در ایران به دلیل این موضوع که دولت می‌خواهد به سرعت کمبود برق ایجاد شده در پیک تابستان را رفع کند، هزینه اولیه کمتر برای نیروگاه‌های فسیلی را می‌پذیرد. از طرفی هم دولت به دلیل فاصله گرفتن از سیاست‌های خام فروشانه تلاش دارد تا به جای صادرات گاز برداشت شده از میادین کشور، آن را در بخش تولید برق مصرف کند.

 بهره برداری از انرژی‌های تجدید پذیر در سال‌های اخیر به صورت قابل توجهی در دستور کار دولت‌های جهان قرار گرفته است، چرا که نه تنها تولید نیرو از این منابع کم هزینه است، بلکه آلودگی برای محیط زیست تولید نمی‌کند و این موضوع امتیازی است که می‌تواند این منابع را جایگزین نفت و گاز و سایر فسیلی‌ها کند، زیرا گسترش آلودگی محیط زیست در سال‌های اخیر مهم‌ترین نگرانی بشر شده است. چرا که گسترش آلودگی و گرم‌تر شدن هوا منجر به آب شدن یخ‌های قطبی و تغییر اقلیم زمین شده است که این اتفاق پیامد‌های بسیار ناگواری را برای بشر به همراه خواهد داشت.

از این رو اتحادیه اروپا برنامه‌ای را تنظیم کرده است که بر اساس آن استفاده منابع فسیلی تا ۲۵ سال آینده تقریبا به صفر می‌رسد و همه برق مورد نیاز این منطقه از منابع پاک و تجدید پذیر تامین می‌شود.
 
سوال این است که چرا دولت‌های اروپایی چنین برنامه‌های کلانی را تنظیم کرده اند تا از سوخت‌های فسیلی جدا شوند؟ یکی از مسائلی که می‌توان در پاسخ به این سوال مطرح کرد، این است که اروپا برنامه دارد تا وابستگی اش را به منابع خارجی در حد توان کاهش دهد. این به آن معنی است که اروپا دیگر نمی‌خواهد به یک کشور جهان سومی دارای منابع فسیلی نیازمند باشد و نیاز‌های خود در زمینه انرژی را با تکیه به ظرفیت‌های خود تامین کند و این در صورتی انجام می‌پذیرد که کشور‌های این حوزه برق مورد نیاز خود را از منابع تجدید پذیر مانند باد، خورشید و آب تولید کنند.
 
مورد دومی که می‌تواند دلیلی صریح برای این کشور‌ها در راستای تنظیم این برنامه باشد، کاهش آلودگی‌های محیطی است. اروپا هرگز نمی‌خواهد قاره سبز بودنش خدشه دار شود، چرا که نگاه هایی کاملا آینده نگرانه در خصوص آلودگی‌های محیط زیست در ذهن دارند و به قولی باز هم مثل همیشه تفکری پیش رو را در دستور کار خود قرار داده اند. از طرفی هم هزینه تولید انرژی از منابع تجدید پذیر برای آن‌ها می‌تواند کمتر از منابع فسیلی باشد.
 
با این حال مهم‌ترین نکته‌ای که می‌توان به آن اشاره کرد، روند رو به رشد انرژی‌های تجدید پذیر است، در حالی که به نظر می‌رسد تکنولوژی‌های مربوط به انرژی‌های فسیلی در آینده رشد چندانی نداشته باشند، چرا که میزان آلودگی آن‌ها زیاد است. در نتیجه این آینده روشن تکنولوژیک کشور‌های توسعه یافته می‌کوشند زیرساخت‌های لازم برای انرژی‌های تجدید پذیر را ایجاد کرده تا بتوانند از پیشرفت‌های ایجاد شده در این صنعت استفاده کنند.

برنامه‌ای که اتحادیه اروپا برای خود در نظر گرفته است، دولت‌های جهان را به این فکر وا داشت که اگر تقاضای نفت در سال‌های آتی به شدت کاهش یابد و قیمت آن به صورت قابل توجهی کم شود، ممکن است دیگر داشتن چنین منابعی برایشان امتیازی دیپلماتیک محسوب نشود. همچنین اگر صنایع مدرن بر پایه این انرژی‌ها ساخته شوند دیگر حتی داشتن منابع فسیلی برای خود کشور‌ها هم منفعتی در پی نخواهد داشت.
 
