رشد قابل توجه چین در سه دهه گذشته این کشور را به یک ابرقدرت تبدیل کرده است. اما معجزه اقتصادی این کشور به دلایل دیگری توجهات را به خود جلب کرده است: امروزه چین بزرگ‌ترین مصرف کننده انرژی دنیا، بزرگ‌ترین وارد کننده نفت و بزرگ‌ترین تولید کننده CO۲ دنیاست.

چین یک چهارم کل انرژی اولیه دنیا را مصرف می‌کند و بیش از نیمی از این انرژی زغال سنگ است. زمانی وجود این زغال سنگ ضروری بود. در اواخر سال ۱۹۷۰، ‌سیاست «درهای باز» برای سرمایه‌گذاری خارجی در چین رشد سریع اقتصادی این کشور را رقم زد و به نوبه خود باعث افزایش تقاضای انرژی شد.

مصرف برق این کشور از ۲۳۲ کیلووات ساعتِ سال ۱۹۷۸ به نزدیک به شش هزار تراوات ساعت امروزی رسید، یعنی به شش هزار میلیارد کیلووات ساعت، چین برای برآورد نیاز به الکتریسیته به زغال سنگ نیاز پیدا کرد.

در اواخر سال ۱۹۸۰ زغال سنگ ۷۵ درصد ترکیب انرژی چین را به خود اختصاص داد و در سال ۲۰۱۶ این سهم به ۶۲ درصد کاهش یافت. این میزان سهم زغال سنگ کمترین سهم آن از سال ۱۹۴۹ و تشکیل جمهوری خلق چین بود.

دلیل این کاهش اقداماتی است که پکن در سال‌های اخیر برای کاهش مصرف زغال سنگ انجام داده است تا بلکه بتواند با آلودگی هوای شهرها و تغییرات اقلیم مبارزه کند.

یکی از این اقدامات چین، «برنامه ۱۰۰۰ اقدام خطیر صرفه‌جویی انرژی» بود. این کشور در سال ۲۰۰۶ برنامه‌ای را تعریف و به مرحله اجرا رساند که براساس آن شرکت‌های بزرگ مصرف کننده انرژی کشور در بخش‌هایی نظیر فولاد، پتروشیمی، ‌سیمان و نساجی هدف قرار گرفتند.

این «۱۰۰۰ اقدام خطیر» یک سوم مصرف انرژی کل کشور را در بر می‌گرفت. این برنامه تا حدی موثر بود و مصرف انرژی چین را در واحد GDP کاهش داد.

از طرفی دولت چین برعکس سه دهه گذشته که GDP را ۹ تا ۱۰ درصد تعریف کرده بود در برنامه پنج ساله سیزدهم، اقداماتی را در جهت کاهش رشد اقتصادی کشور و نگه‌داشتن GDP آن در ۶.۵ درصد انجام داد.

اعتراضات به آلودگی

با کاهش رشد اقتصادی و برخورد با آلاینده‌ها برای کاهش مصرف انرژی، قطع تولید زغال سنگ طبیعی‌ترین انتخاب بود. از طرفی مردم چین به خوبی نسبت به مشکلات حاصل از زغال سنگ آگاهی داشتند. و از نیمه سال ۲۰۰۰ مشکلات آلودگی جدی‌تر از آن شد که بتوان نادیده‌ گرفت و جامعه شهری شروع به اعتراض نسبت به آن کردند.

مقامات محلی ابتدا نسبت به مقابله با آلودگی به دولت هشدار دادند اما سال بعد یکی از بدترین مه‌دودهای تاریخ چین بر بالای شهرهای این کشور تشکیل شد و باعث شد که درخواست مقامات از دولت را قوت ببخشد.

در سپتامبر ۲۰۱۶، چین ساخت بیش از ۱۰۳ نیروگاه در حال اجرا و برنامه‌ریزی شده را ملغی کرد،‌ ظرفیت این نیروگاه‌ها به ۱۲۰ گیگاوات در ساعت می‌رسد.

ماه مارس سال جاری نیز دولت اعلام کرد ۵۰ گیگاوات ساعت دیگر نیز از این نیروگاه‌ها را از مدار خارج خواهد کرد.

امروزه تعداد نیروگاه‌های زغال سنگی که در چین از مدار خارج شده‌اند برابر با مجموع ظرفیت نیروگاه‌های زغال سنگی بریتانیا و اسپانیاست.

عصر هر هفته افتتاح یک نیروگاه زغال سنگی در چین به سر آمده است.

تعهد بر کاهش انتشارات

تا قبل از کنفرانس ۲۰۱۵ سازمان ملل در پاریس، ضدیت طولانی مدت چین با الزامات بین‌المللی تغییرات اقلیم به خوبی شناخته شده بود. اما مسایل هم‌اکنون در حال تغییر است.

از آنجایی که ظرفیت زغال سنگ چین حتی امروزه نیز ممکن است به مقدار بسیار کمی تا چند سال آینده افزایش یابد، اما رشد این بخش را برنامه‌های سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیری چون خورشیدی، ‌بادی و هسته‌ای محدود می‌کنند.

چین امروزه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین حامیان انرژی‌های پاک ۱۷ درصد کل سرمایه‌گذاری جهانی در این بخش را به خود اختصاص داده است. بر طبق آمار «صلح سبز» چین توانسته است در هر ساعت از هر روزِ سال ۲۰۱۵ به‌طور متوسط یک توربین بادی نصب کند.

همچنین این کشور توانسته است در هر ساعت مساحتی به اندازه یک زمین فوتبال را با صفحات خورشیدی بپوشاند. این اقدامات احتمالا باعث خواهند شد که چین دو سال زودتر از برنامه‌ریزی‌های انجام شده به اهداف سال ۲۰۲۰ در زمینه نصب صفحات خورشیدی دست یابد.

تا سال ۲۰۳۰ این امیدواری وجود دارد که انرژی پاک بتواند انتشارات CO۲ چین را تا ۵۴ درصد نسبت به ۲۰۱۰ کاهش دهد.

این‌ها همه خبرهای خوبی است برای این‌که واقعیت‌های گریزناپذیر می‌گویند اگر چین کاری اساسی انجام ندهد در دنیا تلاش برای کاهش تغییرات اقلیم محکوم به فنا خواهد بود.

در مقایسه با سایر کشورها چین هنوز راه درازی در پیش دارد. به عنوان مثال بریتانیا اخیرا توانست بعد از ۱۳۰ سال، یک روز را بدون زغال سنگ سر کند درحالی که دیگر کشورها به طور قابل توجهی در حال کاهش ردپای کربن خود هستند.

 

منبع: انرژی امروز