به نظر می‌آید هرگز نمی‌توانیم از پلاستیک‌های دور و برمان و آلودگی ناشی از آنها خلاص شویم. به هر کجا نگاه کنیم، با این ماده سر و کار داریم؛ از قاب مانیتور رایانه گرفته تا ظروف پلاستیکی یکبار مصرف. حجم تولید پلاستیک و کاربرد آن در وسایل گوناگون بسیار زیاد است. تولید ۵/۱ میلیون تن پلاستیک در جهان در سال ۱۹۵۰ در سال ۲۰۰۲ به ۲۰۰ میلیون تن رسید،اما این مقدار امروزه به ۳۰۰ میلیون تن رسیده و می‌توان گفت زمین گرفتار اپیدمی پلاستیک شده است.

به گزارش زیست آنلاین به نقل از روزنامه جام جم،اما تمام این پلاستیک‌ها در انتها به کجا می‌رسند؟ بخشی از پلاستیک‌ها بازیافت و بخشی از آنها درون زمین دفن می‌شوند و مقدار بسیار زیادی از آنها که حتی تصورش را نمی‌کنید، به مسیرهای رودخانه‌ای و دریایی می‌رسند و آب‌ها را آلوده می‌کنند. براساس تخمین‌ها، ۴ تا ۱۲ میلیون تن زباله پلاستیکی از طریق ساحل، وارد آب دریا و اقیانوس می‌شوند. پلاستیک برخلاف شیشه، کاغذ، آهن و آلومینیوم براحتی تجزیه و بازیافت نمی‌شود. از میان ۳۰۰ میلیون تن پلاستیکی که سالانه تولید می‌شود، تنها ۱۰ درصد آن را می‌توان بازیافت کرد و این روزها آلودگی ناشی از پلاستیک تبدیل به معضلی لاینحل شده است. اثرات آلوده‌کننده پلاستیک در محیط زیست را می‌توان همه جا دید؛ از زمین و اقیانوس گرفته تا انسان و حیوان.

 پلاستیک و زمین پلاستیک دفن شده در خاک و محیط اطرافش مواد شیمیایی مضر آزاد می‌کند که در نهایت به آب‌های زیرزمینی، منابع آبی اطراف و همچنین اکوسیستم نفوذ می‌کند و آب مسموم به گونه‌هایی از موجودات که از آن می‌نوشند، آسیب می‌رساند. براساس گفته مدیر سازمان تحقیق درباره زباله‌های پلاستیکی، این زباله‌ها بیش از این که به صورت تکه‌های درشت در دریا وجود داشته باشند، به صورت ریزپلاستیک ـ در اندازه‌های ۲ میکرو تا ۵ میلی‌متر ـ درمی‌آید و می‌توان ابرهایی از این ریزپلاستیک‌ها را در سطح دریا مشاهده کرد. حداقل ۵ تریلیون پلاستیک با وزنی بیش از ۲۶۸ هزار تن در دریاها شناور هستند و ۹۲ درصد آنها به ریز پلاستیک تبدیل می‌شوند و در انتها بخش وسیعی از ریزپلاستیک‌ها به کف دریا می‌رسند و رسوب می‌کنند. پاکسازی دریا از زباله‌های پلاستیکی درشت بسیار سخت است، چه برسد به ریزپلاستیک‌هایی که در اعماق دریا قرار می‌گیرند. پلاستیک و حیوانات زباله‌های پلاستیکی براحتی حیوانات دریایی را آلوده و مسموم می‌کنند، زیرا آنها این مواد را به جای غذا اشتباه می‌گیرند و مصرف می‌کنند. در معده برخی از این حیوانات، مقادیر زیادی پلاستیک دیده شده و این زباله‌ها هر سال بیش از یک میلیون مرغ دریایی و یکصد هزار پستاندار را می‌کشد. از طرفی مواد شیمیایی سمی پلاستیک‌ها، ماهی‌ها و پرندگان دریایی بسیاری را به کشتن داده است. گاهی اوقات هم این حیوانات میان زباله‌های پلاستیکی گیر می‌افتند و چون نمی‌توانند خود را آزاد کنند، از گرسنگی می‌میرند یا خفه می‌شوند یا به دام شکارچی‌ها می‌افتند. در تولید بطری‌های پلاستیکی، نوعی ترکیب شیمیایی وجود دارد که جذب مایعات خوراکی آن می‌شود و فرد را با خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی، سرطان