زیست آنلاین : امید کشمیری موفق به ابداع یک مالچ طبیعی به نام (MNF) شده که نه‌ تنها هیچ‌ یک از معایب مالچ‌های نفتی را ندارد بلکه با توجه به بحران کم‌ آبی کشور، افزایش دمای جوی و … راهکاری عالی برای پیشگیری از آلودگی روزافزون هوا به‌ واسطه ریز گردها می‌باشد. گفت و گوی ما را با او بخوانید :

مالچ چیست ؟ به پوشش سبک و نرم سطح خاک, مالچ یا خاک پوش می گویند، این پوشش می تواند لایه‌ای از کاه، خاک‌ اره، خاک برگ، ورقهٔ پلاستیکی و بسیاری مواد دیگر باشد. این پوشش خاک و ریشهٔ گیاه کاشته‌ شده را از آسیب باران، سله‌بندی، یخبندان، تبخیر و فرسایش محافظت می کند.

معادل فارسی مالچ  کلمه "خاک پوش" استکلمه انگلیسی مالچ (mulch) احتمالا از کلمه آلمانی molsch مشتق شده است، که به معنای " فروپاشی " است و معادل فارسی مالچ نیز کلمه "خاک پوش" است.   کاربرد مالچ ها  موضوع جدیدی نیست, در واقع کاشف اصلی این روش خود طبیعت است, در جنگل برگ ها از درختان بزرگ جدا شده و به زمین می افتند و به همراه دیگر بقایای گیاهی به مالچ(خاک پوش) و سپس کمپوست تبدیل می شوند, در واقع این پوشش به عنوان لباس زمین خواهد بود, و با تشکیل یک لایه طبیعی روی سطح خاک, از گیاه در برابر سرما و خشکی محافظت می نماید.

کاربرد مالچ در کشاورزی و مزایای آن برای دستیابی به عملکرد بهینهبرای دستیابی به عملکرد بهینه در مناطق خشک و نیمه خشک، یکی از گزینه های نو، شناخت و به کارگیری روش های جدید آبیاری است، زیرا کاربرد فناور یهای نو موجب افزایش مؤثر بازده مصرف آب و پیشگیری از انباشت املاح در ناحیه رشد ریشه می شود و عملکرد بیشتری را به ارمغان خواهد آورد. متخصصان کشاورزی باید فناوری های جدیدی را برای رویارویی با کاهش کمّی و کیفی منابع آب و خاک به کار گیرند. در این زمینه، برنامه هایی چند برای دستیابی به این مهم وجود دارد .



فواید استفاده از مالچ- از تبخیر رطوبت خاک به مقدار قابل توجهی جلوگیری می کند.
- رشد علف های هرز را حذف یا کاهش می دهد.
- زه کشی خاک را حفظ می کند.
- به افزایش رطوبت هوا کمک خواهدکرد.
- از انتقال نمک و املاح به سطح خاک جلوگیری می کند.
- عملیات کاشت, داشت و برداشت به سهولت انجام می گیرد.
- عناصر و مواد آلی موجود در مالچ به تدریج به خاک منتقل شده و به مصرف گیاه می رسد.
- به پایداری "میکرو ارگانیسم" های مفید خاک کمک زیادی می کند.
- از فرسایش خاک ناشی از بارندگی جلوگیری می کند.
- از یخ زدگی ریشه در فصول سرد جلوگیری می کند.
 - هوادهی به خاک به سهولت انجام می شود.

