بهره‌برداری‌های غیرمعقول از گذشته‌های دور تاکنون آسیب‌هایی را به جنگل‌های گیلان وارد ساخته و وسعت آن را کاهش داده است اما با این حال بالغ بر یک سوم از مساحت استان را جنگل‌ها پوشانده‌اند.

به گزارش زیست آنلاین از ایسنا استان گیلان به دلیل برخورداری از مواهب طبیعی و رژیم حرارتی مدیترانه‌ای، پوشش گیاهی متنوعی را داراست و همین پوشش گیاهی و سرسبزی استان گیلان بارزترین ویژگی گردشگری طبیعی این استان است.

 

سراسر دامنه جنوبی البرز در منتهی‌الیه دشت گیلان از پوشش جنگلی انبوه برخوردار است. این پوشش جنگلی در برخی نقاط از دشت‌ها و حتی کناره‌های دریای خزر نیز به چشم می‌خورد و برحسب ارتفاع از سطح دریا دارای مشخصات متغیری هستند، به طوری‌که در ارتفاعات بین صفر تا ۹۰۰ متر بیشتر درختان بلوط و ممرز و در نقاط پست از درختان بید، بیدمشک و توسکا پوشیده شده است.

 

در ارتفاعات تا ۱۸۰۰ متر، جنگل‌های راش و سایر نباتات صنعتی دیده می‌شوند. به طور کلی درختان جنگلی استان گیلان شامل توسکا، آزاد، ممرز، راش، بلوط، ازگیل، توت، تمشک، انبو، گردو، انجیر، فندق، کهل، انار جنگلی (ترش)، افرا، گوجه سبز، ضمه و ولیک هستند. این گونه‌های ارزشمند هر روزه مورد تهدید و تخریب توسط جنگل نشینان استان قرار گرفته که برای تامین معیشت خود در جنگل‌های استان پراکنده شده‌اند.

 

رحمت الله رحمانی، مدیرکل منابع طبیعی گیلان در نشستی با موضوع تامین آب کشاورزی گیلان با بیان اینکه از ۴۲ نوع حوادث طبیعی کشور ۳۹ نوع آن در گیلان رخ می‌دهد، افزود: متاسفانه ۳۰ هزار خانوار جنگل نشین در جنگل‌های بی‌نظیر گیلان زندگی می‌کنند که برای تامین معیشت خود ضررهای جبران ناپذیر به جنگل‌های استان وارد می‌کنند. اگر به موقع این خانوارها را مدیریت نکنیم فاجعه‌ای شبیه به زاگرس در انتظار جنگل‌های گیلان است.

 

وی ادامه داد: یکی از راه‌های کاهش تخریب‌ها در جنگل‌های گیلان، مشارکت دادن مردم است. حرکت‌های تک بعدی نمی‌تواند راهکار برون رفت از مشکلات تخریب جنگل باشد.

 

رحمانی با بیان اینکه در سالهای گذشته برای خروج جنگل نشینان، برایشان، خانه و ملک زراعتی تهیه کردیم اما چون جنگل نشینان آموزش لازم را ندیده بودند پروژه‌های ما موفق نبود، تصریح کرد: باید توانمندسازی جنگل نشینان را برای زندگی در روستاها و یا شهرها در برنامه کاری استان قرار دهیم.

 

مدیرکل منابع طبیعی گیلان، با بیان اینکه هم اکنون برای توانمندسازی و آموزش ۷۰۰۰ خانوار جنگل نشین برنامه ریزی شده است، تصریح کرد: این ۷۰۰۰ خانوار در ۶۰ درصد از جنگل‌های استان پراکنده هستند.

 

رحمانی با بیان اینکه ما به جای حفاظت از جنگل‌هایمان فقط از آنها بهره برداری کرده‌ایم، ادامه داد: ارتقای درآمد روستاییان از طریق کارهایی نظیر پرورش قارچ و زنبورداری می‌تواند در بهره‌برداری بیش از حد روستاییان حاشیه جنگل‌ها موثر باشد.