چرا که برای مثال یک ماشین صنعتی وارد یک کشور می‌شود که با انرژی بادی تطبیق داده شده است و زیرساخت‌های موجود برای بهره برداری از انرژی باد در آن کشور وجود ندارد و به این شکل آن کشور از تولید در آن صنعت باز خواهد ماند تا تکنولوژی‌های زیرساختی را هم وارد کند. یا به زبان ساده‌تر خودرو‌های خورشیدی وارد کشوری می‌شوند که در آن فقط پمپ بنزین وجود دارد و با توجه به پاکی و کم هزینه بودن این خودرو‌ها استفاده از آن برای مردم آن کشور ممکن نخواهد بود.

کشور ما نیز در زمینه انرژی‌های تجدید پذیر ظرفیت‌های مطلوبی دارد و با این حال نگاه ویژه‌ای به توسعه این بخش از صنعت انرژی در ایران وجود ندارد و می‌توان گفت: آینده نگری لازم در کشور برای توسعه انرژی‌های تجدید پذیر در کشور موجود نیست.

برخی بر این باورند که هزینه‌های موجود برای توسعه انرژی‌های تجدید پذیر در کشور ما بسیار بالا‌تر از انرژی‌های فسیلی است و نیروگاه‌های تجدید پذیر بزرگ مقیاس از نظر اقتصادی به صرفه نیستند. این در حالی است که در خصوص ایجاد آلودگی نیروگاه‌های فسیلی، بحثی مطرح نمی‌شود. امری که بسیار مهم‌تر از صرفه اقتصادی است چرا که آینده مردم به این مساله بستگی دارد.

از این رو هزینه‌های تولید برق تجدید پذیر و فسیلی را مورد بررسی قرار دادیم که شرح آن را در ذیل مطالعه می‌کنید.

در همین راستا مهدی گودرزی، مدیر عامل لیدو پارس و کارشناس حوزه انرژی‌های تجدید پذیر در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار عصر اقتصاد گفت: هزینه ساخت یک نیروگاه بر اساس برق تولیدی به عوامل مختلفی از قبیل: هزینه خرید زمین، داخلی یا خارجی بودن تجهیزات، ترانسپورت تجهیزات و برق تولیدی و نیروی انسانی مورد نیاز بستگی دارد.

وی در ادامه تصریح کرد: بر اساس داده‌های موجود قیمت ساخت یک نیروگاه مگاواتی خورشیدی در کشور برابر با ۵. ۳ تا ۵ میلیارد تومان است که با احتساب موارد مورد نیاز و کاهش هزینه‌ها در مقیاس‌های بزگ، هزینه ساخت یک نیروگاه خورشیدی هزار مگاواتی رقمی در حدود ۴ هزار میلیارد تومان می‌شود.

گودرزی در ادامه گفت: هزینه ساخت نیروگاه‌های بادی در کل حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر از هزینه ساخت نیروگاه‌های خورشیدی است، چرا که این نیروگاه‌ها زمین کمتری را به خود اختصاص می‌دهند و در یک مجموعه کامل ساخته می‌شوند، به طوری که توربین و ژنراتور یک مجموعه کامل و کم حجم را تشکیل می‌دهد. در همین راستا هم قیمت خرید برق تجدید پذیر در کشور پایین‌تر از برق خورشیدی است.

با این حال چندی پیش محسن طرز طلب مدیر عامل شرکت مادر تخصصی تولید نیروی برق حرارتی بر این مساله تاکید کرده بود که برای گذر از پیک تابستان نیاز به ساخت نیروگاه‌های جدید داریم و با توجه به این که هزینه ساخت هر ۱۰۰۰ مگاوات نیروگاه در حدود ۲۵۰۰ میلیارد تومان هزینه دارد و این موضوع می‌تواند هزینه سنگینی را به دولت تحمیل کند.

اما گودرزی در خصوص هزینه‌های جاری یک نیروگاه فسیلی گفت: هزینه ۲۵۰۰ میلیاردی یاد شده تنها برای احداث نیروگاه است و از آن به بعد خوراک لازم برای این نیروگاه باید تامین شود که هزینه‌ای چشم گیر است. چرا که هر متر مکعب گاز تنها ۳ تا ۵. ۳ کیلو وات ساعت برق تولید می‌کند؛ و این در حالی است که یک نیروگاه خورشیدی برای نگه داری هزینه‌ای بالغ بر ۳ درصد از کل هزینه احداث نیروگاه را در سال نیاز دارد که این هزینه در مقابل هزینه خرید گاز رقمی کاملا ناچیز است.

وی در ادامه تصریح کرد: نهایتا پس از گذشت ده سال هزینه‌های یک نیروگاه فسیلی تقریبا دو برابر هزینه یک نیروگاه تجدید پذیر می‌شود که این موضوع حاکی از این است که فقط هزینه‌های ابتدایی ساخت یک نیروگاه تجدید پذیر بیشتر است و پس از مدت کوتاهی سرمایه گذاری انجام شده به صورت کامل باز می‌گردد و از آن پس سود دهی این نیروگاه‌ها بسیار بیشتر از نیروگاه‌های فسیلی خواهد بود.