معایب استفاده از مالچاگر چه استفاده از مالچ در کشاورزی تأثیر معجزه آسایی دارد ولی گاهی اوقات و در بعضی از شرایط می تواند معایبی را نیز به همراه داشته باشد, در زیر به بررسی این معایب می پردازیم:
- در فصول گرم سال استفاده از پلاستیک سیاه، به عنوان خاک پوش دمای خاک را بالا برده و ممکن است به نابودی گیاه منجر شود.
- کاه، برگ خرد شده، برگهای سوزنی کاج، و تراشه های چوب برای عایق سرما در فصل زمستان مؤثر هستند، اما آنها در فصل بهار و  تابستان موجب گرم شدن خاک می شوند. 
- اگرچه پلاستیک به طور موثر مانع از تبخیر آب از خاک است ولی گاهی اوقات مانع ورود آب به داخل خاک می شود.
- مواد معدنی و یا خاک پوش های مصنوعی , فاقد مواد آلی هستند و از این نظر برای خاک سودمند نیستند و تنها مزیت آنها نسبت به  مالچ های طبیعی این است که خاک پوش های طبیعی ممکن است تخم علف های هرز و یا بیماری را به همراه داشته باشند. 

ویژگی های مالچ خوب- مقرون به صرفه باشد
- به راحتی در دسترس باشد
- به آسانی به کمپوست تبدیل شود
- در صورت نیاز به آسانی حذف شوند
- در محل باقی بماند
- مواد آلی خاک را تأمین کند
- عاری از بذر علفهای هرز، حشرات و بیماری باشد



انواع مالچ - مواد قابل استفاده برای مالچمالچ ها از نطر نوع مواد آن معمولا" به دو گروه اصلی مالچ های طبیعی و مالچ های مصنوعی تقسیم می شوند:

۱- مالچ طبیعی از جمله مالچ‌های طبیعی می‌توان به لاش‌برگ و شاخسار، بقایای گیاهی مانند علف های هرز حذف شده ، کاه و کلش، خاک‌اره و یا پوست گیاهان اشاره کرد.

۲- مالچ مصنوعیمالچ‌های مصنوعی معمولاً دوام بیشتری دارند،ولی معایبی را نیز به همراه خواهند داشت این مواد عبارتند از: پوشش‌های ساخته‌شده از سلوفان(مادهٔ پلاستیکی با پایهٔ گیاهی)، پشم‌شیشه، فویل فلزی، کاغذ، خرده لاستیک، پلاستیک یا فیبر اشاره کرد.

عوامل تاثیر گذار در انتخاب نوع مالچ شناخت شرایط موجود و خصوصیات مواد مختلف به ما کمک خواهد کرد تا بهترین پوشش را برای خاک گیاهان انتخاب نماییم. این موارد عبارتند از:

۱- شرایط و موقعیت آب و هواییانتخاب نوع ماده مالچ نقش مهمی در حفظ دمای خاک ایفا می کند و از این نظر به ۲ گروه مالچ تابستانی و یا مالچ زمستانی تقسیم می شوند.
 
 مالچ زمستانی: این نوع خاک پوش به عنوان عایق برای گیاهان چوبی استفاده می شود و معمولا" در اواخر پاییز تا اواخر زمستان از آن استفاده می کنند. نی، برگ خرد شده، و برگ درختان سوزن نمونه هایی برای مالچ زمستان هستند. 
 
مالچ تابستانی: در فصل بهار و تابستان خاک شروع به گرم شدن می کند, بنابراین مالچ بایستی به گونه ایی انتخاب شود که مانع از گرم شدن بیش از اندازه خاک شود.در واقع نقش اصلی مالچ تابستان برای، کاهش رشد علف های هرز و حفظ رطوبت خاک است. 

۲- کم هزینه بودن و در دسترس بودن کم هزینه بودن و در دسترس بودن مواد قابل استفاده برای مالچ از دیگر نکاتی است که در هنگام تهیه مالچ بایستی به آن توجه نمود, مثلا" پوسته کاکائو و پوسته گندم برای تهیه مالچ بسیار مفید هستند ولی ممکن است در بسیاری از مناطق کشورمان در دسترس نباشند بنابراین استفاده از مواد قابل دسترس تر انتخابهای مناسب تری هستند.

