سرزمین خراسان و شهر نیشابور خاستگاه و محل تولید و فرآوری فیروزه است اما همواره شناسنامه این سنگ قیمتی به نام خراسان و به کام ترکیه لقب گرفته زیرا روزگارانی دور ترکیه گذرگاه و محل حمل این سنگ به اروپا بوده و این امر می‌تواند زنگ خطری برای میراث و هویت سرزمین خورشید باشد.

به گزارش زیست آنلاین از مهر، خاستگاه فیروزه به‌عنوان یکی از سنگ‌های قیمتی و باارزش در سرزمین خراسان و قلب نیشابور است اما باتوجه به اینکه ترکیه، روزگاری گذرگاه و محل عبور و حمل این سنگ به اروپا بوده، فیروزه در زبان لاتین به "ترکوئیس" به معنای سنگ ترکی معروف شده به همین دلیل هنرمندان حرفه فیروزه تراشی آرزوی ثبت جهانی این حرفه و هنر ناب را داشته تا نشان دهند فیروزه نگین اصالت و هویت ایرانی به ویژه خراسانی ها است.

هنرمندان چشم به راه ایستادن فیروزه بر بام جهان

اکنون سال‌هاست که خراسانی‌ها به ویژه هنرمندان حرفه فیروزه تراشی چشم به راه ایستادن فیروزه بر بام جهان هستند و هنوز تکلیف این پرونده مشخص نیست طوری که گاه خبرهایی مبنی برسقوط  فیروزه از بام جهان شنیده می شود و در این مسیر بیم و امیدهای فراوانی وجود دارد.



فیروزه در زبان لاتین به "ترکوئیس" به معنای سنگ ترکی معروف است و علت این امر صادرات این سنگ از طریق ترکیه به اروپا است و گفته می‌شود فیروزه سنگ آرزوی تمام پادشاهان ممالک از زمان کوروش و داریوش بوده و بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند برای معرفی شناسنامه فیروزه به جهانیان باید هر چه زودتر مقدمات ثبت جهانی این اثر را طی کرد.

معدن فیروزه نیشابور یکی از منحصر به فرد ترین معادن جهان

مدیرکل میراث فرهنگی خراسان رضوی در این رابطه گفت: سابقه بهره برداری از معدن سنگ فیروزه به بیش از سه هزار سال قبل بازمی‌گردد و این سنگ همواره مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بوده است.

رجبعلی لباف خانیکی معدن فیروزه نیشابور را یکی از منحصربه‌فردترین معادن جهان دانست و افزود: سالانه بیش از چهار هزار و ۵۰۰ کیلو گرم فیروزه در کارگاههای تراش فیروزه مشهد و نیشابور تراش می خورد.

پرونده میراث قیمتی خراسان روی میز یونسکو  

وی تاکید کرد: پرونده ثبت جهانی حرفه فیروزه‌تراشی به‌عنوان نگین سنگ‌های قیمتی خراسان به زودی روی میز یونسکو قرار خواهد گرفت زیرا معدن فیروزه نیشابور یکی از منحصربه‌فردترین معادن جهان بوده و فیروزه‌تراشان نیشابوری نیز ماهر و زبردست هستند.

وی ادامه داد: جهانی شدن حرفه تراش فیروزه یکی از راه‌هایی است که می توان از طریق آن به جهان نشان داد که فیروزه متعلق به ایران و سرزمین خراسان است و از سویی دیگر ثبت جهانی این هنر برای معرفی ایران به عنوان خاستگاه و محل اصلی تولید و فرآوری این سنگ و هنر منفعتی بزرگ محسوب می‌شود.



ترکیه روزی گذرگاه و محل حمل فیروزه به اروپا بوده است

مدیر کل میراث فرهنگی خراسان رضوی تصریح می‌کند: فیروزه نیشابور اکنون در تمام دنیا شناخته شده است اما با این وجود گاه برخی از کشورها گمان می‌کنند که این سنگ متعلق به ترکیه است زیرا در زبان لاتین به این سنگ "ترکوئیس" یعنی سنگ ترکیه گفته می شود و این امر به دلیل این است که ترکیه روزی گذرگاه و محل عبور و حمل این سنگ به اروپا بوده است.

رئیس کانون ملی هماهنگی دانش و صنعت فیروزه و سنگ های قیمتی به خبرنگار مهر گفت: سالانه بین ۳۰ تا ۴۰ تن سنگ فیروزه در خراسان رضوی تولید شده و بین ۱۵ تا ۲۰ درصد آن تبدیل به صورت نگین تراش می خورد و بیش از ۳۰۰ کارگاه تراش فیروزه در این استان و ۲۵ استادکار بر روی هنر فیروزه تراشی به صورت تخصصی فعالیت می کنند.

