آب های زیرزمینی به آب هایی گفته می شود که در لایه های زیر زمین وجود دارند. به لایه آب زیرزمینی که می تواند در شکستگی های صخره ها و یا مصالح تحکیم نشده مانند شن و ماسه موجود باشد آبخوان یا سفره آب گفته می شود. در واقع سوراخ ها و خلل و فرج پوسته زمین از آب اشباع می باشد.
آب های زیرزمینی، یکی از منابع اصلی آب شرب در دنیا می باشد. در ایالات متحده آمریکا بیش از نیمی از مردم، آب شرب خود را از آب های زیرمینی تامین می کنند که این موضوع نشان دهنده اهمیت آب های زیزمینی است.
در ایران، مدیریت آب های زیرزمینی به چالشی اساسی تبدیل شده است. برداشت بی رویه از سفره های آب زیرزمینی با حفر چاه های عمیق و افزایش برداشت آن به دلیل خشکسالی های بوجود آمده، منابع آن را به شدت کاهش داده و خسارت های جبران ناپذیری را به این منبع آب وارد کرده است. بسیاری از این چاه ها بصورت غیر قانونی حفر شده اند.
در کشور های اروپایی برداشت آب زیرزمینی حدود 8 درصد است در حالی که در کشور ایران این برداشت حدود 8 الی 10 برابر کشورهای اروپایی است. همین برداشت بی رویه باعث فرو نشست زمین می شود. همچنین با خالی شدن سفره های آب زیرزمینی، و به دلیل نشست، ذخیره مجدد آب در آن سفره غیر ممکن می شود. شور شدن منابع آب زیرزمینی یکی دیگر از اثرات منفی برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی است.
در شهری مانند تهران حدود نصف آب مصرفی به فاضلاب تبدیل شده که با نفوذ به آب های زیرزمینی باعث آلوده شدن آن می شود که خود تهدیدی بر سلامتی شهروندان می باشد. طبق برآورد کارشناسان هر 1 لیتر فاضلاب تصفیه نشده، قابلیت آلوده کردن 40 لیتر آب زیرزمینی را دارد.
در برخی از استان ها در جنوب کشورر به دلیل برداشت کامل آب های زیرزمینی، منابع آب شور شده و قابلیت مصرف ندارد. در یزد نیز برداشت بیش از حد، باعث شور شدن و بی کیفیت شدن آب آن شهر شده است.
یکی از راههای اصلی کاهش آلودگی آب های زیرزمینی احداث خطوط فاضلاب است. با احداث این خطوط و هدایت فاضلاب به تصفیه خانه، و تصفیه و تولید پساب با کیفیت، علاوه بر جلوگیری از نفوذ آلودگی به آبخوان، می توان از پساب، در آبیاری فضای سبز شهرها، آب مورد نیاز صنایع و کشاورزی استفاده کرد که همین امر خود به کاهش برداشت آب های زیرزمینی منجر شده و به حفظ این منابع آبی ارزشمند کمک می کند.
مطالب و اخبار مربوط به آب های زیرزمینی، مدیریت این منابع و مشکلات آن را در زیست آنلاین مطالعه کنید.
برداشت‌های بی‌رویه آن هم از چاه‌های غیرمجاز در دهه‌های اخیر حیات منابع آب زیرزمینی را نشانه رفته که یکی از علت‌های بروز پدیده فرونشست زمین و به خطرافتادن حیات دشت‌های استان سمنان به شمار می رود.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌شرقی با بیان این‌که متاسفانه برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی در کشور کاهش نمی‌یابد، گفت: طبق نظر کارشناسان نشست زمین با برداشت و مصرف بیش از حد آب‌های زیرزمینی رخ می‌دهد و طبق پایش اداره کل آب منطقه‌ای استان، گزارش‌هایی از فرو نشست زمین در دشت‌های مختلف استان از جمله دشت سراب، شبستر ارائه شده است.
طبق آمار و اطلاعات وزارت نیرو، سطح آب زیرزمینی در اغلب دشت‌های کشور افت شدیدی کرده است و تاکنون بیش از ۴۰۰ محدوده از ۶۰۹ محدوده مطالعاتی کشور در شرایط ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار گرفته‌اند. تصور بسیاری هنوز این است که بارندگی‌های گسترده و سیل فروردین امسال، عطش ۱۰ ساله زمین را فرونشانده اما به اعتقاد مدیران آبی، اگر به بارش‌های ترسالی دلخوش باشیم، سرنوشت تلخی در انتظار ماست.
مدیرعامل آب منطقه ای استان تهران در حاشیه بازدید اعضای شورای اسلامی شهر تهران از تصفیه خانه ششم در جمع خبرنگاران اظهار داشت: تصفیه خانه ششم تا پایان سال 98 به بهره برداری می رسد و مناطق شمال، شمال غرب و جنوب غرب تهران که بیشتر از منابع آب‌های زیرزمینی استفاده می‌کنند با راه اندازی این تصفیه خانه، به آب‌های سطحی دسترسی بیشتری پیدا می کنند.
