چند تن از کارشناسان و مسوولان حوزه محیط زیست و منابع طبیعی کشور ضمن بررسی روند بحرانی تخریب محیط زیست در کشور تاکید کردند که حفظ جنگل ها، مراتع و منابع طبیعی کشورمان مهمتر از توسعه طرح های عمرانی است.

به گزارش زیست آنلاین از ایرنا رییس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور روز جمعه در برنامه مناظره این هفته شبکه اول سیما با موضوع ˈجنگل و مراتعˈ به عنوان نخستین پاسخ دهنده به پرسش مجری برنامه گفت: با توجه به این که دولت اکنون خود را برای تدوین برنامه ششم آماده می کند برخی از موضوعات مربوط به محیط زیست می تواند برای این برنامه مورد توجه قرار گیرد.

ˈعادل جلیلی ˈ افزود: اگر بنا را بر این گذاریم که سازمان جنگلها و مراتع کشور و سازمان محیط زیست به عنوان متولی وظیفه خود را به نحو احسن انجام می دهند و هیچ گونه محدودیتی از نظر منابع و نیروی انسانی نداشته باشد باز یک سری موضوعات هستند که در تخریب یا احیای منابع طبیعی کشور می توانند نقش کلیدی داشته باشند.

جلیلی ادامه داد: ۵ برنامه ۵ ساله را پشت سر گذاشته ایم و رویکرد توسعه ای که دولتها در این مدت داشته اند از دو جنبه تاثیر منفی روی منابع طبیعی داشته، یکی ازجنبه غیر مستقیم طبیعی است که هر برنامه برای خودیک سری شاخص های دولتی را دنبال می کند، یک سری از شاخص های مهم نیز بحث اشتغال ، تولید ثروت و توزیع ثروت است .

وی تصریح کرد: هر چقدر دولتها در این قسمت موفق بوده اند تاثیرش در منابع طبیعی مثبت بوده ، نظریه ثابت شده ای در دنیا است که در جوامع توسعه یافته که این شاخص ها وضعیت مناسبی دارند ارتباط بین مردم و محیط زیست ارتباطی فرا معیشتی نیست درحالیکه در کشورهای در حال توسعه یا کشورهایی که در اقتصاد گذر است مثل کشور ما این ارتباط یک ارتباط فرامعیشتی است مثلا شغل یک نیاز است.

به گفته جلیلی، اگر برنامه ششم توسعه مورد توجه قرار نگیرد مشکلات اساسی و فشار روی منابع طبیعی خواهد بود و عدد ۱۷ یا ۱۸ درصد سهم بخش کشاورزی نشان می دهد که بخش های دیگر اقتصادی مثل صنعت و خدمات نقش خود را کلیدی بازی نکردند و عمده منابع ارزی حاصل از نفت دراین بخش هاهزینه می شود .

این مقام مسوول تاکید کرد: فرهنگ عمومی در ارتباط با منابع طبیعی نامناسب است و در صورتی که ریشه یابی نشود در آینده به بحران تبدیل می شود.

وی اضافه کرد: اگر دولت دراین بخش موفقیتی کسب کند موففیت اساسی هم در بخش منابع طبیعی خواهد بود، فرهنگ عمومی در ارتباط با منابع طبیعی در سطح کلان و مردم کوچه بازار اصلا خوب نیست.

جلیلی یاداور شد: باید سعی کنیم این مساله ریشه یابی و رفع شود تا در آینده برای ما بحران ایجاد نکند.



** منابع طبیعی در کشور مظلوم واقع شده است

رییس پردیس کشاورزی منابع طبیعی دانشگاه تهران نیز در این مناظره تاکید کرد : منابع طبیعی و زیست محیطی نسبت به سایر موضوعات جامعه با یک مظلومیت مواجه هستند.

علی سلاجقه با بیان اینکه در بحث منابع طبیعی با دو واژه امنیت حیاتی و امنیت غذایی مواجه هستیم، افزود: در امنیت عمومی و نظامی انسان از ابتدا خلقت خود را با طبیعت همگام کرده است . بشر سعی کرده ادواتی که می سازد به نحوی باشد تا با طبیعت همگام باشد یعنی انسان در این بخش خود را با طبیعت همرنگ می کند اما در امنیت غذایی برعکس شده و سعی می کند در این حوزه طبیعت را با خود همگام کند.

