منطقه حفاظت‌شده بهرام گور منطقه‌ای حفاظت‌شده در شرق استان فارس و شمال شرقی شهرستان نی‌ریز است. این منطقه، که در سال ۱۳۵۱ خورشیدی بنیان‌گذاری شده، ۴۰ هزار و ۸۰۰ هکتار مساحت دارد و در بلندترین نقطه به ۲،۷۸۷ متر می‌رسد. آب و هوای منطقه بهرام گور گرم و خشک است و بارندگی حدود ۲۰۰ میلی متر در سال دارد. اهمیت این منطقه به جمعیت قابل توجه گورخر ایرانی ساکن در آن است

به گزارش زیست آنلاین منطقه حفاظت شده بهرام گوردر شرق استان فارس و شمال شرقی شهرستان نی ریز قرار دارد. وسعت این منطقه ۴۰ هزار و ۸۰۰ هکتار و ارتفاع بلندترین نقطه آن دو هزار و ۷۸۷ متر بوده و دارای آب و هوای گرم و خشک و بارندگی حدود ۲۰۰ میلی متر است.

این محدوده از سال ۱۳۵۱ با عنوان منطقه حفاظت شده "بهرام گور" تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست فارس قرار گرفته است. منطقه حفاظت شده بهرام گور تنها منطقه ای در کشور بوده که جمعیت قابل ملاحظه و پویایی از گورخر ایرانی را در خود جای داده است.

بهرام گور گونه‌های جانوری متعدد و گوناگونی را در خود جای می‌دهد. گونه‌هایی از پرندگان چون کبک، زاغ بور (که بومی ناحیه به شمار می‌رود)، هوبره، جبیر، تیهو، باقرقره و انواع پرندگان شکاری را می‌توان در این منطقه یافت. از جمله دیگر مهره‌داران ساکن بهرام گور می‌توان به گربه‌سانانی چون کاراکال و گربه جنگلی اشاره کرد. در گذشته یوزپلنگ آسیایی نیز در منطقه زندگی می‌کرد که امروزه دیگر در آن پیدا نمی‌شود.

کل و بز، قوچ و میش، گراز، روباه، گرگ، و کفتار از جمله پستانداران ساکن این منطقه هستند.

 حضور دیگر گونه های ارزشمند نظیر کاراکال، زاغ بور، هوبره، جبیر و... ارزش اکولوژیکی این زیستگاه پهناور را دو چندان می کند و تماشای حیات وحش به خصوص گونه های در معرض تهدیدی نظر گورخر ایرانی، هوبره و زاغ بور در این منطقه به سادگی امکان پذیر است.

اما در سال گذشته قرار بود که در منطقه بهرام گور طرح اکتشاف معدن در پنج نقطه ارائه شود که دوستداران محیط زیست تاکید کردند در صورتیکه این پنج معدن به مرحله اکتشاف و بهره برداری برسد نه تنها گورخرهای بهرام گور در طول زمان از بین خواهد رفت بلکه اکوسیستم منطقه بهرام گور نیز در خطر جدی نابودی قرار خواهد گرفت که پیامد آن از بین رفتن تمام گونه های جانوری و گیاهی درون آن است.

با مخالفتهای محیط زیستی، فعالتیهای معدنی در نقطه آغاز متوقف شد تا زیستمندان منطقه روی آرامش را دوباره ببینند.

اما طی چند روز گذشته رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس اعلام کرد که قرار است ۶۰۰ معدن غیر فعال فارس به مزایده گذاشته شود و حتی معادن موجود در منطقه حفاظت شده بهرام گور نیز در لیست برنامه ها قرار دارد.

در این رابطه کارشناسان و دوستداران محیط زیست هم از لحاظ فنی و هم از لحاظ حقوقی به مشکلات ناشی از فعالیتهای معدنکاوی در این منطقه اشاره دارند.

این کارشناسان اعتقاد دارند از بعد علمی و فنی زیست محیطی، فعالیت معدنکاوی و بهره برداری از معدن به هر میزان که با ملاحظات و مراقبتهای زیست محیطی حداکثری همراه باشد بازهم از لحاظ زیستی به منطقه آسیب وارد می کند.

 

عبور و مرور ماشین آلات باعث می شود که گرد و خاک از زمین بلند شده و بر روی برگ درختان بنشیند و این امر باعث می شود که درختان نتوانند عمل فتوسنتز را به خوبی انجام دهند.

از دیگر سو احتمال برخورد ماشین آلات با زیستمندان مهم منطقه به ویژه گورخرهایی که جزو گونه های در معرض خطر انقراض نیز به شمار می رود نیز وجود دارد که ممکن است باعث مرگ این زیستمندان نیز شود.

در بعد دیگر عبور و مرور انسانها و فعالیت دستگاه ها و ماشین آلات باعث از بین رفتن آرامش حیوانات منطقه خواهد شد و ایجاد استرس در آنها بر روی تولید مثل زیستمندان اثر منفی گذاشته و باعث کاهش تولید مثل آنها شود.

همچنین بر اساس اعلام سازمان منابع طبیعی فارس ۲۹ کانون فرسایش بادی در فارس وجود دارد که ۹ کانون آن بحرانی و در جنوب و جنوب شرقی فارس یعنی همان حوالی نی ریز قرار دارد  و از آنجایی که نی ریز سپر محافظ ورود کویر به فارس است با شروع فعالیتهای معدن کاوی، درهای کویر بر روی استان فارس باز می شود.

از دیگر سو بر اساس قانون هرگونه فعالیت معدنکاوی در مناطق حفاظت شده ممنوع است و بر این اساس امکان آغاز فعالیت معدنی در بهرام گور نیز وجود ندارد.