۳- نوع جنس و مواد تشکیل دهنده خاک پوش نوع و جنس مواد تشکیل دهنده خاک پوش نقش مهمی را در انتخاب خاک پوش مناسب ایفا می کند.مثال های زیر برخی از کاربردهایمناسب مالچ هستند:
 - پلاستیک سیاه و نی معمولا در باغ سبزی و برای گیاهان میوه دار کوچک استفاده می شود. 
-  تراشه های چوب، تکه های پوست درخت و برگ درختان سوزنی برای درختچه و یا در اطراف درختان مناسب هستند.  
- پوسته کاکائو، و پوسته گندم برای گیاهان ۱ ساله و یا چند ساله استفاده می شود. 
- از شن یا مالچ سنگ, در زمانی که منظره و حفظ حالت طبیعی باغ مد نظر باشد استفاده می شود. 

 استفاده بلند مدت از خاک پوش(مالچ)برای استفاده بلند مدت از خاک پوش(مالچ) به نکات زیر توجه نمایید:
- مالچ اعمال شده برای حفاظت از سرمای زمستان باید در اواخر پاییز گذاشته شوند و مالچ تابستان نیز به طور معمول در اواسط بهار اعمال می شود.
 - مالچ موجود در اطراف درختان و درختچه ها را در فصل پاییز از اطراف تنه گیاه دور نمایید تا پوست درخت به راحتی سخت و قوی شود.
 - مالچ طبیعی و مصنوعی باید به طور کامل و با ضخامت یکنواخت پوشش داده شود در غیر اینصورت نقاط پایین تر و یا بدون پوشش در معرض رویش علف های هرز می باشد.

مالچ نفتی چه تفاوتی با مالچ طبیعی دارد ؟برای بیابان زایی در ایران از مالچ نفتی استفاده می کنند در حالی که این مالچ سالهاست در دنیا منسوخ شده است و به همین دلیل سالها است به دنبال جایگزین آن می گردند زیرا به شدت به محیط زیست، جانداران، آسیب می رساند ما هم برای اینکه بتوانیم مالچ مناسبی تهیه کنیم به مدت ۷ سال با تیم مجربی روی این موضوع کار کردیم و تحقیق و پژوهش کردیم بعد از ۴ سال جمع اوری مستندات از پژوهشکده های معتبر کشور ۲ منطقه را به عنوان پایلوت امتحان کردیم یکی در گرمسار شن های روان و دومی در دریاچه ارومیه بندر شرفخانه.

مالچ طبیعی چه خصوصیاتی دارد ؟برای آنکه مشخصات مالچ طبیعیmnf  را بدانید بهتر است ابتدا ماچ های نفتی دیگر را بشناسید .بعد از منسوخ شدن مالچ های نفتی، دنیا به سمت مالچ هایی می رود که ضرر کمتری داشته باشد و به همین دلیل مالچی به دست آمد که به آن  مالچ ارگانیک،پلیمری و یا بیولوژیک هم می گویند بررسی ها در مورد آن نشان می دهد که این مالچ از پلیمرهای نفتی درست شده است اما میتواند جذب طبیعت شود و مثل بطری های آب نیست که ۳۰۰ سال برای جذب آن زمان نیاز باشد. در واقع به خاطر آنکه حالت چسبندگی دارد وقتی این نوع پلیمر روی خاک ریخته می شود خاک را سفت می کند. با آنکه این نوع مالچ طبیعت دوست است اما با این وجود عمرشان زیر یک سال است. اما اگر بارندگی زیاد باشد عمر آن به ۴ ماه می رسد . مثلا کشور آلمان یاردی (کمتر از یک متر ) از این مالچ را ۱۵ دلار به کشور امارات می فروشد یعنی می توان گفت متری ۶۰ هزار تومان می شود و در واقع ۹ ماه هم دوام بیشتر ندارد . این نوع مالچ می تواند منبع درامد خوبی برای کشور آلمان به حساب بیاید . اما این ها را گفتم تا به مالچ طبیعی mnf برسیم و آن را با این مالچ مقایسه کنیم در واقع مالچ طبیعی mnfیک روکش است و وارد خاک نمی شود تا خاک را سفت کند . مالچ طبیعی mnfیک طوری نازک است که سطح بیابان را پوشش می دهد و کاملا طبیعی و از مواد معدنی است .اما یک مقایسه ساده نشان می دهد مالچ هایی که استفاده می شود مالچ پلیمری است و هر یک واحد مالچ پلیمری ۳ تا ۲۳ لیتر آب شرب مصرف می کند تا قابل استفاده بشود. زیرا اگر آب گچی باشد فرمولش به هم می ریزد. در حالی که مالچ طبیعی mnf ۸۰۰ سی سی آب نیاز دارد و در واقع زیر یک لیتر آب نیاز دارد و در واقع مدیریت آب را از خودش شروع کرده است در واقع این آب هم اصلا نیاز نیست شیرین باشد و می تواند آب شور، آب آهکی و یا آب گچی باشد . و در واقع اولین قدم در راه حفظ منابع آبی باشد.