وی با بیان اینکه مباحث منابع طبیعی در کشور قدمت بیش از ۱۱۳ ساله دارد، اظهار داشت: در این مجموعه متاسفانه تخصص معنی و مفهومی ندارد و منابع طبیعی و زیست محیط از ساختار مناسبی برخوردار نیست.

رییس پردیس کشاورزی منابع طبیعی دانشگاه تهران منابع طبیعی را مجموعه ای فرابخشی دانست و گفت: در بخش فرهنگ سازی مسئولان ما اطلاعی از منابع طبیعی ندارند.

وی سپس در پاسخ به نظرسنجی مبنی براینکه توسعه طرحهای عمرانی را دارای اولویت می دانید یا حفظ جنگل ها و مراتع را، اظهار داشت: واقعیت این است که منابع طبیعی و محیط زیست اولویت اول است که باید بدان توجه کرد.



** ناکارآمدی مدیریت علت تخریب منابع طبیعی

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی سپس با اشاره به تخریب منابع طبیعی گفت: این تخریب ناشی از ناکارآمدی مدیریت در سطح کلان کشور است و هم اکنون مدیریت در کشور علمی نیست و به صورت هیاتی انجام می شود.

شریعت نژاد با بیان اینکه هم اکنون نظارت ارزیابی از عملکرد مدیران وجود ندارد، اظهار داشت: مدیران در حال حاضر به اعتبار مباحث حاشیه ای انتخاب می شوند و سازمان جنگل ها نباید مدیران خود را بر اساس نظر سیاسیون انتخاب کند.

وی افزود: انتخابات غلط مدیران ضربه ای سخت به سازمان جنگل ها و مراتع وارد کرده است و این ضعف مقامات ارشد این سازمان است که این گونه انتخاب مدیریت صورت می گیرد.

** دستیابی به اهداف پیش بینی شده در حوزه منابع طبیعی و محیط زیست در حد نسبتا ضعیف است

قائم مقام شورای عالی جنگل، مرتع وآبخیزداری نیز در ادامه این مناظره گفت: در دو برنامه چهارم و پنجم توسعه اقتصادی، دستیابی به اهداف پیش بینی شده در حوزه منابع طبیعی و محیط زیست در حد نسبتا ضعیف ارزیابی می شود.

ناصرمقدسی تصریح کرد: در دو برنامه باقی مانده توسعه یعنی برنامه های ششم و هفتم باید سازو کارهای اصولی و مدونی پیش بینی شود تا به اهداف برنامه و سند چشم انداز دست یابیم.

وی با بیان اینکه اکوسیستم ها برخوردار از روابط پیچیده خاصی هستند، اظهار داشت: براساس این قاعده هرگونه دستکاری در اکوسیستم باید عالمانه باشد.

مقدسی با اشاره به اقدامات دهه های گذشته، تصریح کرد: ایران پوشیده از مراتع و جنگل های متنوعی است. در مسایل روز منابع طبیعی، حرکت ما به عنوان سازمان اجرایی در چارچوب سند اجرایی مقام معظم رهبری است.

وی افزود: این سند اجرایی دارای چهار اصل بسیج عمومی برای حفاظت و احیای منابع طبیعی، شناسایی تهدیدها و اصلاح نظام راهبردی و شناخت منابع آب و خاک و استفاده از آن براساس استعداد و اصل چهار توسعه پژوهش ها است.

قائم مقام شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری کشور در خصوص پرسش نظرسنجی این هفته برنامه مناظره گفت که حفظ منابع طبیعی باید اولویت اصلی در سیاست های کشور باشد.



** سهم دولتها در تخریب محیط زیست ۸۰ درصد است

عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی نیز در این مناظره گفت: سهم دولت ها در تخریب محیط زیست ۸۰ درصد است و نمی توان مردم رامقصر قلمداد کرد.

