آلودگی هوا مانع جذب ویتامین D و هشدار وزارت بهداشت درباره ازن

به گزارش زیست آنلاین، عضو هیئت علمی دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به عوارض آلودگی هوا اشاره کرد و گفت: آلودگی هوا از جمله عواملی است که مانع سنتز ویتامین D توسط نور خورشید در بدن می‌شود.

به گزارش انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور، دکتر «گلبن سهراب» اظهار داشت: در مورد افراد ساکن در کلان‌شهرها که عموماً هوای آلوده‌ای دارند، هم باید به امکان کمبود ویتامین D توجه شود.

وی درباره عوامل تأثیرگذار بر ساخته شدن ویتامین D در بدن گفت: برخی عوامل بر امکان تولید ویتامین D در اثر تابش نور خورشید تأثیرگذارند؛ افرادی که پوست تیره دارند یا در مناطقی دور از خط استوا زندگی می‌کنند، افرادی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند یا پوشش کامل در برابر نور خورشید دارند (استفاده از ضد آفتاب، لباس‌های پوشیده، دستکش، کلاه و عینک) و افراد مسن، نمی‌توانند به مقدار کافی ویتامین D از طریق نور آفتاب به دست بیاورند بنابراین برای این دسته از افراد، استفاده از مکمل ویتامین D ضروری است.

وضعیت کمبود ویتامین D در ایران چگونه است؟ وی درباره وضعیت کمبود ویتامین D در ایران بیان داشت: با وجود اینکه ایران کشوری آفتابی است بررسی‌ها نشان می‌دهند که ما در بیشتر مناطق کشور حدود ۸۰ درصد کمبود ویتامین D داریم.

متخصص تغذیه افزود: نوع لباس، گرد و غبار، شیشه پنجره‌ها، هوای ابری، هوای آلوده و کرم‌های ضد آفتاب می‌توانند مانع رسیدن اشعه ماوراءبنفش به بدن و ساخته شدن ویتامین D مورد نیاز در بدن فرد شوند.

عضو هیئت علمی دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: همچنین منابع غذایی ویتامین Dبسیار محدود هستند و غنی سازی مواد غذایی با ویتامینD در ایران به شکل گسترده انجام نمی‌شود .

سهراب به راه‌های تأمین ویتامین D اشاره کرد و گفت: راه‌های تأمین ویتامین D برای بدن شامل نور خورشید، منابع غذایی و مکمل ویتامین D است که با توجه به محدود بودن منابع غذایی آن، بهترین راه دریافت آن قرار گرفتن در معرض نور آفتاب است.

وی گفت: بیشترین مقدار ویتامین D در میانه روز (ظهر) در بدن ساخته می‌شود به شرطی که حداقل صورت و دست‌ها بدون هیچ لایه محافظی (مانند کرم‌های ضد آفتاب) در معرض نور خورشید قرار بگیرند.

سهراب، غنی‌ترین منابع غذایی ویتامین D را روغن کبد ماهی، ماهی‌های چرب مانند ماهی سالمون، لبنیات و تخم‌مرغ ذکر کرد.

وی افزود: از آنجا که این ویتامین به مقدار فراوان در منابع غذایی وجود ندارد، دریافت مکمل آن، با در نظر گرفتن میزان مواجهه مفید فرد با نور خورشید، در صورت تجویز از سوی پزشک یا متخصص تغذیه، توصیه می‌شود.

متخصص تغذیه درخصوص روش‌های تشخیص کمبود ویتامین D توضیح داد: تنها راه تشخیص کمبود ویتامین D، آزمایش خون است. اگرچه علائمی همچون مشکلات گوارشی، تعریق در ناحیه پوست جمجمه، استخوان درد، افزایش وزن و بی حوصلگی می‌توانند تا حدودی نشانگر کمبود ویتامین D در بدن باشند.

وی گفت: ارتباط ویتامین D یا به اصطلاح «ویتامین آفتاب»، با سلامت استخوان‌ها، برای همگان ثابت شده و محرز است، اما امروزه علاقه‌مندی فراوانی به این ویتامین به دلیل ارتباط با بیماری‌های مختلفی از جمله ام اس، انواع سرطان، بیماری‌های قلبی - عروقی و دیابت ایجاد شده است.

ویتامین D چیست؟ بدن جهت حفظ عملکرد صحیح و سلامت خود نیاز به ویتامین‌ها دارد و ویتامین‌ها به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: ویتامین‌های محلول در آب و ویتامین‌های محلول در چربی.

