در حال حاضر ضرورت ایجاد و توسعه کسب‌وکارهای سبز با توجه به مسائل و مشکلات عدیده محیط زیست در کشور، بیش از پیش احساس می شود. با تصویب بندهای مهم لایحه هوای پاک در مجلس دهم، چشم انداز مشاغل سبز در کشور امیدوارکننده‌تر از هر زمان دیگری به‌نظر می‌رسد؛ مشاغلی که موجب حفاظت و بهبود وضعیت محیط‌زیست و کاهش اتکا به منابع تجدیدناپذیر را فراهم آورند و با کاهش مصرف انرژی و مواد خام، محدود کردن تولید گازهای گلخانه ای، به حداقل رساندن پسماند و آلودگی، آثار تخریب محیط زیست را کاهش دهند.

ماده ۱۶ لایحه هوای پاک، کلیه مراکز و واحد‌های صنعتی و تولیدی ۵۰ نفر به بالا، برای انجام امور مربوط به نمونه برداری، اندازه گیری، پایش و کنترل مستمر آلودگی هوا مکلف به ایجاد واحدهای سلامت، بهداشت و محیط زیست (HSE) و به‌کارگیری نیروی متخصص این حوزه هستند. همچنین در سایر بندهای این لایحه، موارد متعددی از ایجاد اشتغال و کارآفرینی برای کارشناسان و متخصصین محیط زیست وجود دارد؛ از موضوع ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه های مشمول گرفته تا پایش آنلاین صنایع، از خوداظهاری در پایش آلودگی تا اشاره صریح به «آزمایشگاه‌های معتمد» برای نخستین بار در متن یک قانون، و از مشروط کردن صدور مجوز برای احداث و توسعه واحدهای تولیدی صنعتی و معدنی به اجرای ضوابط عدم آلایندگی، -که مستلزم فعالیت هرچه بیشتر بخش‌های خصوصی مرتبط با پایش، کنترل و مدیریت آلاینده هاست – تا توسعه فناوری های سازگار با محیط زیست که موجب ایجاد و گسترش فعالیت های مرتبط می شود.

سبزسازی مشاغل موجود همراه با ترمیم و بازسازی فعالیت های ناسازگار با محیط‌زیست(بازسازی سبز)، با هدف استفاده کاراتر از منابع و کاهش آلودگی، به‌موازات تغییرات‌ساختاری که ضوابط و فناوری های جدید را معرفی می کند و به ایجاد مشاغلی «جدید» منجر می‌شوند، از نیازهای اساسی امروز محیط‌زیست شکننده و آسیب پذیر ماست.

از این رو، فعالیت دفاتر و هسته‌های زیست‌محیطی در سازمان‌ها و بخش‌های دولتی و غیردولتی، شرکت‌ها و مراکز مجری پارک‌ها و فضای سبز شهری، ساخت وسازها و سازه های سبز، شرکت‌های خدمات پایش آلاینده های زیست محیطی نظیر شرکت های مجری ایجاد و توسعه سیستم های اندازه‌گیری و پایش آلاینده ها، واحدهای مرتبط با ساخت و راهبری سیستم های کنترل آلودگی خاک، آب، هوا و صدا مانند ساخت و راهبری تصفیه خانه های فاضلاب خانگی و صنعتی، سیستم های کنترل و مهار غبار و گازهای آلاینده در صنایع، سیستم های عایق صوت در بزرگراه‌ها، فعالیت‌های مرتبط با توسعه فناوری‌ها نظیر سیستم های پاکسازی و پالایش آلودگی های نفتی، حذف سموم و کاهش آلاینده‌های خاص، کسب و کارهای توسعه فناوری‌های سازگار با محیط زیست مانند خودروهای برقی و هیبرید، تثبیت کانون‌های گردوغبار، بازچرخانی پساب، تولید محصولات سبز با قابلیت تقلیل آلاینده ها و بازچرخانی در طبیعت نظیر شوینده ها، سموم طبیعی دفع آفات و پلاستیک‌های زیست تخریب‌پذیر، مشاغل مرتبط با ارتقای وضعیت زیست محیطی خودروهای نو، معاینه فنی ( زیست محیطی)خودروها، حمل و نقل عمومی پاک، مدیریت تلفیقی آفات و بیماری‌های گیاهی و توسعه کشاورزی ارگانیک، صنایع بازیافت و کسب و کارهای مرتبط با دفع و امحای پسماندهای پنج‌گانه قانون مدیریت پسماند (خانگی، ویژه، کشاورزی، الکترونیکی، بیمارستانی)، شرکت های مشاور در زمینه مدیریت پسماند، مراکز و واحدهای مرتبط با تجهیزات استحصال و بازیافت منابع خام، مشاغل مرتبط با بهره برداری از انرژی های تجدیدپذیر در زمینه فناوری تولید، ارتقا راندمان و کارایی، توسعه تجهیزات، راهبری و نگهداری سیستم‌ها، فعالیت‌های سبز در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در نیروگاه‌ها، صنایع و شرکت های نفتی، مراکز و موسسات مرتبط باساخت وکارکرد تجهیزات مصرف بهینه انرژی، بازیافت انرژی، فن‌آوری‌های نوین تولید، انتقال و توزیع انرژی، مراکز و واحدهای مرتبط با ساخت و کارکردتجهیزات مصرف بهینه منابع آب در کشاورزی، صنعت و خدمات و موارد متعدد دیگری از مشاغل سبز که می توان به این فهرست طولانی افزود، قادرند با ظرفیت سازی برای توسعه سرمایه گذاری‌های سبز، آموزش کارآفرینی برای جوانان در کسب و کارهای زیست محیطی وتقویت زیرساخت های اجتماعی در خصوص مشاغل سبز و بازده اقتصادی آن‌ها گسترش یابند و خیل بزرگ فارغ‌التحصیلان بیکار محیط زیست را به خود جذب کنند.

با توجه به موارد مصرح در لایحه هوای پاک که امیدواریم به زودی در قالب قانون هوای پاک به تصویب برسد، ظرفیت های خوبی برای برون رفت از معضلات و مسائل زیست محیطی پیش بینی شده است که اشتغال سبز به‌عنوان یکی از نقاط قوت این قانون، می تواند در بهبود وضعیت محیط زیست کشور از یک‌سو و ایجاد شغل برای جوانان جویای کار از سوی دیگر ،نقشی بنیادین ایفا کند. بی شک سرعت‌بخشیدن به ایجاد و توسعه کسب و کارهای سبز درپایان با بسط یک نظام اقتصادی با کربن کمتر، کارایی منابع و با آفرینش فرصت های فراگیر، توسعه اقتصادی را از لحاظ محیط زیستی، اجتماعی و سیاسی، پایدار خواهد کرد.

 

شینا انصاری- مدیر کل دفتر پایش حفاظت محیط زیست