نبکاها که به گلدانهای کویر شهرت یافته اند نمادی از همنشینی گیاه و خاک در طبیعت سخت کویر هستند و بزرگترین گسترده این نماد زیبایی، در کویر کرمان قرار گرفته که این روزها پس از گذشت ۱۴ سال خشکسالی در استان کرمان و در بعد از بارندگیهای اخیر در کویر به گل نشسته اند و افسونگری کویر را افزون کرده اند.

به گزارش زیست آنلاین از  مهر، کویر یکی از بارزترین پدیده های طبیعی اقلیم شمال استان کرمان است اما علیرغم نامش که خشکی و نیستی از آن برمی آید، کویر شمال استان کرمان دارای زیبایی های بی نظیری است که گاه در جهان انگشت حیرت بر دهان گردشگران گذاشته است.

همین شاخصه است که چندی پیش مدیرکل یونسکو را به کرمان کشاند تا با مشاهده کویر شهداد مقدمه ثبت جهانی پدیده های طبیعی کویر کرمان  فراهم شود.

اما این روزها پس از افزایش چشمگیر بارندگی در استان کرمان شاهد بروز زیبایی کم نظیری از طبیعت در کویر کرمان هستیم.

کویر کرمان در کنار گرمترین نقطه زمین، گودترین چاله مرکزی ایران، کلوتهای زیبای شهداد، بلند ترین تپه های شنی جهان و رودخانه شور و کویر زیبایش این روزها دامن سبزی برتن کرده که بر جذابیتش افزوده است.

اما به دلیل خشکسالی و کمبود بارش باران طی ۱۴ سال گذشته از گسترده نبکاها در کویر کاسته شده بود و زیبایی خود را از دست داده بودند و پس از گذشت ۱۴ سال خشکسالی مداوم و عدم بارش باران در کویر این روزها بزرگترین گسترده نبکاها در کویر ریگان در شرق استان کرمان بار دیگر زنده شده است و گیاهان در عمق کویر و جایی که آب وجود ندارد سر زنده و شاداب شده اند.



در کویر همه چیز از فرسایش باد و خاک و آب شور ایجاد می شود از کلوتهای سر به فلک کشیده شهداد گرفته تا تپه های سر به فلک کشیده ریگان اما نبکاها نمادی از هم زیستی گیاهان و طبیعت خشک منطقه هستند طبیعی آنقدر خشک که نام گرمترین نقطه زمین را نیز به خود اختصاص داده اند.

اقبال گسترده گردشگران خارجی برای بازدید از کویر کرمان/ بهار کویر با سرسبزی نبکاها همراه شد

در منشاء به وجود آمدن نبکاها گیاهان هستند، محمد جهانشاهی، مسئول طبیعت گردی میراث فرهنگی استان کرمان در گفتگو با مهر در خصوص کویر کرمان می گوید: متاسفانه عادت کرده ایم به بیابان و کویر به عنوان تهدید نگاه کنیم در صورتیکه هر ساله گردشگران در جهان هزینه های هنگفتی می کنند که ساعاتی را در کویر بگذرانند و کویر کرمان با توجه به خصوصیاتی که دارد می تواند منشاء جذب گردشگر باشد.

وی گفت: در صورت سرمایه گذاری در این مناطق از سوی بخش خصوصی شاهد بازگشت سود در کوتاه ترین زمان هستیم زیرا کویر کرمان یکی از جذاب ترین مناطق گردشگری کشور محسوب می شود.

جهانشاهی نبکاها را جزئی از زیباییهای کویر کرمان دانست و گفت: وقتی از سمت مناطق شهری و به خصوص شهداد به سمت کلوتها حرکت می کنیم اولین کمربند کویر نبکاها هستند که زیبایی خاصی به طبیعت منطقه داده اند و پس از آن به کلوتها و درنهایت رودخانه شور و چاله مرکزی می رسیم.

وی ادامه داد: نبکاها در سایر مناطق مانند ریگان نیز یافت می شود و در کنار تپه های مرتع شنی این منطقه نیز وجود دارند و گسترده زیادی را به خود اختصاص داده اند.