 

وی درباره تبعات اجتماعی ورود جنگل نشینان به حاشیه شهرها، گفت: توسعه گردشگری یکی از راه‌های مهم ارتقای درآمد روستاییان است. می‌توان جنگل نشینان را با اجرای پروژه‌های گردشگری آشنا کرد تا با ساخت خانه هایی که قابل پذیرایی از مسافران باشد معیشت خود را تامین کنند.

 

رحمانی گفت: اگر از جنگل‌ها درست حفاظت نکنیم، با از بین رفتن پوشش‌های جنگلی شاهد سیل‌ها و رانش‌ها در استان خواهیم بود و این تخریب‌ها تبعات زیادی برای استان خواهد داشت.

 

وی با بیان اینکه جنگل‌های هیرکانی گیلان با ۵ میلیون سال قدمت، گونه‌های ارزشمند گیاهی را در خود جای داده است، خاطرنشان کرد: در این جنگل‌ها گونه‌هایی از گیاهان یافت می‌شوند که در کشورهای پیشرفته اروپایی به داشتن فسیل این نوع از گیاهان افتخار می‌شود.شناسایی پتانسیل‌های جنگل‌های گیلان امری است که نباید نسبت به آن بی‌توجه باشیم.

 

مدیرکل منابع طبیعی گیلان، توسعه اکوتورها را یکی از راهکارهایی عنوان کرد که موجب خواهد شد روستاییان به جای بریدن سرشاخه‌های درختان جنگل برای دامها به جذب گردشگران بپردازند.

 

رحمانی با بیان اینکه فشارهای روز افزون بر منابع منحصر به فرد جنگل‌های گیلان مایه نگرانی استان است، تصریح کرد: جنگل‌های گیلان تنها جنگل‌های باقیمانده کشور از دوران سوم زمین شناسی است و باید در حد توان این جنگل‌ها، از آنها بهره برداری کنیم. کاهش وابستگی معیشت مردم به جنگل و کاهش بهره‌برداری چوب از جنگل به میزان مورد نیاز از جمله راهکارهای نجات جنگل‌های گیلان است.

 

خسروی، کارشناس ارشد منابع طبیعی گیلان نیز در این نشست با بیان اینکه رهیافت زیست بومی از رویکردهای نوین برای حفاظت از جنگلهاست، گفت: این رویکرد موجب مدیریت تلفیقی بر منابع آب، خاک و موجودات زنده خواهد شد تا حفاظت پایدار را به طور مستمر داشته باشیم.

 

وی اضافه کرد: در نجات جنگل‌های گیلان، مردم مرکز ثقل همه فعالیت‌ها هستند و تنوع زیستی در جنگل در اولویت امر حفاظت از جنگل‌ها قرار می‌گیرد. عملیاتی شدن رهیافت زیست بومی نیازمند جامع نگری به علاوه مشارکت کلیه ذینفعان است که بهبود شرایط جنگل را در پی خواهد داشت.

 

نجفی، استاندار گیلان نیز در این نشست با بیان اینکه جنگل‌های هیرکانی گیلان در دنیا کم نظیر هستند و برای ما بسیار اهمیت دارند، ادامه داد: در دیداری که با رئیس جمهور و رییس سازمان محیط زیست کشور داشتیم تاکید فراوانی به مسایل زیست‌محیطی و جنگل‌ها داشتند.

 

وی با بیان اینکه در سالهای گذشته به جای استفاده از جنگل و دریا برای ارتقای وضعیت اقتصادی مردم استان فقط به آنها تعرض شد از مدیرکل منابع طبیعی گیلان خواست تا برای مدیریت بهتر و جلوگیری از تخریب جنگل‌های هیرکانی استان تلاش مضاعف داشته باشند.