غیر از مصرف آب خصوصیت دیگر این مالچ چیست ؟در برابر سرما و گرما مقاوم است در برابر باران ،بادهای شدید مقاومت می کند مانع رویش دانه و جوانه نمی شود. رطوبت خاک را حفظ می کند آب باران را حفظ می کند و به خاطر رنگ روشنش اگر در یک منطقه پاشیده شود گرما را کاهش می دهد گیاه را حفظ می کند و دوستدار محیط زیست و دوام بالای ۵ سال دارد .

خوب با این خصوصیات چرا مورد استفاده قرار نمی گیرد ؟

در حال حاضر شاید بتوانیم بگوییم یک مافیای نهال و آب وجود دارد. همه می دانند کاشت و نگهداری نهال ۷۰۰ هزار تومان خرج دارد . در واقع هر هکتار به ۷ میلیون تومان نیاز دارد تا نهال هایش بزرگ شود و سرپا بماند و این مبالغ چیزی نیست که از چشم خیلی ها دور بماند اما در کنار این مالچ طبیعی mnfسه هدف را دنبال می کند اول مدیریت آب در مناطق مختلف کشور دوم مهار و تثبیت ریزگردها با ریزش مالچ طبیعی mnf و  در نهایت رونق بخش کشاورزی و ایجاد شغل در این زمینه.



در بحث رشد گیاهان مالچ طبیعی چه نقشی می تواند ایفا کند ؟مالچ طبیعی mnf از مواد طبیعی و موجود در سطح زمین تهیه می‌شود و پس از ترکیب با آب برخلاف مالچ‌های نفتی و پلیمری، خطرهای زیست‌محیطی ندارد. میزان تجزیه‌پذیری یا هوازدگی مالچ طبیعی mnfب ه‌مراتب کندتر از مالچ‌های نفتی است و با توجه به‌سختی و ماندگاری خوب، می‌تواند نقش مالچ پوششی را در سطح ماسه‌های روان یا سایر اراضی حساس به فرسایش بادی ایفا کند. مالچ طبیعی mnf در مقایسه با مالچ‌های دیگر هزینه‌ی کمتری داشته و همچنین بازدهی صد در صد آن در مکان‌هایی که تابه‌حال اجراشده است ضریب اطمینان آن را بالا می‌برد. گونه‌های گیاهی ماسه رست نیز قادرند به‌راحتی سله‌ِ ایجادشده براثر پوشش مالچ طبیعی را خرد کنند و به رشد خود ادامه دهند. کشت بذر گونه طاغ همراه با آبیاری پس از آزمون‌های انجام‌شده این ادعا را اثبات کرد که اکثر بذور کشت‌شده در داخل سینی‌های مالچ پاشی شده توانستند بعد از گذشت پانزده روز با شکستن سله سر از خاک بیرون بیاورند و به رشد خود ادامه دهند و بعد مدتی مالچ تبدیل به کود شده و به رشد گیاه کمک می‌کند.

