این روزها سرگذشت دشت‌هایی که دیگر رنگ آب نمی‌بینند را باید همچنان مرور کرد زیرا مطابق گفته کارشناسان، با روند فعلی به احتمال زیاد خراسان رضوی در کمتر از ۱۰ سال به کف آب سفره‌های زیرزمینی می‌رسد و دیگر آبی برای استحصال وجود نخواهد داشت.

به گزارش زیست آنلاین از  مهر، وضعیت بحرانی دشتها سالهاست که بر پهنه خراسان رضوی سایه انداخته طوری که بیلان آب در بسیاری از مخازن آبهای زیر زمینی استان منفی است و از مجموع ۳۷ دشت این استان ۳۴ دشت ممنوعه اعلام شده و شواهد ازشرایط نگران کننده مخازن آب زیرزمینی این استان پهناور حکایت دارد.

آب دشت‌های استان بیشتر از یک متر در سال افت می‌کند

مطابق سخنان مدیرعامل آب منطقه‌ خراسان رضوی؛ کل آب دشت‌های استان بیشتر از یک متر در سال افت می کند و طی ۳۰ سال گذشته ۲۵ میلیارد متر مکعب از سفره های آب زیرزمینی اضافه برداشت شده و این امر بسیاری از دشتهای استان را با بحران  روبرو ساخته است.

محمد حسین جعفری در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: یکی از نشانه‌های افت سطح آب های زیرزمینی نشست دشت ها و افت سطح آب های زیرزمینی است طوری که در گذشته کشاورزان در عمق ۱۰ تا۱۵متری زمین به آب می رسیدند اما امروز در عمق ۱۵۰تا۲۰۰ متری باید به دنبال آب باشند و این امر هشداری جدی است که هیچ گاه مورد توجه قرار نمی گیرد.

وضعیت افت آب‌های زیرزمینی خراسان از مرز هشدار  گذشته است

وی ادامه داد: در حال حاضر بررسی های انجام شده نشان می‌دهد که بالغ بر ۹۵ درصد منابع آبی که برای شرب مورد استفاده قرار می‌گیرد از منابع آب زیرزمینی است و اکنون دشت مشهد نیز با ۸۰ میلیون متر مکعب دچار بیلان منفی آب بوده و این امر در حالی است که در این دشت ۲۱۲ میلیون متر مکعب تولید آب انجام شده و ۱۵۰ میلیون متر مکعب هم از سد دوستی به شهر مشهد منتقل می‌شود اما با این وجود بازهم با بیلان منفی روبرو است.  

مدیرعامل آب منطقه‌ ای خراسان رضوی گفت: برداشت‌های بی‌رویه آب طی چند سال گذشته عامل مهم افت شدید آب‌های زیرزمینی دشت‌های خراسان‌رضوی بوده و اکنون وضعیت افت آب های زیرزمینی خراسان از مرز هشدار  گذشته است.



افزایش میزان تغذیه دشت‌ها و کاهش میزان بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی

جعفری یادآور شد: در سالیان قبل به دلیل پیشرفته نبودن فناوری، بهره برداری از قنات‌ها و چاه‌ها متناسب با آبی بود که به سفره‌های آب زیرزمینی وارد می شد اما رفته رفته با توسعه و پیشرفت فناوری، میزان برداشت آب از سفره های زیرزمینی از میزان ورودی آب به این مخازن بیشتر شد.

وی با تاکید بر اینکه حدود ۹۰درصد اضافه برداشت از طریق چاه های مجاز انجام می شود، گفت: برداشت اضافی آب ازچاه‌های مجاز یکی از عوامل اصلی‌ خشک شدن چاه هاست و براساس چشم انداز ۲۰ ساله بنا داریم تا مطابق یک برنامه ۵ ساله سفره های آب زیرزمینی را متعادل کنیم و در این راستا باید میزان تغذیه دشت ها افزایش و میزان بهره برداری از منابع آب زیرزمینی کاهش پیدا کند.

به گفته وی ۷۹۰میلیون متر مکعب آب زیرزمینی به صورت سالانه از دشت مشهد برداشت می شود و با ادامه این روند پیش بینی می شود طی ۲۰سال آینده، دشت مشهد در تامین آب با مشکلات عدیده ای روبرو شود.