شمس الله شریعت نژاد گفت: منابع طبیعی مجموعه بزرگی از اجزای جاندار و بیجان است که مهمترین عنصر آن انسان است که وقتی انسان خودخواهانه عمل می کند نمی تواند مدیریت درستی داشته باشد.

وی اضافه کرد: سهم دولتها در تخریب محیط زیست ۸۰ درصد است و نمی توان مردم را مقصر گرفت؛ در واقع تخریبها حاصل بی تدبیری، قوانین نامناسب، اجرای نامناسب و قضاوت نامناسب است.

نماینده مردم تنکابن در مجلس با بیان اینکه در همه کشورها این نظام حاکم است که منابع طبیعی را مدیریت می کند،خاطرنشان کرد:دولت ها موظف هستند که در جهت توسعه عمل کنند اما نباید این به معنای از بین رفتن منابع طبیعی باشد.

شریعت نژاد همچنین گفت: امروز فقیرترین آدمها در جنگلها و حوالی آن مستقر هستند و سهم این مردم در سرمایه گذاری حداقل و سهم شان در بیکاری در این مناطق حداکثر است و مردم در این مناطق از کمترین امکانات هم برخوردار نیستند.

عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی ادامه داد: در سال ۱۳۶۹ سرمایه گذاری در بخش صنعت در این مناطق را ممنوع کردیم در حالی که این اقدام سیاست غلطی بود و امروز چوب آن را می خوریم.

وی با اشاره به سیاستهای غلط حاکم بر منابع طبیعی، خطاب به رییس قوه قضاییه گفت:سوال من از ایشان این است که تاکنون با چند زمین خوار با پشتوانه برخورد کردید و چه برخوردی با کسانی که ۱۲۵ هکتار از جنگل های لویزان را تصرف کردند، داشتید و با چند نفر از آنها برخورد کردید.



**هیچ کشور توسعه یافته ای منابع طبیعی خود را تخریب نمی کند

همچنین هادی کیا دلیری دبیر انجمن علمی جنگلبانی کشور با اشاره به وضعیت شکننده منابع طبیعی گفت: منابع طبیعی پشتوانه توسعه پایدار است و هیچ کشور توسعه یافته ای منابع طبیعی خود را تخریب نمی کند.

وی با بیان اینکه فرهنگ تاریخ و مذهب ما همه بر حمایت از منابع طبیعی تاکید دارد گفت: این در حالی است که رفتار امروز ما با این مبانی همخوانی ندارد و باید در این زمینه آگاهی داد.

این کارشناس منابع طبیعی یادآور شد: موقعیت جغرافیای ایران موقعیت خاصی است که تنها هفت درصد جنگل دارد و کشورمان در ناحیه خشک و نیمه خشک قرار دارد واز سوی دیگر در مرحله توسعه ای قرار دارد که این توسعه نباید عوارض داشته باشد.



**وقتی مقوله فقر حل نشده، موضوع محیط زیست فانتزی است

رییس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در خصوص آثار هدفمندی یارانه ها در حفظ محیط زیست گفت: هنوز در این خصوص مطالعاتی انجام نشده چرا که اصل موضوع سایر موارد را تحت تاثیر قرار داده است.

جلیلی افزود: وقتی هنوز نتوانسته ایم مقوله فقر را در کشور حل کنیم، حل موضوع زیست محیط یک بحث فانتزی تلقی می شود.

وی ادامه داد: بر اساس قانون ، درآمدهای حاصل از هدفمندی باید به سمت زیرساخت ها برود؛ ضمن اینکه بخش ضعیف جامعه را مورد توجه قرار دهد اما در مجلس هفتم در قالب تثبیت قیمت ها این هدف برنامه چهارم مغفول ماند.



**با خلاءهای قانونی و اجرایی زیادی رو به رو هستیم

رییس پردیس کشاورزی منابع طبیعی دانشگاه تهران نیز با بیان اینکه خلاءهای قانون بسیاری داریم، گفت: به لحاظ اجرا نیز مجری با خلاءهای بسیاری مواجه است و وقتی با زمین خواری مواجه هستیم، این موضوع ناشی از خلاهای قانونی است.

سلاجقه افزود: منابع طبیعی آنچنان در کشور مغفول و مظلوم واقع شده است که هرکسی بدون تخصص و علم در حوزه اجرا وارد این مجموعه می شود.

