زنگ هشدار بحران آب در حالی هر روز شدیدتر می‌شود که علاوه بر اسراف در مصرف آب شرب میزان هدرروی بالای آب در بخش کشاورزی به این بحران دامن زده است.

به گزارش زیست آنلاین از همشهری سهم بالای بخش کشاورزی از منابع آبی کشور و میزان هدرروی بالای مصرف آب در این بخش موجب هشدار کارشناسان نسبت به تشدید بحران آب در کشور شده است. تازه‌ترین آمارها در حالی از سهم ۸۰ تا ۹۰ میلیارد مترمکعبی آب مصرفی (حدود ۸۵ تا ۹۰درصد منابع آبی کشور) در این بخش حکایت دارد که متوسط جهانی مصرف آب در بخش کشاورزی حدود ۷۰درصد است با وجود این تا‌کنون هیچ اقدام مؤثری برای جلوگیری از هدرروی بالای آب در مرحله انتقال یا آبیاری در مزرعه صورت نگرفته است.


گرچه اخیرا دست‌اندرکاران بخش کشاورزی از تخصیص منابع محدودی برای مدیریت آب در این بخش خبر می‌دهند، واقعیت آن است که اکنون استفاده از آبیاری سنتی، کشت ارقام کم محصول، عدم‌تسطیح و زهکشی اراضی و انتقال آب به شکل روباز به مزارع، چشم‌انداز مبهمی را پیش روی توسعه این بخش قرار داده چرا که با توجه به منابع آبی کشور سهم این بخش در ۱۰سال آینده به ۴۵میلیارد مترمکعب کاهش خواهد یافت.

بنابر عرف بین‌المللی کشورها تنها مجاز به استفاده از ۴۰درصد منابع آبی تجدیدپذیر هستند اما به‌دلیل استفاده بیش از ۸۰درصدی این منابع در کشورمان، اکنون خشکسالی، کم آبی، از بین رفتن تالاب‌ها، خشک شدن چاه‌های آب و پایین رفتن سطح سفره‌های آب زیرزمینی زنگ خطر بحران آب را به صدا در آورده است. این وقایع بیش از هر چیز ناشی از مصرف بیش از حد آب در چند دهه گذشته بوده و سرآغاز تلخی بر بحران‌های بعدی ناشی از کمبود آب خواهد بود. همچنین به‌رغم مصرف بی‌رویه و هدرروی آب در بخش کشاورزی متأسفانه متوسط عملکرد تولید محصولات کشاورزی در کشورمان مطلوب نبوده و در مقایسه با سایر کشورها بسیار پایین است درحالی‌که در ایران برای تولید یک کیلوگرم محصول ۲۰۰۰لیتر آب مصرف می‌شود حتی در کشورهای در حال توسعه نیز برای تولید همین مقدار محصول تنها ۱۳۰۰لیتر آب استفاده می‌شود.

هدرروی آب از انتقال تا مزرعه

به اعتقاد کارشناسان بحران آب در حالی هر روز تشدید می‌شود که هدرروی بالای آب مصرفی در بخش کشاورزی ادامه دارد. وزیر پیشین جهادکشاورزی معتقد است، هدرروی آب در بخش کشاورزی در ۲مرحله انتقال آب و در مزرعه صورت می‌گیرد. میزان هدرروی آب کشاورزی در مرحله انتقال حدود ۴۰ تا ۴۵درصد و میزان بازدهی آب در این مرحله حدود ۵۵ تا ۶۰درصد است. به گفته دبیر کل خانه کشاورز در مزرعه نیز تقریبا بازدهی آب بین ۶۰تا ۶۵درصد بوده و در مجموع بازدهی انتقال آب و آبیاری در کشورمان حدود ۳۷ تا ۳۸درصد است که با این شرایط میزان پرت آب در این بخش ۶۱ تا ۶۲درصد است.

عیسی کلانتری، معتقد است، از این ۶۲درصد هدرروی آب کشاورزی، بخشی قابل وصول و بخش دیگری غیرقابل وصول بوده و در بهترین حالت کشاورز می‌تواند هدرروی آب در مزرعه را کاهش داده و با اصلاح روش‌های آبیاری، آبیاری به موقع، تصحیح زمین و... بازدهی آب را از ۶۰ تا ۶۵درصد به ۸۰ تا ۸۵درصد افزایش دهد اما در بخش انتقال آب کشاورز مسئولیتی نداشته و وزارتخانه‌های جهادکشاورزی و نیرو مسئول هستند.

وی تأکید می‌کند که بازدهی آب در بخش آبیاری نیز حدود ۵۵تا ۶۰درصد است و با ضرب رقم ۶۰درصدی هدرروی آب در مرحله انتقال در رقم ۶۴ تا ۶۵درصدی هدرروی آب در مرحله آبیاری، بازدهی آبیاری در بخش کشاورزی به حدود ۳۸‌تا‌۳۹درصد و هدرروی آب به حدود ۶۱‌تا‌۶۲درصد می‌رسد که بخشی از آن با سرمایه‌گذاری برای تسطیح اراضی، انتقال آب با لوله و... مرتفع خواهد شد. اما در آینده حتی امکان انتقال آب در کانال‌های بتنی نیز وجود نداشته و حتما باید آب سطحی از سدها یا آب چاه‌ها با لوله منتقل شود.