حجم سبک فیروزه موجب قاچاق این سنگ قیمتی می‌شود

جواد پیش بین از تراش سالانه بیش از چهار هزار و ۵۰۰ کیلو گرم فیروزه در کارگاه‌های تراش فیروزه مشهد و نیشابور خبر داد و افزود: در حال حاضر یکی از مشکلات فیروزه قاچاق و خروج آن به دلیل حجم سبک است و این امر روند صادرات این سنگهای قیمتی را  با مشکل روبرو کرده است.

وی ادامه داد: سنگ فیروزه برای سرزمین خراسان نعمت و فرصتی بزرگ است و باید از این ظرفیت برای معرفی هنرها و آثار باارزش خطه خورشید به جهان حداکثر بهره برداری را کرد چرا که هنر فیرزوه تراشی با قدمت چندین هزار ساله قابلیت ثبت در فهرست میراث معنوی و جهانی را دارد.



استحصال فیروزه به روش انفجار سبب هدررفت این سنگ قیمتی می‌شود

رئیس کانون ملی هماهنگی دانش و صنعت فیروزه و سنگ های قیمتی  با اشاره به روش استحصال این سنگ اظهار کرد: روش استحصال سنگ فیروزه به روش انفجار انجام می گیرد که در این فرآیند بخشی از این سنگ گران بها از بین می رود و بی تردید باید به دنبال تغییر در روش استخراج این سنگ بود تا میزان هدر رفت این سنگ قیمتی کاهش یابد.

پیش بین تصریح کرد: معادن فیروزه کشور در شهرستان تخت جلگه واقع در خراسان رضوی قرار دارد و در این میان ثبت جهانی حرفه فیروزه تراشی یکی از اقدامات شایسته است که باید با جدیت تمام از سوی میراث فرهنگی استان پیگیری شود.

میراث فرهنگی در حال تکمیل پرونده ثبت جهانی حرفه فیروزه تراشان

وی با اعلام اینکه میراث فرهنگی اکنون در حال تکمیل پرونده ثبت جهانی حرفه فیروزه تراشان است، بیان کرد: با این اقدام صنعت تراش سنگهای فیروزه به نام ایران ثبت جهانی می شود و بی تردید تعلل در این زمینه به ضرر فرهنگ و هویت مردم خراسان است و باید برای ثبت این هنر و حرفه در فهرست آثار یونسکو به صورت جدی تر عمل کرد.

وی از تهیه سند هویت بخشی به سنگهای قیمتی خبر داد و افزود: در راستای توسعه صنعت تراش سنگهای قیمتی و فیروزه پیش نویس نقشه راه سنگهای قیمتی تدوین شده و تهیه این نقشه سند هویت بخشی سنگ های قیمتی است.



رئیس کانون ملی هماهنگی دانش و صنعت فیروزه و سنگ‌های قیمتی یادآور شد: در حال حاضر این پیش نویس در حال بررسی است و به زودی برنامه‌های آینده این کانون در زمینه توسعه سنگهای قیمتی و فیروزه اجرایی خواهد شد.

تا هنگامی که مشکلات فیروزه تراشان حل نشود در مسیر ثبت جهانی موفق نخواهیم بود

رئیس اتحادیه فیروزه و عقیق‌تراشان به مهر گفت: ۱۳۰  نفر در معدن فیروزه نیشابور فعالیت می کنند و ۳۶۰ واحد صنفی به صورت رسمی زیر نظر این اتحادیه هستند.

عبدالصمد رحیمی اظهار کرد: هنر فیروزه تراشی ۵ هزار سال قدمت دارد اما همواره در مسیر صادرات و واردات این اثر مشکلات فراوانی وجود دارد و باید در نظر داشت تا هنگامی که مشکلات این حرفه حل و فصل نشود در مسیر ثبت جهانی موفق نخواهیم بود.

وی ادامه داد: حجم کم و ارزش بالای فیروزه موجب شده تا میزان صادرات و واردات این سنگ چه در شکل خام و چه در شکل تراش خورده  قابل تشخیص نباشد.

رئیس اتحادیه فیروزه و عقیق تراشان عنوان کرد: سنگ فیروزه نیشابور در دامنۀ جنوبی کوه بینالود واقع در ۵۳ کیلومتری شمال غربی این شهرستان واقع است و بر اساس مدارک و شواهد تاریخی، سابقه بهره‌برداری از معدن فیروزه نیشابور به بیش از سه هزار سال قبل می رسد و به همین دلیل در آینده‌ای نزدیک حرفه فیروزه تراشی در ردیف آثار جهانی به ثبت می‌رسد.

خراسان مهد هنر فیروزه تراشی است و هنرمندان این عرصه چشم انتظارند تا با درخشش فیروزه بر بام جهان؛ فروغ هنر ایرانی را در سطح جهان به نمایش بگذارند.