یک عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اراک گفت: علیرغم پتانسیل بالای تنوع زیستی جزایر ایران متأسفانه به این مهم توجهی نمی‌شود.

به گزارش زیست آنلاین از ایسنا حسین ظهوری، دکترای تنوع زیستی با اشاره به اینکه امسال روز جهانی تنوع‌زیستی با عنوان "تنوع‌زیستی جزایر" نام‌گذاری شده است، اظهار کرد: جزایر ویژگی‌های خاصی دارند که ممکن است در داخل مریلند یا سرزمین اصلی وجود نداشته باشد.

وی با اشاره به پدیده جزیره‌ای شدن گفت: جزیره‌ای شدن به این معناست که ارتباط با سرزمین‌های خشک اطراف قطع شود و قطعاً این امر شرایط خاص و تنوع‌زیستی ویژه‌ای را برای جزیره به همراه دارد و ممکن است که جانور ‌یا گیاه خاصی در جزیره‌ای وجود داشته باشد که در سرزمین‌های دیگر شاهد آن نباشیم.

نماینده‌ی IUCN در ایران تصریح کرد: در اکولوژی نیز این بحث جزیره‌ای شدن مصداق دارد به این شکل که هر جانوری که با پیرامون و جمعیت اصلی خود از نظر ژنتیکی، جغرافیایی و ... قطع ارتباط داشته باشد، جزیره‌ای شده است به همین دلیل تنوع‌زیستی در جزایر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چون در جزایر جانوران ارتباطی با جمعیت اصلی خود ندارد و این امر مسلماً تغییراتی در ساختار آنها ایجاد می‌کند.

وی این تغییرات را در خصوص جانورانی که قدرت عبور از آب را ندارند مهم‌تر دانست و افزود: پرندگان منوط به اینکه جزیره با سرزمین اصلی فاصله زیادی نداشته باشد، می‌توانند ارتباط خود را با جمعیت اصلی خود حفظ کنند، اما جانورانی مانند پستاندران قطعاً این امکان و ایجاد ارتباط با جمعیت اصلی خود را ندارند و ممکن است از نظر ساختاری و ژنتیکی تحولاتی داشته باشند؛ به همین دلیل بررسی تنوع زیستی جزایر قابل اهمیت است چون احتمال اینکه با جانوران خاصی مواجه شویم که با جمعیت اصلی خود تفاوت‌های اساسی پیدا کرده باشند، وجود دارد.

ظهوری اظهار کرد: تنوع‌زیستی جزایر از نظر موقعیت قرارگیری، رژیم اقلیمی و آب‌وهوایی ممکن است شکل خاصی باشد که مختص آن جزیره است. برای مثال‌ ممکن است گونه‌ای را در جزایر شاهد باشیم که در سرزمین اصلی وجود ندارد و جزایر گونه‌هایی را در خود جای دهند که امکان زیست آنها در سرزمین‌های اصلی وجود ندارد.

وی با اشاره به نوع خاصی از آهو در جزیره فارور در هرمزگان گفت: در گذشته نوع خاصی آهو در این جزیره وجود داشت که بعد از بررسی اسکلت آن این نتیجه بدست آمد که این آهو با آهوی سرزمین‌های اصلی کاملاً تفاوت دارد و نام‌گذاری جدیدی برای آن در نظر گرفتند. این امر هم نشان از دارد که تنوع‌زیستی جزایر با توجه به شرایط و اقلیم و جغرافیای آن کاملاً متفاوت و قابل توجه است.

مدیر کارگروه آموزش محیط‌زیست سازمان ملل‌(EUROBATS /UNEP) اضافه کرد: در مورد جزایر ایران مانند جزیره قشم که بین دو سرزمین اصلی‌(ایران و شبه جزیره عربستان) قرار دارند، می‌توان جانوران‌ یا پرندگانی را دید که در سرزمین اصلی آنها را نمی‌توان دید‌ یا داشت. به همین دلیل چنین جزایری به دلیل داشتن این شاخصه‌ها اهمیت بالایی دارند.

وی در خصوص بررسی تنوع‌زیستی جزایر ایران تصریح کرد: جنوب ایران جزیره بزرگی چون جزیره قشم دارد که به دلیل وجود امکانات و وسعت آن بررسی‌هایی در نوع تنوع‌زیستی آن صورت گرفته است اما، در برخی جزایر مثل فارور و جزیره شیدور که منطقه حفاظت شده حیات‌وحش محسوب می‌شوند و اتفاقا به دلیل اینکه خالی از سکنه نیز هستند، محل مناسبی برای سکونت حیات‌وحش به شمار می‌روند، بررسی‌های جدید و جدی برای آنها صورت نگرفته و این پتانسیل مغفول مانده است.

ظهوری با تأکید بر اینکه بررسی جامعی بر روی تنوع‌زیستی جزایر ایران تاکنون صورت نگرفته است، اظهار کرد: ظرفیت جزایر ایران به حدی بالاست که اگر در هر قسمتی از حوزه‌ی تنوع‌زیستی بررسی شود، همچنان کم است، چراکه گستردگی و تنوع‌زیستی در ایران به قدری زیاد است که با بررسی‌های جدید قطعاً موضوعاتی جدید پیش‌رو باز می‌شود اما، متأسفانه تاکنون توجهی صورت نگرفته است.

 

حفاظت فیزیکی تنها عامل تضمین تنوع زیستی برای نسل آینده نیست

 

وی با بیان اینکه حفاظت در دنیا مرسوم است اما، بخشی از این حفاظت با حفاظت در کشور ما متفاوت است، افزود: حفاظتی که در ایران از تنوع‌زیستی انجام می‌شود عملاً حفاظت فیزیکی است، به صورتی که در مناطق چند نفر مأمور و محیط‌بان در نظر می‌گیرند و با متخلفان برخورد می‌شود. این نوع حفاظت در ایران است البته این حفاظت در دنیا نیز مرسوم است اما، به آن اکتفا نمی‌کنند و آن را تنها عامل تضمین‌کننده تنوع زیستی برای نسل آینده قلمداد نمی‌کنند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اراک افزود: زمانی این نوع حفاظت از سوی مأموران از شکل فیزیکی خارج می‌شود که نسبت به آن التزام عملی و تعلق خاطر داشته باشند و صرفاً به عنوان یک شغل به آن نگاه نکنند.

وی تأکید کرد: مهم‌ترین عامل حفظ تنوع‌زیستی فرهنگ‌سازی در جامعه است. فرهنگ حفاظت در دنیا ترویج شده است و این امر خیلی مربوط به کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته نیست، بلکه خیلی از کشورهای آفریقایی نیز شاهد حفظ جانوران و گیاهان خود هستند. نسل امروز ما نیز باید برای حفظ تنوع‌زیستی و انتقال آن به نسل آینده تلاش کند و این فرهنگ در کشور جا بیفتد. این التزام فکری باید به التزامی عملی بدل شود.

ظهوری بحث تنوع زیستی را به قدری مهم دانست که می‌توان حتی در قالب یک تز دکترا به آن توجه کرد.

‌