مدیرعامل آب منطقه‌ ای خراسان رضوی تصریح کرد: مطابق پیش بینی های صورت گرفته این استان در کمتر از ۱۰ سال به کف آب سفره های زیرزمینی می رسد و دیگر آبی برای استحصال وجود نخواهد داشت چرا که برداشت بیش از ظرفیت مجاز از منابع آبهای زیر زمینی موقعیت خطرناکی را برای مخازن ذخیره آب در دشتهای استان بوجود آورده است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی به مهر گفت: در حال حاضر همچنان روند فرونشست در دشت‌های این استان ادامه دارد  و یکی از دلایل اصلی نشست این دشت‌ها برداشت بی‌رویه از منابع آبی توسط چاه‌های بی‌شمار و عمیق منطقه است.

حجت علی شایان نفر تصریح کرد: امروز باید از برداشت‌های بی‌رویه و تاسیس چاه‌های جدید در منطقه جلوگیری کرد زیرا با روند فعلی مشکلات بسیاری برای این استان زائرخیز بوجود می آید.



سرزمین خراسان تشنگی را فریاد می زند

وی با اعلام اینکه سرزمین خراسان تشنگی را فریاد می زند، گفت: این سرزمین با دشتهای تشنه و برداشت های بی رویه از سفره های آب زیرزمینی روزهای سختی را سپری می کند و باید برای نجات دشتها، فرهنگسازی لازم را نیز انجام داد.

مدیر کل مدیریت بحران استانداری خراسان رضوی یادآور شد: یکی از عوامل اصلی نشست دشت ها و بهره برداری آب از منابع آب زیرزمینی به بهره برداری بخش کشاورزی و شیوه های آبیاری این بخش مربوط است طوری که ۹۲ درصد مصرف آب استان را بخش کشاورزی به خود اختصاص داده است.

وی تصریح کرد: شاهرگ توسعه آب است و علت وضعیت بحرانی دشتهای این استان به فعالیت چاه‌های متعدد برداشت آب مربوط است و تا هنگامی که با این مسئله مقابله نشود شاهد معضل بحرانی دشتها هستیم.

آبرفتی و ترک‌خوردگی دشت مشهد‌

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی نیز بیان کرد: دشت مشهد آبرفتی و دارای ترک‌خوردگی‌ است بنابراین برداشتهای بی رویه بدون هیچ گونه جایگزینی مشکلاتی نظیر نشست زمین را بوجود می آورد.

احمد قندهاری بیان کرد: سالانه یک میلیارد متر مکعب آب در دشت مشهد جذب می شود و بیش از این میزان، برداشتهای بی رویه ای از دشت مشهد صورت گرفته و مطابق آمارها بیش از ۸۷ درصد برداشت های غیرمجاز آب از دشت ها توسط چاه های مجاز برداشت می شود.

وی افزود: در دشت‌های استان ۵۸۰۰ حلقه چاه غیرمجاز  و در دشت مشهد، ۴ هزار و ۱۰۰ حلقه چاه مجاز وجود دارد که در این راستا سالانه ۷۹۰میلیون متر مکعب آب زیرزمینی از دشت مشهد برداشت می شود.

حکایت دشت‌هایی که دیگر رنگ آب نمی بینند

قندهاری بیان کرد: امروز حکایت دشتهایی که دیگر رنگ آب را به خود نمی‌بینند نگران کننده است زیرا در گذشته به علت پیشرفته نبودن فناوری، بهره‌برداری از چاه‌ها متناسب با آبی بود که در سفره های آب زیرزمینی وارد می‌شد اما در حال حاضر با پیشرفت فناوری، میزان برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی افزایش یافته است.

وی با بیان اینکه فقر سفره‌های زیرزمینی هر روز بیشتر می شود، گفت: منابع آبی مشهد تا ۱۰ سال دیگر نیازهای زائران و مجاوران را پاسخ می‌دهد و در حال حاضر منابع آبی با رشد جمعیت هماهنگی ندارد.

قندهاری تصریح کرد: دشت مشهد سالانه یک میلیارد متر مکعب آب را در خود جذب می کند و امروز در۷۰ دشت بزرگ کشور به ویژه دشت مشهد، فاجعه نشست زمین اتفاق افتاده است.

مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی تصریح کرد: مشهد بعد از تهران، رتبه دوم مصرف آب در کشور را دارد و این در حالی است که در مشهد بخش اعظمی از رونق اقتصاد به کشاورزی وابستگی و ارتباط تنگاتنگی دارد.