ویتامین D از دسته ویتامین‌های محلول در چربی است (ویتامین‌های محلول در چربی شامل ویتامین‌های A، D، K و E و ویتامین‌های محلول در آب شامل ویتامین‌های گروه B و ویتامین C است). ویتامین D مانند سایر ویتامین‌های محلول در چربی در کبد و بافت‌های چربی ذخیره می‌شود و همانطور که مقادیر اضافه آن می‌تواند سمی باشد، کمبود آن در بدن نیز با بروز بیماری‌های مختلف جسمی و روحی ارتباط دارد.

ویتامین D برخلاف سایر ویتامین‌ها می‌تواند در بدن از نور خورشید نیز ساخته شود، درحالی‌که بیشتر ویتامین‌ها فقط باید از طریق غذا تأمین شوند.

هشدار وزارت بهداشت درباره آلاینده ازن رئیس گروه سلامت هوای مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت ضمن هشدار نسبت به آلاینده "ازن" و توصیه به مردم و بویژه بیماران تنفسی و کودکان جهت پرهیز از قرار گرفتن در فضای باز در روزهایی که غلظت این آلاینده هوایی زیاد است، در عین حال بر لزوم جدی گرفتن استفاده از کاتالیست در صنایع خودروسازی تاکید کرد.

دکتر عباس شاهسونی در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن اشاره به "ازن"؛ آلاینده مسوول آلودگی هوا در فصول بهار و تابستان، در مقایسه میزان این آلاینده در بهار ۹۸ و ۹۷، گفت: بر اساس سنجش صورت گرفته در ۹۳ روز ابتدای امسال، ۲۴ روز از بهار ۹۸ را "ازن"، ۱۳ روز را دی اکسید نیتروژن (NO۲) و ۱۵ روز را ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون (PM۲.۵) آلاینده مسوول بوده‌اند.

بهار امسال و پارسال، هوای خوب نداشتیم وی ادامه داد: همچنین در این ۹۳ روز، یک روز هوای بسیار ناسالم، هشت روز ناسالم و ۴۳ روز ناسالم برای گروه‌های و ۴۱ روز قابل قبول داشته‌ایم. همچنین هیچ روز هوای خوب نداشتیم. این درحالیست که در سه ماهه اول سال گذشته، ۱۹ روز "ازن"، ۱۳ روز دی اکسید نیتروژن، یک روز ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون (PM۱۰) و ۴۰ روز ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون (PM۲.۵) آلاینده مسوول بوده‌اند. همچنین در سال گذشته ۱۵ روز هوای ناسالم، ۵۸ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۲۰ روز هم هوای قابل قبول داشته‌ایم. در سه ماهه اول سال ۹۷ نیز هوای خوب نداشتیم.

چگونگی ایجاد یک آلاینده تابستانه رییس گروه سلامت هوای مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در تعریف آلاینده ازن و چگونگی شکل‌گیری آن گفت: "ازن"، آلاینده‌ هوا در فصول تابستان و بهار و بویژه تابستان و زمانی است که شدت تابش خورشید و دما افزایش می‌یابد. با توجه به حضور دی اکسید نیتروژن (NO۲)، تابش باعث شکسته شدن آن و ایجاد رادیکال اکسیژن و در نهایت هم تولید "ازن" می‌شود. بنابراین یکی از مکانیسم‌های تولید ازن، چرخه‌ای است که با نور خورشید ارتباط دارد و هر چه شدت نور خورشید بیشتر باشد، "ازن" هم بشتر می‌شود.

"ازن"؛ دومین آلاینده خطرناک وی تاکید کرد: بعد از ذرات معلق ۲.۵ میکرون، "ازن" خطرناک‌ترین آلاینده برای انسان است؛ خصوصا برای بیماران تنفسی، مبتلایان آسم و کودکان. زمانی که غلظت ازن افزایش می‌یابد، احتمال بروز علایم تنفسی و سرفه در کودکان و افرادی که فعالیت زیادی در فضای بیرون دارند، بیشتر است.

در این ساعت‌ها تا حد امکان بیرون نروید شاهسونی ادامه داد: توصیه بهداشتی ما برای روزهایی که غلظت آلاینده ازن زیاد است، آن است که همه افراد بویژه کودکان، مبتلایان آسم و افرادی که در فضای بیرون فعالیت سنگین دارند، تا حد امکان فعالیت‌هایشان در فضای بیرون از منزل را کاهش دهند و بویژه از ساعت ۱۱ صبح تا ۴ بعد از ظهر تا حد امکان در فضای آزاد حضور نیابند.

