یکی از عوامل اصلی استفاده ناصحیح از آب و بروز مسائل و مشکلاتی از جمله کم‌آبی و صدمات زیست‌محیطی است. با توجه به همین مقدمه کوتاه و سهل، عقل طبیعی ایجاب می‌کند که از کشت گیاهان پرمصرف و بهره‌برداری و راه‌اندازی صنایع آب‌بر در مناطقی که مشکل کم‌آبی دارند و از منابع آبی دور هستند، جلوگیری شود.دلایلی که دیگر توجیه‌پذیر نیستدر توجیه چرایی راه‌اندازی و ایجاد پروژه‌های گسترده فولاد در مناطق مرکزی کشور، یک علت موجود است و آن هم مربوط به سال‌ها پیش است که به‌منظور عدم آسیب‌پذیری این صنایع توسط دشمنان آنها را در مناطقی دورتر از مرزها و در مناطق مرکزی می‌ساختند. در حال حاضر و بعد از گذشت مدت‌ها و همچنین مشاهده تجربه کشورهای فعال در حوزه فولاد هیچ توجیهی برای توسعه و ساخت مراکز و صنایع فولادی در مرکز کشور وجود ندارد؛ چراکه این صنعت به‌شدت نیاز مبرم به آب دارد و همین نیاز ایجاب می‌کند تا این صنایع در نزدیکی منابع آبی از جمله دریاها ساخته شود. مهم ولی بدجا بعد از نفت و گاز، صنایع آهن و فولاد از صنایع مهم و استراتژیک بوده است که قدرت‌های بین‌المللی هرکدام توان خاصی را در این عرصه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. طبق آمار، در سال ۲۰۱۶ حدود یک میلیارد و ۶۲۹ میلیون تن فولاد خام در جهان تولید شده است که بیش از ۴۶ درصد آن مربوط به چین بوده و پس از آن کشورهای ژاپن، آمریکا، هند و روسیه در رتبه‌های بعدی قرار دارند. ایران با تولید ۱۷٫۹ میلیون تن فولاد خام در جایگاه ۱۴ جهانی قرار دارد. با این حجم از تولید و اهمیت این صنعت با یک تصویر از جانمایی صنایع فولاد در کشور مشخص می‌شود که از ۱۵ مجتمع تولید فولاد در کشور ۹ مجتمع در مناطق کم‌آب و خشک ساخته شده است؛ این یعنی بارگذاری فشار ناشی از این صنایع بر وضعیت نابسامان آب در استان‌های مرکزی کشور.
https://zistonline.com/vdcaoon0.49no015kk4.html
zistonline.com/vdcaoon0.49no015kk4.html
تگ ها
آخرین عناوین
پربيننده ترين
تمام حقوق محفوظ بوده و استفاده از مطالب
سایت با ذکر منبع بلامانع است.