وی گفت: همه چیز در کویر به واسطه فرسایش شکل می گیرد نبکا از هم زیستی گیاه و شنهای روان تشکیل شده است در واقع درختان گزی که در کویر رشد می کنند ریشه خود را در شنهای روان می گسترانند و رطوبت را جذب می کنند و در نهایت تعداد درختان گز که در کنار یکدیگر رشد می کنند افزایش می یابد از سوی دیگر خاک اطراف این درختان متراکم مرطوب می شود و پس از وزش بادهای کویر و به مرور زمان تپه های در اطراف این درختان شکل می گیرد و به این ترتیب یک نبکا به وجود می آید اما در واقع کویر شامل هزاران هزار نبکا در کنار یکدیگر است.

جهانشاهی افزود: در کویر خشک و یک دست گردشگر به یکباره با هزاران نبکا مواجه می شوید که مانند گلدانهای کوچک در کنار یکدیگر قرار گرفته اند و روی انها درختان سر سبز رشد کرده اند و فاصله آنها به یکدیگر چند متر است.

ابراهیم زابلی، رئیس منابع طبیعی ریگان نیز به خبرنگار مهر می گوید: بزرگترین گسترده نبکاها در کویر ریگان قرار گرفته و فاصله چندانی با بلندترین تپه های شنی جهان ندارند که عموما توسط گردشگران برای شن درمانی استفاده می شوند.



وی نبکاها را عارضه های طبیعی دانست که در ریگان علاوه بر زیبایی طبیعت دلیلی برای ادامه حیات مردم نیز هستند.

زابلی افزود: در واقع این نبکاها از هجوم شنهای روان به روستاها و مزارع مردم جلوگیری می کنند و از اهمیت فراوانی برای مردم برخوردارند و پس از بارندگیهای اخیر بار دیگر احیا شده اند.

۱۸۶ هزار هکتار نبکا در ریگان/ گلدانهای طبیعی در کنار بلندترین تپه های شنی جهان

زابلی ادامه داد: ارتفاع این عاضه های طبیعی از چند سانتیمتر در بدو شکل گیری تا چندین متر و شعاع  آنها گاه تا ۱۰ متر می رسد.

وی بیان داشت: متاسفانه به دلیل خشکسالیهای اخیر شاهد تخریب بخشی از این نبکاها به دلیل کم آبی بودیم اما بارندگیهای های ماههای گذشته موجب شده نبکاها بار دیگر گسترش یابند.

وی گفت: درختانی که روی نبکاها شکل می گیرند رطوبت را در خاک نبکا نگاه می دارند و در طول ایام بسیار گرم سال از این رطوبت استفاده می کنند ضمن اینکه ریشه این درختان چندین متر در زیر زمین رشد می کند تا به منابع آبی برسد.

وی وسعت نبکاهای در ریگان را ۱۸۶ هزار هکتار اعلام کرد و گفت: یکی از زیباترین جاذبه های کویر نوردی در ریگان وجود همین نبکاها است که همچون تاجی بر روی تپه های شنی رشد کرده اند.

زابلی ادامه داد: نبکاها عموما در سطح همواری که میزان ماسه آن متوسط و سطح آب زیر زمین بالا بوده و یا رطوبت موجود کافی برای حیات پوشش گیاهی باشد ظاهر می‌شوند و عناصر تشکیل دهنده نبکا شامل ماسه، رس و سلت است

.

وی افزود: گیاهان منفرد باید ارتفاعی بیش از ۱۰ الی ۱۵ سانتی متر داشته باشند تا اینکه بتوانند ماسه‌ها را کنترل کنند اگر دانه‌های ماسه چسبندگی نداشه باشند به عبارتی عناصر رس و لای نداشته باشند حجم آنها با تغییر و سرعت باد تغییر می‌یابد. با افزایش میزان رسوب، گیاه برای جلوگیری از مدفون شدن به رشد خود در جهت بالا ادامه می‌دهد این رشد تا آنجا است که ریشه گیاه در ارتباط با سطح آب زیر زمینی باشد اما جایی که آب زیر زمینی افت می‌کند این ارتباط قطع و تخریب نبکا آغاز می‌شود که سرانجام به مرگ نبکا می‌انجامد.

زابلی گفت: نبکاهای چندین ساله و دائمی در تغییر سطح سفره آب زیر زمینی، هرزآبها، تبخیر، تعرق و کنترل رسوبات بادی در منطقه نقش اساسی دارند.

حفظ و نگهداری از این عارضه های طبیعی و معرفی آنها در راستای جذب گردشگران می تواند سرآغازی باشد در راستای زنده شدن گردشگری در استان کرمان و انتظار می رود مسئولان ارشد استان گامهای عملی در این مسیر بردارند.