وی در این باره توضیح داد: "ازن" آلاینده‌ای ثانویه است و دی اکسید نیتروژن (NO۲)، پیش‌ساز آن است؛ بنابراین هر جا دی اکسید نیتروژن باشد، ازن هم خواهد بود. از طرفی هر جا که احتراق و اشتعال داشته باشیم، دی اکسید نیتروژن را هم داریم. یکی از جاهایی که احتراق انجام می‌شود، خودروها هستند؛ خودروها احتراق دارند و دی اکسید نیتروژن (NO۲) تولید می‌کنند.

رییس گروه سلامت هوای مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در این باره افزود: غلظت دی اکسید نیتروژن اوایل صبح (حدود ساعت ۸ و ۹ صبح) افزایش می‌یابد و شدت تابش‌های خورشید نیز از حدود ساعت ۱۱ صبح تا ۱۶ است. به این ترتیب در این بازه زمانی، دی‌اکسید نیتروژن بیشتری می‌شکند، اکسیژن بیشتری رادیکال می‌شود و با اکسیژن هوا واکنش می‌دهد و به ازن تبدیل می‌شود. بر همین اساس در ساعاتی که شدت تابش خورشید بیشتر است (یعنی حدود ساعت ۱۱ تا ۱۶) بیشترین غلظت آلاینده ازن را در هوا داریم.

ضرورت بکارگیری "کاتالیست" و "ادبلو" در خودروها شاهسونی درباره راهکارهای کنترل این آلاینده هوایی گفت: یکی از راهکارها این است که دی اکسید نیتروژن را کنترل کنیم. در کشورهای اروپایی کاتالیست‌های سه راهه برای خودروها به کار گرفته می‌شوند و هیدروکربن، مونوکسیدکربن و دی اکسید نیتروژن را حذف می‌کنند. زمانی که کاتالیست‌ها در خودرو قدرت حذف دی اکسید نیتروژن را نداشه باشند، باعث افزایش دی اکسید نیتروژن می‌شوند. بنابراین این مبحث باید در خودروها رعایت شود؛ مخصوصا در خودروهای دیزلی؛ چراکه احتراق‌شان بیشتر است و دی اکسید نیتروژن بیشتری تولید می‌کنند.

وی همچنین افزود: تولید دی اکسید نیتروژن اجتناب ناپریر است؛ چراکه هر جا احتراق داریم، NO۲ را هم داریم. در معاینه فنی و خودروها، نسبت "هوا" به "سوخت"، "۱۴.۷" به "یک" تنظیم می‌شود که استاندارد هم است. "۱۴.۷" به "یک" نسبتی است که همه آلاینده‌ها حداقل هستند و توان خودرو هم بیشترین حالت است، اما میان همه آلاینده‌ها دی اکسید نیتروژن بیشتر از همه است که البته استاندارد هم است، اما باید در خودروها حذف شود؛ راهکار آن هم استفاده از کاتالیست و ادبلو در خودروهای دیزلی است تا از انتشار دی‌اکسید نیتروژن در فضا جلوگیری شود.

رییس گروه سلامت هوای مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در پایان صحبت‌هایش تاکید کرد: مردم و بویژه کودکان و مبتلایان به آسم تا حد امکان در ساعات ۱۱ تا ۱۶ و در شرایطی که غلظت آلاینده ازن زیاد است، در فضای باز و بیرون از منزل فعالیت نداشته باشند.

سهراب بیان داشت: طی سال‌های اخیر، محققان دریافته‌اند که ویتامین D می‌تواند نقشی حیاتی در تنظیم گلوکز (قند خون)، انسولین و التهاب داشته باشد که این یافته، به نوبه خود یک هشدار مهم برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی- عروقی و دیابت است.

درباره این موضوع بیشتر بخوانید:

طرح مقدماتی کاهش آلودگی هوا جایگزین طرح جامع نمی‌شود

آیا برای اجتناب از فجایع اقلیمی آماده ایم

دولت چگونه می تواند آسیب های اقلیمی را کاهش دهد؟

منابع آلودگی هوا در ایران چیست؟

آلودگی هوا موجب مرگ سالانه سه میلیون نفر

معاینه فنی راهکاری موثر برای کاهش آلودگی هوا

خسارت‌های اقتصادی آلودگی هوای تهران

دلایل آلودگی هوای تهران

آلاینده ازون و منابع تولید آن چیست؟

https://zistonline.com/vdccxiq4.2bqsi8laa2.html