سینه، پروستات، مغز، دیابت، ناباروری، چاقی و اختلال در فعالیت غدد درون ریز مانند هورمون تیروئید و جنسی روبه‌رو می‌کند از ده سال گذشته تاکنون، مرگ و میر حیوانات دریایی بر اثر خوردن پلاستیک یا گرفتار شدن در میان آنها ۴۰ درصد افزایش داشته است. در معده ۴۴ درصد پستانداران و ۸۶ درصد از گونه‌های لاک‌پشت خرده‌ریزهای پلاستیک دیده شده و بیش از ۲۷۰ گونه جانواران دریایی از جمله ماهی‌ها و پستانداران بر اثر این زباله‌ها جان خود را از دست داده‌اند. زنجیره غذایی ماهی‌های مصرفی ما در معرض مواد شیمیایی موجود در رودخانه‌ها، دریاها و اقیانوس‌ها هستند و ماده‌ای که بیش از هر چیز توجه ما را به خود جلب می‌کند و در ماهی‌ها به مقدار زیاد دیده می‌شود، جیوه است که برای انسان ضرر دارد، اما این ماده تنها آلوده‌کننده‌ای نیست که به درون بافت‌های ماهی نفوذ می‌کند. امروزه مواد شیمیایی موجود در ریزپلاستیک‌های خورده شده از سوی جانواران دریایی که در زنجیره غذایی ما قرار دارند باعث مشکلاتی در انسان و موجوداتی شده است که از آنها تغذیه می‌کنند. انسان و پلاستیک سرطانزایی و ایجاد اختلال در غدد درون‌ریز می‌تواند به دلیل مصرف پلاستیک ایجاد شود. مواد شیمیایی مضر پلاستیک‌ها وارد جریان خون و بافت بدن انسان و حتی نوزادان می‌شود. در تولید بطری‌های پلاستیکی نوعی ترکیب شیمیایی به نام «بیسفنولA» وجود دارد که جذب مایعات خوراکی داخل آن می‌شود و فرد را با خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی، سرطان سینه، پروستات، مغز، دیابت، ناباروری، چاقی و اختلال در فعالیت غدد درون ریز مانند هورمون تیروئید و جنسی روبه‌رو می‌کند. همچنین گزارش‌هایی مربوط به تولد نوزادان ناقص‌الخلقه وجود دارد. چاره زندگی پلاستیکی با توجه به حجم وسیع پلاستیک‌ها در دنیای امروز، هزینه جمع‌آوری آنها از محیط زیست بسیار زیاد و تقریبا غیرممکن است. بویژه ریزپلاستیک‌های موجود در اقیانوس‌ها را با امکانات فعلی نمی‌توان جمع کرد. بهترین راه‌حل درباره زباله‌های پلاستیکی، عوامل پیشگیرانه‌ای مانند تولید کمتر، محدودیت در مصرف و بهبود بازیافت پلاستیک است. سوزاندن زباله‌های پلاستیکی، یکی دیگر از راه‌حل‌هاست که ۶۰ درصد تجهیزات پلاستیکی پزشکی به این صورت معدوم می‌شود، اما اگر این کار به روش صحیح انجام نشود، می‌تواند گازهای خطرناک تولید کند. طرفداران محیط زیست با ارائه راهکارهایی تلاش می‌کنند تا جایی که امکان دارد از این آلودگی بکاهند. آنها از مردم می‌خواهند از مواد پلاستیکی استفاده نکنند و هنگام خرید به جای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی از موادی استفاده کنند که براحتی بازیافت می‌شوند. استفاده از شیشه، استیل، چوب، کاغذ و سرامیک به جای پلاستیک پیشنهاد شده است. ظروف ساخته شده از این مواد را می‌توان چندبار استفاده کرد و از شر آلودگی پلاستیک‌های یکبار مصرف خلاص شد. باید به مردم آموزش داد هیچ‌گاه کنار ساحل رودخانه یا دریاها زباله بویژه پلاستیک نریزند و حتی با جمع کردن زباله‌های ریخته شده به پاکسازی محیط‌زیست کمک کنند. دولت نیز با بهبود وضع بازیافت زباله‌های پلاستیکی می‌تواند کمک شایانی به پاکسازی محیط از پلاستیک کند.