وی اضافه کرد: سازمان جنگلها و مراتع نباید زیر مجموعه وزارت جهاد کشاورزی باشد؛ بدین معنی که این سازمان یک دستگاه حاکمیتی به شمار می آید و نباید زیر مجموعه یک بهره بردار قرار گیرد و براین اساس پیشنهاد می کنم زیر نظر ولی فقیه اداره شود.

**به ازای هر ۷۰ هزار هکتار یک محافظ جنگل فعالیت می کند

قائم مقام شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری کشور در بخش دیگری از این مناظره گفت: در حال حاضر به ازای هر ۷۰ هزار هکتار یک محافظ جنگل فعالیت می کند.

ناصر مقدسی درادامه با اشاره به میزان استفاده از جنگلها قبل و بعد از اجرای قانون هدفمندی اظهار داشت: تا پیش از اجرای این قانون میزان استفاده از درختان ۱۲ میلیون متر مکعب بود که با اجرای این قانون این رقم به ۵،۶ میلیون متر مکعب کاهش یافت .

قائم مقام شورای عالی جنگل مرتع و آبخیزداری کشور با بیان اینکه در حال حاضر میزان استفاده از درختان به هشت میلیون متر مکعب رسیده است بر لزوم تقویت دستگاهها و متولیان حفاظت از منابع طبیعی کشور تاکید کرد و گفت: گستره فعالیت منابع طبیعی ۱۳۵ میلیون هکتار است و به ازای هر ۷۰ هزار هکتار یک نفر محافظ فعالیت می کند ضمن اینکه از حداقل فناوری ها استفاده می کنیم.

این کارشناس منابع طبیعی با بیان اینکه باید فعالیت ها بر اساس سند آمایش انجام شود گفت: دولت برنامه ارتقای حفاظت و همچنین ارتقای فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی را هدفگذاری کرده و در نظردارد سطح پوشش حفاظتی جنگلها را ۱۰۰ درصد افزایش دهد .

مقدسی با اشاره به اینکه ضریب حفاظتی جنگل های کشور ۴۰ درصد است، گفت:شاخص های حفاظتی بر اساس آیتم هایی همچون مناطق اطفای حریق،ایستگاه های کنترل و گشت حفاظتی است و ضریب حفاظتی به معنای حفاظت موثر است.

دبیر انجمن علمی جنگلبانی کشور با بیان اینکه جنگلبانی نمی تواند زیر نظر کشاورزی باشد گفت: الان در غرب کشور جنگلها در حال خشک شدن است اما موضوع اصلی این است که چرا زادآوری جنگل وجود ندارد.

ˈهادی کیا دلیریˈ ادامه داد: کشاورزی عامل نابودی جنگلها است و جنگلبانی نمی تواند زیر مجموعه کشاورزی باشد.

وی اظهار داشت: در حال حاضر ۱۱۰ هزار نفر در بخش کشاورزی فعال هستند در حالی که در بخش جنگلبانی که بخش حاکمیتی است بین ۱۳تا ۱۵ هزار نفر فعالیت می کنند .

این کارشناس منابع طبیعی با بیان اینکه تعداد پرونده های ارجاعی در مورد مستثنیات جنگل ها بین سال های ۱۳۶۷ تا ۱۳۸۹ ۱۱۰ پرونده بوده است گفت: این در حالی است که از شهریور ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۰ تعداد ۱۰۰ هزار پرونده در این زمینه وارد دادگاهها شده است.

وی افزود: در دولت قبلی لایحه ای به مجلس ارایه شد که بر اساس آن، هر کس تا سال ۸۹ به منابع طبیعی تجاوز کرده بود، بخشیده می شد و این امر به این مساله دامن زد تا بخش های بیشتری از منابع طبیعی مورد تعرض قرار گیرد.

ˈالبته این لایحه پس گرفته شد اما در مجلس طرحی در این زمینه ارایه شد و مهم، طرز تفکر خطرناکی است که وجود دارد و نتیجه آن، تعدی بیشتر به منابع طبیعی و محیط زیست کشور است.ˈ