دوستداران محیط زیست فارس اعتقاد دارند که در سطح فارس نقاط متعددی وجود دارد که می توان بدون مشکل زیست محیطی فعالیتهای معدن کاوی انجام داد و بهره برداری از معدن در منطقه بهرام گور باعث به خطر انداختن زیستمندان بهرام گور می شود.

یک کارشناس حوزه محیط زیست در استان فارس به خبرنگار مهر در این رابطه گفت: گونه های بسیار مهم گورخر آسیایی، زاغ بور، هوبره و... در منطقه حفاظت شده وجود دارد که بهره برداری از معدن سنگ آهک می تواند حیات این گونه ها را با مشکل مواجه کند.

معدن باعث شکنندگی اکوسیستم می شود

علمدار علمداری افزود: منطقه حفاظت شده بهرام گور یکی از مناطق مهم کشور به شمار می رود که قرار است در آینده ای نزدیک به پارک ملی تبدیل شود.

وی با تاکید بر اینکه این منطقه سرمایه ملی طبیعی کشور است، بیان کرد: در صورتیکه قصد بهره برداری از معدن در این مطنقه را داشته باشند به طور حتم این بهره برداری، بازکردن شکاف در زمین، انفجار و... را به همراه دارد که این امر می تواند مشکلات زیادی را برای منطقه به وجود آورد.

این کارشناس حوزه محیط زیست با تاکید بر اینکه بهره برداری از معدن مستلزم ایجاد شکاف در زمین برای برداشت سنگ است، بیان کرد: این اقدام می تواند تخریب منطقه و حتی پوششهای گیاهی را به همراه داشته باشد.

 

وی با اشاره به اینکه بهره برداری از معدن باعث ناامن شدن زیستگاه برای حیات وحش می شود، گفت: یکی از مهمترین چالشها در مناطق چهارگانه کشور بهره برداری از معادن و جاده های دسترسی به این معادن است که باعث تخریب زیستگاه ها و شکنندگی اکوسیستم می شود و این ناپایداری اکوسیستم از بین رفتن گونه های گیاهی و جانوری را در پی دارد.

علمداری در خصوص پیامدهای دخالت در زیستگاه ها گفت: اولین پیامد این مسئله تاثیر بر روی رفتارهای مختلف جانوران به خصوص رفتارهای تولید مثلی آنهاست و این بزرگترین ضربه به جمعیت گونه ها و روند کاهش آنها محسوب می شود.

وی با بیان اینکه مهاجرت حیات وحش از این منطقه می تواند مخاطراتی را برای آنها به همراه داشته باشد، اظهار داشت: این مهاجرت حیات وحش می تواند آنها را دستخوش حوادث از جمله تصادف و یا حتی شکار می کند.

علمداری بزرگترین سرمایه یک کشور را پارکها و مناطق حفاظت شده دانست و ادامه داد: علاوه براین تنوع گونه ای(چه گیاهی و چه جانوری) و آنچه اکوسیستم های طبیعی نامیده می شود و به طور حتم در تمام کشورها به بهترین شکل توسط دولتها اداره می شود اما در کشور ما دولت عامل اصلی تخریب این سرمایه های خدادادی است.

این کارشناس حوزه محیط زیست تاکید کرد: به طور حتم برای حفاظت از طبیعت بی نظیر فارس و بهرام گور نباید اجازه اجرای این مصوبه در فارس داده شود و باید در حفظ و نگهداری از این مناطق کوشید و با محیط زیست همکاری صورت گیرد ضمن اینکه به نظرات کارشناسی آنان توجه شود تا بخشی از این گونه های کمیاب و بی نظیر برای نسل آینده باقی بماند.

وی با اشاره به اینکه این منطقه می تواند در اشتغالزایی موثر باشد، بیان کرد:  اگر به اکوسیستم این منطقفه در حوزه گردشگری توجه شود می توان نسبت به اشتغالزایی اقدام و مشاغل زیادی را برای اهالی مطنقه به وجود آورد.

موضوع معدنکاوی در بهرام گور قابل پیگیری است

رئیس کل دادگستری استان فارس نیز در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: در گذشته پیرامون بهره برداری معدن در این مطنقه مجوزهایی صادر شده بود که به دنلال اعلام محیط زیست مبنی بر تخریب منطقه، دادگستری وارد و جلوی فعالیت آنها گرفته شد.

ذبیح الله خدائیان بیان کرد: در پنج منطقه بهرام گور برای بهره برداری از معدن مجوز صادر شده بود و اگر این معدن در همان منطقه باشد که قبلا جلوی بهره برداری از آن گرفته شده به طور حتم با اعلام محیط زیست جلوی فعالیت آن گرفته می شود.



وی با تاکید بر اینکه محیط زیست باید این موضوع را به دادگستری اعلام کند، اظهار داشت: چنانچه بهره برداری از این معدن خلاف قانون و مقررات باشد به طور حتم دادگستری جلوی فعالیت آن را می گیرد.

به گزارش مهر، به نظر می رسد فعالیتهای معدنی بیش از آنچه که باعث رونق اقتصادی فارس شود ضربات مهلکی را بر پیکره محیط زیست استان وارد خواهد کرد و در ابتدای امر گورخرهای بهرام گور در معرض این آسیبها قرار می گیرند از این رو باید با کارشناسی بیشتر نسبت به فعالیهای معدنکاوی اقدام کرد زیرا تن خسته گورخرهای بهرام گور توان مقابله با تجهیزات معدن کاوی را ندارد.