معاون سابق محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست گفت: اگر قرار است تغییری در مرجعیت «تنوع زیستی» در کشور بیفتد باید «قانون ایمنی زیستی» تغییر کند، چراکه تصمیمات را «شورای ایمنی زیستی» می‌گیرد.

به گزارش ریست آنلاین، همزمان با روز جهانی تنوع زیستی زمزمه‌هایی از تغییر وضعیت کنوانسیون تنوع زیستی در کشور مطرح‌شده است، گفته می‌شود قرار است مسئولیت این کنوانسیون تمام و کمال به وزارت جهاد کشاورزی سپرده شود.

بررسی تاریخی این کنوانسیون نشان می‌دهد، تنوع زیستی شمه‌ای زیست‌محیطی دارد. الحاق به این کنوانسیون در سال ۱۹۹۲ به امضای معاون اول رئیس‌جمهور وقت جمهوری اسلامی ایران نیز رسید و در آن سال ۱۹۷ کشور دیگر هم همزمان با ایران به این کنوانسیون ملحق شدند.

این مسئله در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و پس از تأیید شورای نگهبان، وزارت امور خارجه سند الحاق ایران را به این کنوانسیون در حدود سه سال بعد به مرجع امانت‌دار (دبیر کل سازمان ملل متحد) تقدیم کرد.

ازآنجایی‌که تنوع زیستی در دنیا بر پایه سه لایه «ژن، گونه و زیستگاه» بناشده است و  امکان دست‌کاری‌هایی در ژن وجود دارد، این کنوانسیون با تصویب پروتکل «کارتاهنا» سعی شد تا کشورها را متقاعد کنند تا در آسیب‌رسانی به ژنوم گیاهی کنترل‌شده عمل کنند و  پروتکل به نام «ایمنی زیستی» شکل گرفت.

‌بر اساس این پروتکل کشورهایی که به دست‌کاری ژنتیکی اقدام می‌کنند، باید مورد ارزیابی قرار گیرند که آیا این دست‌کاری‌ها به‌سلامت انسان لطمه می‌زند؟

«قانون ایمنی زیستی» سال ۱۳۹۱ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. بر طبق این قانون، مرجعیت ملی این پروتکل به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور واگذار شده و معاون اول رئیس جمهور  با همراهی اعضای آن (وزرای جهاد کشاورزی، بهداشت و علوم و تحقیقات و رئیس سازمان محیط زیست) تعیین موضع می‌کنند.

دور زدن ایمنی زیستی می‌توانند دارای مانعی در سازمان محیط زیست

مصطفی پناهی، عضو هیئت‌علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه تهران در واکنش به‌احتمال اعطای این مسئولیت به وزارت جهاد کشاورزی این تصمیم، را صحیح ندانست و گفت: وزارت جهاد کشاورزی بر روی جنبه‌های انتفاعی منابع طبیعی فعال است، درحالی‌که سازمان محیط زیست که مسئولیت آن در کنوانسیون حفاظتی تعریف‌شده است متولی این کار است.

پناهی تصریح کرد: اگر کاستی و نارسایی در عملکرد سازمان محیط زیست وجود دارد چرا به‌جای برطرف کردن کاستی‌ها صورت‌مسئله را پاک می‌کنید.

وی بابیان اینکه توجیه قابل‌ارائه درباره محول کردن کنوانسیون تنوع زیستی به وزارت جهاد کشاورزی شاید به کارکرد این وزارتخانه به منابع ژنتیکی بازمی‌گردد، گفت: در این مسئله بحث‌های ایمنی زیستی مطرح می‌شود که هرکدام می‌توانند دارای مانعی در سازمان محیط زیست باشد.

این استاد دانشگاه در ادامه تأکید کرد: برای دستگاه‌ بهره‌بردار و دستگاه‌های دیگر که ملاحظات زیست‌ محیطی وجود ندارند و در تولیدات این ملاحظات را موردتوجه قرار نمی‌دهد.

عضو هیئت‌علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه تهران ابراز داشت: ‌به‌عنوان یک کارشناس معتقدم این کار غلط است، چراکه از جمیع جهات حفاظتی کنوانسیون تنوع زیستی بیش از نگاه‌های انتفاعی است.

وی افزود: حتی آن نگاه انتفاعی هم که کنوانسیون تنوع زیستی در اساسنامه و اسنادش موردتوجه قرار می‌دهد مربوط به استفاده عقلایی است، یعنی مربوط به آنچه کشور ما از آن گریزان بوده و خواسته‌ای با نهایت تاخت‌وتاز به محیط زیست و جمع‌آوری حفاظتی‌اش را به حداکثر برسانیم.

مرجع ملی تنوع زیستی وزیر جهاد است اما تصمیمات در خصوص تنوع زیستی بر عهده شورای عالی تنوع زیستی کشور است

فرهاد دبیری معاون پیشین محیط طبیعی سازمان محیط زیست نیز دراین‌باره  اظهار داشت: علاوه بر مسئله ژن، بر اساس کنوانسیون تنوع زیستی گونه‌های گیاهی و جانوری نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.

وی افزود: حفاظت و نظارت بر وضعیت گونه‌های گیاهی کشور بر عهده جهاد کشاورزی و نظارت بر گونه‌های جانوری بر عهده سازمان محیط زیست گذاشته‌شده است اما در خصوص زیستگاه‌ها باید بگویم عمده زیستگاه‌ها تحت نظارت سازمان جنگل‌ها، مراتع و مابقی آن‌ها که مربوطه به مناطق چهارگانه حفاظتی، محیط زیست می‌شود، در اختیار این سازمان است. 

به گفته دبیری: در این سال‌ها سازمان محیط زیست و سازمان جنگل‌ها سعی کردند برنامه‌هایی برای حفاظت گونه‌ها، زیستگاه‌ها و رویشگاه‌ها داشته باشند.

دبیری تأکید کرد: مرجع ملی تنوع زیستی وزیر جهاد است اما تصمیمات در خصوص تنوع زیستی بر عهده شورای عالی است که متشکل از وزرای مربوطه و رئیس سازمان محیط زیست است قرارگرفته است.

معاون پیشین محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه بخش عمده ژنوم گیاهی زیر نظر سازمان جنگل‌ها و مراتع حفاظت و کنترل می‌شود، گفت: مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی در دنیا عموماً دستگاه‌های محیط زیست کشورها هستند. اگر قرار است تغییری در مرجعیت تنوع زیستی در کشور بیفتد باید قانون ایمنی زیستی تغییر کند؛ چراکه تصمیمات را شورای ایمنی زیستی می‌گیرد.

تنوع زیستی از صفرتا صد در فهرست مأموریت‌های سازمان محیط زیست است

اصغر محمدی فاضل نیز موضع مثبتی درباره این نقل و انتقالات احتمالی ندارد، وی افزود: من در این خصوص چیزی نشنیدم  اما بعید می‌دانم هیچ کارشناس خردمندی دراین‌باره کوچک‌ترین شکی داشته باشد که تنوع زیستی از صفرتا صد در فهرست مأموریت‌های سازمان محیط زیست است./ منبع: خبرگزاری فارس