ایران یک درصد جمعیت جهان را در خود جای داده و تنها ۰.۳درصد از منابع آب شیرین دنیا توسط ایرانی‌ها مصرف می‌شود. شوربختانه‌تر اینکه ۶۶درصد از کل آب‌های ناشی از بارندگی سالانه ایران قبل از رسیدن به رودخانه‌ها بخار می‌شود.

به گزارش زیست آنلاین روزنامه همشهری در ادامه نوشت: این را نه فقط وزارت نیرو که اداره بررسی‌های اقتصادی بانک مرکزی تأیید می‌کند و زنگ خطری است جدی. تازه‌ترین تحقیق رسمی بانک مرکزی که توسط اسماعیل محمدجانی، رئیس دایره کشاورزی و نازنین یزدانیان، کارشناس ارشد دایره کشاورزی اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی نوشته شده و در نشریه تخصصی روند وابسته به این نهاد حاکمیتی منتشر شده، نشان‌دهنده ورود کشور به شرایط تنش آبی شدید است. چه اینکه ثابت بودن منابع آبی کشور و افزایش جمعیت و سطح رفاه و بهداشت باعث رشد تقاضای آب شده و بهره‌وری پایین آب در بخش کشاورزی چالش‌های جدی ازجمله تشدید بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی، خشک شدن و شور شدن منابع آب زیرزمینی و فرونشست دشت‌ها را به همراه خواهد داشت.


بانک مرکزی هشدار داده که تداوم این وضعیت، افزون بر کاهش توان تولیدات کشاورزی کشور، زمینه عدم‌امکان زندگی در برخی از مناطق کشور را فراهم خواهد کرد و ضریب خودکفایی به‌ویژه در محصولات زراعی شامل غلات و دانه‌های روغنی را در شرایط دشوارتری قرار می‌دهد. یافته‌های این تحقیق حکایت از شدت گرفتن وابستگی کشور به واردات غلات و دانه‌های روغنی و خروج سالانه بیش از ۷میلیارد دلار ارز تنها برای واردات غلات و دانه‌های روغنی دارد. بهره‌وری اندک آب در بخش کشاورزی به گفته بانک مرکزی باعث کاهش محصولات زراعی شده است به‌نحوی که کسری تراز بازرگانی بخش کشاورزی از ۱.۳میلیارد دلار در طول برنامه سوم توسعه کشور به ۲.۹میلیارد دلار در برنامه چهارم توسعه و ۶.۴میلیارد دلار در سال‌های ۱۳۸۹-۱۳۹۲ افزایش یافته و سهم بخش کشاورزی از کسری تراز بازرگانی کل اقتصاد (بدون نفت) در سال‌های گذشته بیشتر شده و از متوسط ۷درصد در برنامه سوم توسعه به ۴۶.۲درصد در سال گذشته رسیده است. این اتفاق تلخ در شرایطی رخ می‌دهد که بیش از ۹۲درصد منابع آبی ایران در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که یک رکورد جهانی است، چه اینکه سهم بخش کشاورزی از منابع آبی در خاورمیانه ۸۴ درصد و در قاره آفریقا ۸۲درصد برآورد شده است.

بهره‌وری ناچیز آب

ایران یک درصد جمعیت جهان را در خود جای داده و تنها ۰.۳درصد از منابع آب شیرین دنیا توسط ایرانی‌ها مصرف می‌شود. شوربختانه‌تر اینکه ۶۶درصد از کل آب‌های ناشی از بارندگی سالانه ایران قبل از رسیدن به رودخانه‌ها بخار می‌شود. مهم‌تر و تهدید‌کننده‌تر اینکه میانگین بهره‌وری آب در دنیا نشان می‌دهد که به ازای هر مترمکعب آب مصرفی ۱۴دلار تولید ناخالص داخلی به‌دست می‌آید اما در ایران به ازای هر مترمکعب آب مصرف شده تنها ۳دلار تولید ناخالص داخلی محقق می‌شود.
توزیع مصرف آب به تفکیک بخش های مصرفی در مناطق مختلف جهان در سال ۲۰۱۱

مصرفی ۱۴دلار تولید ناخالص داخلی به‌دست می‌آید اما در ایران به ازای هر مترمکعب آب مصرف شده تنها ۳دلار تولید ناخالص داخلی محقق می‌شود.

توزیع مصرف آب به تفکیک بخش های مصرفی در مناطق مختلف جهان در سال ۲۰۱۱منطقهکشاورزیصنعتشهریبرداشت از منابع آب زیرزمینیمیزان بارندگی (میلی‌متر)سهم از آب شیرین جهان (درصد)آفریقا۸۲۵۱۳۱۸.۳۶۷۸۹.۳آمریکا۴۹۳۴۱۶۴۵.۷۱۰۸۵۴۵.۱آسیا۸۱۱۰۹۳۸.۵۸۲۷۲۸خاورمیانه۸۴۷۹۴۶.۲۲۱۷۱.۱ایران۹۲۱۷۷۶۲.۱۲۲۸۰.۳اروپا۲۲۵۷۲۲۲۹.۵۵۷۷۱۵.۵اقیانوسیه۶۰۱۵۲۶۲۴.۷۵۸۶۲.۱جهان۶۹۱۹۱۲۳۷.۸۸۱۳۱۰۰برشی از یک تحقیق رسمی

افت بارندگی در ایران باعث شده که میانگین حجم آب موجود در مخزن سدها به ۳۸درصد ظرفیت موجود طی ۵دهه گذشته برسد.

حجم جریان‌های سطحی آب در تمام حوضه‌های آبریز ایران در پایان تابستان امسال نسبت به دوره بلندمدت ۵۲درصد کم شده است.

بهره‌برداری بی‌رویه آب از منابع آبی زیرزمینی باعث شده تا سطح آب سفره‌های زیرزمینی در چند دهه اخیر ۱۸متر کاهش یابد.

برآوردها نشان از برداشت غیرقانونی آب در حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰هزار حلقه چاه دارد و وزارت نیرو فقط ۶۰ هزار حلقه را شناسایی کرده است.

از مجموع ۶۰۹ دشت ایران، ۲۲۸دشت ممنوعه در وضعیت عادی و ۶۶دشت ممنوعه در وضعیت بحرانی هستند که نشان‌دهنده شدت بحران است.

انتشار پساب‌های صنعتی، کشاورزی و شهری یک تهدید جدی است و حدود ۳۰درصد خانه‌های ایران در پایان سال۹۰ به شبکه فاضلاب وصل شده‌اند.

۹۲درصد آب در بخش کشاورزی استفاده می‌شود، اما راندمان آب در این بخش کمتر از ۳۰درصد است و این یکی از عوامل هدررفت مایه حیات است.

تقسیم زمین‌های کشاورزی براساس قانون ارث باعث افزایش تعداد بهره‌برداران و کاهش متوسط مساحت زمین‌های کشاورزی شده است.

اختلاف زیاد میان قیمت اقتصادی آب و عرضه فعلی آن باعث برداشت بیش از حد از چاه‌ها، افزایش عمق و حتی حفر غیرمجاز چاه‌ها شده است.


سلامت نیوز: ایران در آستانه ورود به تنش شدید آبی