سال گذشته شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، بنزین مورد استفاده مردم در شهر تهران را به آزمایشگاهی در آلمان فرستاد. نتایج آزمایش‌های صورت گرفته نشان می داد بنزین و گازوئیل مصرفی در ایران از نظر میزان گوگرد و اکتانی که تولید می‌کند خطرناک است.

به گزارش زیست آنلاین به نقل از زیست نیوز: مه غلیظی دو تا دور پایتخت را گرفته است؛ این مه رطوبت هوای پاییزی نیست، همان دم روباهی است که در شعر احمدرضا احمدی در وصف پایتخت آمده است، دود و آلودگی. نزدیک به نیم قرن از باز شدن بحث آلودگی هوای پایتخت در رسانه‌ها می‌گذرد؛ از آن زمان تاکنون گرچه راه‌های بسیاری از سوی کارشناسان و مسئولان بر روی کاغذ آمده اما نتیجه تنها مه غلیظ در تهران و شهرهای بزرگ دیگر ایران بوده است. خوزستانی‌ها این روزها حالشان از پایتخت نشین‌ها هم خراب‌تر است و به تازگی موفق به کسب رتبه اول در آلودگی هوا در جهان شده‌اند؛ رتبه‌ای که هزاران نفر را در هفته‌های اخیر به بیمارستان‌ها کشانده است. در گفت‌وگو با محمد درویش، کارشناس محیط زیست و مدیر دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان محیط زیست از او درباره بحث آلودگی هوا در کشور و راهکارهای آن پرسیدیم.

چند سالی است که بحث آلودگی هوای تهران و سایر کلان‌شهرها به یکی از مباحث مهم و پرمناقشه در میان مدیران این شهرها تبدیل شده است. شما  ریشه‌های این وضعیت نامطلوب را در چه می‌بینید؟در کلان‌شهرهای ما امکانات، مبلمان شهری و توان اکولوژیک متناسب با جمعیت رشد نکرده است. این امر موجب بروز یکسری مشکلات راهبردی و ساختاری در این شهرها شده است. از سوی دیگر توزیع امکانات در کشور به گونه‌ای بوده است که بیشترین امکانات در شهرهای بزرگ و به ویژه در کلان‌شهر تهران متمرکز شده‌اند. این توزیع ناعادلانه ما را با یک فشار جمعیتی در پایتخت مواجه کرده  و موجب بدهکاری شدید اکولوژیکی این شهر شده است.  

برای رفع این مشکل چه باید کرد و آیا راهکارهایی که تاکنون صورت گرفته، مناسب بوده‌اند؟در دوره آقای احمدی‌نژاد، رویه تشویق پایتخت‌نشینان به شهرستان‌ها در دستور کار خود قرار گرفت و مشوق‌هایی نیز برای مهاجران به شهرستان‌ها در نظر گرفته شد اما این رویه نتوانست پاسخ مناسبی به مشکل آلودگی هوای پایتخت باشد و عملا جز بازگشت دو سه هزار کارمند به شهرستان‌ها، استقبال چندانی از آن نشد. به نظر من ما باید به جای گذاشتن زمان و هزینه برای چنین ایده‌هایی از تجربه سایر کلان‌شهرهای دنیا نظیر لندن، نیویورک، توکیو و... درس بگیریم. گسترش حمل‌ونقل ریلی شهری و خطوط بی‌آرتی یکی از این راه‌حل‌هاست که می‌تواند به ما در رفع آلودگی هوا کمک کنند. بنابراین ما باید گزینه‌های جایگزین برای خودرو شخصی را تقویت و آنها را به مردم معرفی کنیم؛ به موازات این امر می‌توان راهکار افزایش هزینه استفاده از خودروهای شخصی را نیز دنبال کنیم.این امر موجب می‌شود تا مردم خودشان ترجیح بدهند به جای استفاده از اتومبیل شخصی، از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنند. اولویت پرداختن به این مقوله از آنجا ناشی می‌شود که مطابق بررسی‌های انجام شده ۷۵ درصد از آلودگی هوا در پایتخت از خودروها ناشی می‌شود و تنها ۲۵ درصد آن از دودکش‌های خانگی، ریزگردها و یا آلودگی‌های صنعتی نشات می‌گیرد. بنابراین برای حل مشکل آلودگی هوا در تهران، اراک، اصفهان و سایر شهرهای بزرگ کشور سه راهکار اصلی وجود دارد:

بهبود و گسترش حمل و نقل ریلی شهریبهبود سوخت خودروهاارتقای سیستم کاربراتور خودروها به یورو ۴شما در گفته‌هایتان به مرتبط بودن ۷۵ درصد آلودگی هوا به واسطه استفاده از خودروهای شخصی اشاره کردید. یکی از بحث‌هایی که درباره هدفمندی یارانه‌ها در کشور مطرح شد، نزدیک شدن به قیمت واقعی انرژی در سطح استانداردهای جهانی بود. از این رو ما پس از هدفمندی شاهد افزایش قیمت حامل‌های انرژی به ویژه بنزین بودیم. اما در همین دوره گفته‌های مبنی بر استفاده از بنزین‌های غیراستاندارد مطرح شد و عده‌ای استفاده از این بنزین را عامل آلودگی هوا عنوان کردند. به این ترتیب مردم با پرداخت هزینه بیشتر نه تنها سوخت بهتر و در حد استانداردی دریافت نکردند، بلکه از کیفیت آن نیز کاسته شد. شما تا چه میزان استفاده از این نوع بنزین و تحریم‌هایی که صورت گرفت را عامل این آلودگی می‌دانید؟سال گذشته شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، بنزین مورد استفاده مردم در شهر تهران را به آزمایشگاهی در آلمان فرستاد. نتایج آزمایش‌های صورت گرفته نشان می داد بنزین و گازوئیل مصرفی در ایران  از نظر میزان گوگرد و اکتانی که تولید می‌کند خطرناک است. در همین راستا بود که ما اخیرا نامه ای به بانکی‌مون، دبیر کل سازمان ملل نوشتیم و از او خواستیم اقدامی در جهت رفع تحریم ها علیه ایران انجام دهد. بر اساس نتایجی که از این آزمایش‌ها به دست آمده است می‌توان گفت یکی از نتایج تحریم‌ها آلودگی هوای تهران بوده است. ما در سال‌های اخیر شاهد اتخاذ تحریم‌ها در صنایع اتومبیل‌سازی و سوخت در کشورمان بودیم.  این تحریم‌ها علاوه بر اقتصاد روی تنوع زیستی و آب و خاک نیز تاثیرگذار بودند. شما شاهدید که دو سال است وضع آلودگی هوا در کلان شهر تهران در حال افزایش است، در حالی تعداد خوردوها در این شهر افزایش چندانی نداشته است.

مقوله آلودگی هوا سلامت چند میلیون نفر را در ایران تهدید می‌کند، به نظر شما با توجه به ابعاد گسترده این امر چرا ما شاهد واکنش‌ جدی از سوی نمایندگان مجلس در این رابطه نیستیم؟آلودگی هوا یک مسئله جدی برای ایران است اما این امر هنوز به صورت مطالبه مردم درنیامده است. نمایندگان عموما تلاش می‌کنند مطالبات مردم را در زمان انتخابات مورد توجه قرار دهند. توجه مردم بیشتر روی مسئله گرانی، تورم، قیمت مواد غذایی و.. است و کمتر به کسی رای می‌دهند که شعارش این باشد که به جنگل‌ها نباید تجاوز شود، هوا نباید آلوده باشد و یا رانش خاک اتفاق نیفتد و سدسازی بی‌رویه نداشته باشیم. از این رو نمایندگان نیز به مقوله محیط‌زیست بی‌توجهی می‌کنند. به نظر من تنها زمانی محیط‌زیست تبدیل به یک مطالبه می‌شود که مردم از آگاهی ویژه‌ای برخوردار باشند. اینجاست که نقش سازمان محیط‌زیست، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ،سازمان تبلیغات اسلامی ،وزارت آموزش و پرورش و... روشن می‌شود. اگر این نهادها و وزارتخانه‌ها در این حوزه فعالیت کنند و اجازه دهند سازمان‌های مردم‌نهاد وارد کار شوند، مردم به کسانی رای خواهند داد که به دغدغه‌های محیط‌زیستی آنها پاسخ دهد و این مقوله در راس سرفصل‌ها و برنامه‌ریزی‌های کارش قرار داشته باشد.

به نظر شما برای رسیدن به این آگاه‌سازی چه باید کرد؟در فرصت موجود باید سازمان محیط‌زیست و منابع طبیعی برای نمایندگان مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهرها و روستا کارگاه‌های مشورتی برگزار کند. سرفصل این کارگاه‌ها می‌تواند تشریح اهمیت محیط‌زیست و گنجاندن آن در زمره مسائل راهبردی باشد. در کنار این امر، می‌توان آموزش محیط‌زیست را به شکل جذاب از سوی سازمان‌های مردم‌نهاد دنبال کرد تا دانش‌آموزان با این مقوله آشنا شوند.