زیست آنلاین: در روزهای گذشته مقامات شرکت نفت خزر با اعلان کشف ذخایر عظیم نفت و گاز در شمال کشور، خبر از نتایج امیدآفرین حفاری‌ها و کشف ذخایر قابل توجه گازی و نفتی در دشت گرگان، رودسر، رامسر و چالوس داده‌اند. اما به نظر می رسد اخبار منتشر شده در این خصوص بیش از آن که فنی و عملیاتی باشد، سیاسی است. داده‌های بیان شده مبتنی بر داده‌های لرزه‌نگاری است و متکی به داده‌های حفاری نیست و قابل اتکا نخواهد بود.

به گزارش زیست آنلاین، در روزهای گذشته مقامات شرکت نفت خزر با اعلان کشف ذخایر عظیم نفت و گاز در شمال کشور، خبر از نتایج امیدآفرین حفاری‌ها و کشف ذخایر قابل توجه گازی و نفتی در دشت گرگان، رودسر، رامسر و چالوس داده‌اند.

به گفته این مقامات تنها منابع گازی چالوس معادل یک چهارم ذخیره میدان عظیم پارس جنوبی است که به تنهایی می تواند ۲۰ درصد انرژی اروپا را تامین کرده و عسلویه دوم را در شمال کشور ایجاد کند. علاوه بر این گفته شده است که ذخایر نفتی این منطقه با میادین نفتی بزرگ جنوب کشور برابری می کند.

زیست آنلاین در این خصوص گفت و گویی با رضا نوشادی، کارشناس نفت و انرژی، داشته است تا ابعاد این گزارش را بررسی کند.

* گفته‌های مقامات نفت خزر در خصوص بهره برداری از میادین نفت و گاز در شمال کشور تا چه حد عملیاتی است؟

باید توجه کرد که اصولا فعالیت‌های اکتشافی، فعالیت‌هایی دامنه‌دار و زمانبر است. این فعالیت‌ها از مطالعه ساختار زمین‌شناسی تا مرحله‌ای که به لحاظ مطالعات شبیه‌سازی و زمین شناسی، احتمال حضور هیدروکربور در یک نقطه‌ای در نظر گرفته می‌شود، زمان‌بر است. وجود هیدروکربور در یک نقطه فقط با حفر چاه مشخص می‌شود. پس از حفاری چاه هم باید آزمایش‌هایی انجام و اقتصادی بودن برداشت ذخیره منطقه بررسی شود. همه این مراحل عدم قطعیت‌های خودش را دارد و بازه زمانی طولانی چند ساله دارد.
ما به هیچ وجه پیش بینی پتانسیل‌هایی شبیه پارس جنوبی را از ساختار زمین‌شناسی شمال نداریم. داده‌های بیان شده مبتنی بر داده‌های لرزه‌نگاری است و متکی به داده‌های حفاری نیست و قابل اتکا نخواهد بود.

معمولا چنین خبرهایی پس از اتقان و اثبات ذخایر، در یک بزنگاه خاص مثلا روزهای ۲۲ بهمن یا هفته دولت با دقتهای قبلی منتشر می‌شود. حال که این خبر بدون پیش نیازهای اثباتی به این شکل منتشر شده‌است گمان می‌رود که برای مقاصد تامین بودجه، تثبیت برنامه یا به عنوان مولفه ای در سیمای وزارت‌خانه در دولت جدید نقش بازی کند.

*آیا همانطور که رئیس هیئت‌مدیره شرکت نفت خزر گفته است، در دشت گرگان ۱۶ حلقه چاه حفاری‌شده که حاکی از وجود ظرفیت قابل توجه گاز در این منطقه است؟

شاید برای این حفاری برنامه‌ای در نظر گرفته باشند اما در کل ساختار اعلام شده برای منبع گازی، 16 حلقه چاه حفر نشده بلکه کل چاههایحفاری شده در پهنه های گفته شده  ۱۶ حلقه چاه است در بخش چالوس هنوز اثبات ذخایر از طریق حفاری صورت نگرفته است.

*میادین نفت شمال در چه بازه زمانی می‌تواند به تولید برسد؟

در حال حاضر هیچ اولویتی در تولید نفت و گاز شمال نداریم. دلیل آن این است که همه این میادین داخلی هستند و اگر بتوانیم سرمایه‌ای تعیین کنیم باید در میادین مشترک خود هزینه کنیم. اما اگر فرض کنیم شرایط مالی هم فراهم باشد، زمان‌بندی برای رسیدن به تولید در میادین نفت شمال کمتر از ۵ تا ۶ سال نیست. یعنی بسته به نوع و مشخصات گاز، سیستم‌هایی غیر از حفاری چاه‌ها و سیستم‌های انتقال و جمع‌آوری گاز را نیاز داریم.
کشور با توسعه و تولید در میادین شمال فاصله زیادی دارد. ما میادینی خارج از حوزه شمال کشور داریم که اکتشاف و تولیدی شده‌اند، طرح‌های توسعه دارند، مجوزهای محیط زیستی اخذ کرده‌اند و به خصوص میدان مشترک هستند. در وضعیت کنونی که شرکت نفت با محدودیت مالی در سرمایه‌گذاری مواجه است، اگر هم پولی باشد به نفت شمال نخواهد رسید. ایران اگر سرمایه‌ای دارد، شانس موفقیت برای اکتشاف در زاگرس، فارس و خلیج فارس است.

*در صورت توسعه میادین حوزه دریای خزر چه ملاحظات محیط زیستی در نظر گرفته می‌شود؟

در بحث میادین نفتی یک مطالعات ارزیابی محیط زیستی (EIA) انجام می‌شود. در این ارزیابی دقیق بررسی می‌گردد که چه تاسیساتی قرار است احداث شود، در آنجا چه مناطق حفاظت شده‌ای وجود دارد و چه گونه‌های در حال انقراض و نیازمند حفاظت زیست می‌کند.

به صورت معمول با توسعه میادین، بحث خطوط لوله انتقال و چاه‌هایی را داریم که به اندازه نصف یک زمین فوتبال است. خوشبختانه تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای برای پالایش وجود دارد و در میزان بارگزاری در محیط زیست حداقل تخریب را دارد. اگر این پروژه‌ها در شمال کشور عملیاتی شود همکاران ما در بخش توسعه موارد محیط زیستی را لحاظ خواهند کرد. علاوه بر آن نقش رسانه‌ها در این خصوص اهمیت دارد و باید تذکرات لازم را بدهند.

اگر یک زمانی بخواهیم معادن دریایی خزر را توسعه دهیم، اصولا پتانسیل‌های آن در آب‌های عمیق ۸۰۰ متری است که اصلا ارزش جانوری در کف دریا ندارد. اما نزدیک ساحل که عمق دریا کم می‌شود ارزش‌های محیط زیستی وجود دارد که در آنجا هم لوله‌هایی که در دریا بارگزاری می‌شود خود پناهگاه برای بخشی از جانواران دریایی می‌گردد.

باید تکنولوژی و روش‌هایی به کار گرفته شود که حداقل تخریب اراضی کشاورزی را داشته باشیم. چرا که در جایی که تاسیسات اجرا شود دیگر پتانسیل کشاورزی نخواهیم داشت. جایی که برای پالایشگاه انتخاب می‌شود به لحاظ پوشش گیاهی و قابلیت‌های کشاورزی باید از ابتدا در نقاط کم پتانسیل باشد. اما در نهایت هیچ گزینه‌ای مزیت خالص ندارد. هنر ما این است که گزینه‌ای را انتخاب کنیم که حداکثر مزایا و حداقل معایب را داشته باشد.