طی آزمایش‌هایی که بر روی مالچ طبیعی mnf انجام‌شده است تا دمای ۱۰۰+ درجه و رطوبت۹۰  درصد نیز مقاومت خود را از دست نداده از مشخصات بارز آن مقاومت در برابر بارش است.

شما در گفته هایتان کاشت طاغ را که در بسیاری از مناطق به عنوان یکی از راه حل ها مقابله با ریزگردها کاربرد دارد را به صرفه نمی دانید دلیل این مخالفتتان چیست ؟

فرض کنید برای مقابله با ریزگردها در هر هکتار ۲۰۰ عدد طاغ کاشته شود . هر نهال طاغ در ماه حدود ۸۰ لیتر آب نیاز دارد که به حساب سر انگشتی هر هکتار ۱۶ هزار لیتر آب نیاز دارد .حالا اگر هزار هکتار گیاه کاشته شود ۱۶ میلیون لیتر آب نیاز است و این میزان آب برای هزار هکتار که میزان زیادی نیز نیست ،مصرف بالایی است.

خوب چاره کار را چه می بینید ؟

ما می گوییم وقتی این تکنولوژی وجود دارد می توان از آن استفاده کردو مصرف آب را کاهش داد.استفاده از مالچ طبیعی mnf در واقع می تواند ماهی ۱۶ میلیون لیتر آب را صرفه جویی کرد و این آب به زمین های بایری هدایت شود که به خاطر کم آبی خشک شده اند اگر این آب به این زمین ها هدایت شود می تواند کشاورزی را رونق دهد و با این روش بخشی از مشکل ریزگردها نیز حل شود . به این روش شما با این کار بعد از دو سال توانسته اید علاوه بر صرفه جویی بخشی از آب ، زمین های کشاورزی را نیز رونق دهید و در همین زمان با وجود گذر زمان دو ساله از زمان پاچیدن مالچ ها می توان نهال ها را کاشت زیرا مالچی که رطوبت را نیز در خود حفظ کرده است می تواند نقش بیشتری در حفظ نهال ایفا کند . در واقع بعد از گذشت ۵ سال و از بین رفتن مالچ ها طاغ ها هم جوان شده اند و می توانندعاملی برای از بین رفتن ریزگردها باشد.

خوب اگر در ایران استقبالی از این محصول نمی شود چرا در بخش صادرات کار نمی کنید و محصول را در خارج از ایران معرفی نمی کنید ؟

این محصول می تواند ارز آوری خوبی داشته باشد . قیمت مالچ طبیعی mnfبسیار نسبت به مالچ های دیگر ارزانتر است تلاش می کنم که این مالچ را در کشور خودم معرفی کنم اما اگر با همه تلاشی که می کنم باز هم به نتیجه نرسم مجبورم در خارج از کشور آن را معرفی و عرضه کنم

تا به حال برای معرفی این مالچ به جایی مراجعه کرده اید و یا اینکه سازمانی از شما حمایت کرده است به نظر شما مشکل و گره این کار در کجا است ؟

ایرادی که گرفته اند این بوده است که می گویند سازمان تحقیقات و پژوهش های سازمان جنگل ها این طرح را تایید کنند این در حالی است که دو سال است مواد به همراه نامه اداره آبخیزداری سازمان جنگل ها در این موسسه قرار دارد اما آنها می گویند برای بررسی و آزمایش آن بودجه نداریم . تا به حال برای معرفی این محصول به سازمان جنگل ها ،محیط زیست، استانداری استان های سیستان و هرمزگان و معاونت فنی ریاست جمهوری و جهاد نصر مراجعه کرده ام اما تمان تلاشم بی نتیجه مانده است./ گفتگو - زیست آنلاین