استاد دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران، فرونشست‌ها را از مخاطرات جدی در ۲۰ سال گذشته برشمرد و افزود: مسأله فرونشست با فروچاله متفاوت است، فرونشست‌ها با روندی آرام و در ابعادی وسیع‌تر رخ می‌دهند.
زیست آنلاین: سیل اگرچه به عنوان یک بلای طبیعی با پیامدهای نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و زيست محيطی شناخته می شود، دارای آثار و نتايج مثبتی نيز است. اين آثار مثبت شايد به لحاظ تعداد زياد نباشند، اما تاثیر قابل توجهی در بهبود شرايط رفاهی انسان ها دارند.
خشکسالی همچنان گلوی زخمی زمین تشنه لب را می‌فشارد. سالهای بسیاری است که درباره زخم های خشکسالی بر تن زمین گفته شده و گویی این داستان هولناک تمامی ندارد. داستانی که بسیاری از ما بارش های سیل آسای اواخر سال گذشته و اوایل امسال را پایان بخش آن تصور کردیم و با شنیدن نام ترسالی به دنبال این بارش ها، تصویر زمین سرسبز و چشمه های روان را در ذهن مجسم ساختیم و به خود و زمین تشنه لب نوید خوش رهایی از خشکسالی را دادیم.
بستر دریاچه نمک طی سال های گذشته به دلیل کاهش شدید ورودی آب و همچنین گرمای زیاد با خطر خشک شدن مواجه شده است و این تهدید در مناطق حاشیه ای دریاچه به طور جدی تر مشاهده می شود، هرچند بارش های فراوان بهار سال جاری تا حدی این خطر را به تعویق انداخت اما مشکل همچنان باقیست و خشک شدن بستر دریاچه نمک خطرهای بسیاری برای محیط زیست و سلامت انسان ها در پی دارد.
زیست آنلاین: از مهم‌ترین بحران‌های جهان امروز، مسأله بحران زیست‌محیطی است. از جمله عوامل قابل اشاره در رابطه با بحران های زیست محیطی می‌توان به نمونه‌هایی همچون آلودگی هوا، آب، گرمایش زمین و غیره اشاره كرد. «آلودگی آب عبارت است از افزایش مقدار هر معرف اعم از شیمیایی، فیزیکی یا زیستی که موجب تغییر خواص و نقش اساسی آن در مصارف ویژه‌اش شود.»
برای اولین بار در کشور همزمان با هفته صرفه‌جویی در مصرف آب، رویداد ملی سازگاری با کم‌آبی از روز گذشته در سالن همایش‌های وزارت نیرو آغاز و تا پنجم تیرماه جاری ادامه دارد. در حاشیه برگزاری این رویداد همچنین، نمایشگاه تخصصی با محوریت معرفی توانمندی‌های بخش خصوصی در زمینه سازگاری با کم‌آبی تدارک دیده شده است.
آمارها حاکی از آن است که به‌طور کلی میزان مصرف آب تهران در مقایسه با سال قبل ۴,۴ درصد افزایش داشته است. از ابتدای سال جاری تا پایان خردادماه، شهروندان تهرانی ۲۷۸ میلیون متر مکعب آب مصرف کرده‌اند، در حالی که در مدت مشابه سال گذشته این میزان ۲۶۷ میلیون متر مکعب بوده است. «صرفه‌جویی در مصرف آب» فقط یک جمله شعاری نیست. زندگی ما به آب وابسته است و در حال حاضر بیشتر از هر زمان دیگری صرفه‌جویی در مصرف آب نه فقط برای نسل حاضر امری حیاتی است بلکه زندگی آیندگان را نیز نجات خواهد داد.
محمدرضا گلدانساز، پژوهشگر حوزه آب گفت: منابع آب زیرزمینی در کشور با وجود بارندگی‌های کم‌سابقه در سال آبی جاری همچنان در وضعیت نامطلوبی قرار دارند و بارش‌ها نتوانسته کسری مخازن آب زیرزمینی که طی چند دهه برداشت بی‌رویه به وجود آمده است را جبران کند.
زیست آنلاین: قانون مدنی ۱۳۰۷ اولین قانون مدوّنی‌ست که به موضوع منابع آب پرداخته است، در این قانون راجع به حریم قنوات و ساماندهی امور مربوط به بهره برداری و احداث آن‌ها ــ فراتر از مسائل فقهی ــ صحبت شده است.
از انجا که برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، دی‌اکسیدکربن جو را افزایش می‌دهد، جدیدترین راهکار مسئولان برای استراحت منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از افت سطح آب زیرزمینی، جایگزینی پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب با منابع آبی است.