این کارشناس انرژی همچنین ادامه داد:، اما در ایران به دلیل این موضوع که دولت می‌خواهد به سرعت کمبود برق ایجاد شده در پیک تابستان را رفع کند، هزینه اولیه کمتر برای نیروگاه‌های فسیلی را می‌پذیرد. از طرفی هم دولت به دلیل فاصله گرفتن از سیاست‌های خام فروشانه تلاش دارد تا به جای صادرات گاز برداشت شده از میادین کشور، آن را در بخش تولید برق مصرف کند. یکی دیگر از مسائلی که موجب کند شدن روند تجدید پذیر‌ها در ایران شده است، ارزان بودن خوراک نیروگاه‌های فسیلی است که به باور غلط سرمایه گذاران مبنی بر این که این بخش سودآوری بیشتری از حوزه انرژی‌های تجدید پذیر دارد، منجر شده است.

گودرزی همچنین با اشاره به این که هنوز در اروپا هم هزینه تولید برق تجدید پذیر کم‌تر از برق فسیلی نشده است، گفت: دولت‌های اروپایی هم سوبسید هایی برای تولید کنندگان این حوزه در نظر گرفته اند. با این حال داده‌های موجود خبر از این می‌دهد که این هزینه‌ها تا سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ با هزینه‌های تولید برق از منابع فسیلی برابر می‌شود.

این کارشناس بازار انرژی همچنین اظهار داشت: دولت در سال‌های گذشته ساخت نیروگاه‌های تجدید پذیر را در دستور کار داشت و چندی پیش تصمیم بر این گرفت که سیاست ساخت مستقیم این نیروگاه‌ها از دستور کار دولت برداشته شود و این موضوع به بخش خصوصی سپرده شود و این در حالی است که دولت برنامه هایی حمایتی برای این تولید کننده‌های بخش خصوصی در نظر گرفته است تا از آن‌ها حمایت کند. از قبیل: این حمایت‌ها می‌توان به قرار دادن زمین رایگان در اختیار بخش خصوصی و خرید تضمینی برق تولید شده از منابع تجدید پذیر تا ۲۰ سال اشاره کرد.

وی در ادامه بیان داشت: با وجود این که دولت تلاش‌های زیادی در زمینه حمایت از این بخش به انجام رسانده است، هنوز قوانین حمایتی در حدی نیست که سرمایه گذاران خارجی بزرگ در این بخش ایران به فعالیت بپردازند و بر این اساس هم اکنون اکثر نیروگاه‌های تجدید پذیری که در ایران ساخته می‌شوند با ظرفیت پایین و کوچک مقیاس هستند.

گودرزی همچنین به این موضوع اشاره کرد که اقداماتی که در حال حاضر انجام می‌شوند برای نهادینه کردن سودمندی این صنعت کافی نیستند، چرا که با قیمت‌های موجود منابع فسیلی سرمایه گذاران به سمت توسعه انرژی‌های تجدید پذیر حرکت نمی‌کنند. از طرفی هم سیاست‌های دولت برای توسعه منابع فسیلی می‌تواند دلیلی بر این باشد که اهمیت چندانی به منابع زیست محیطی داده نمی‌شود. این موضوع که ما نیروگاه‌های فسیلی بی شماری برای صادرات برق بسازیم، پیامدی به جز آلوده‌تر شدن روز به روز ایران نخواهد داشت.

این کارشناس حوزه انرژی‌های نو در خاتمه با اشاره به دستاورد‌های مطلوب وزارت نیرو در توسعه تجدید پذیر‌ها گفت: علی رغم اقدامات مناسبی که انجام شده است، به نظر می‌رسد دولت در این راستا آینده نگرانه عمل نمی‌کند و هنگامی هم که وزارت نیرو یک قانون حمایتی مناسب را تدوین می‌کند، این قانون توسط نهاد‌های بالا دست وتو می‌شود.

در نتیجه با بررسی هزینه‌ها و پیامد‌های آینده این دو منبع تولید انرژی می‌توان دریافت که توسعه انرژی‌های تجدید پذیر بدون شک هم به صرفه اقتصادی است و هم می‌تواند آینده کشور را از نظر زیست محیطی تامین کند. با این حال روز به روز خبر از این موضوع می‌شنویم که منابع فسیلی کشور مانند نفت و گاز توسعه می‌یابند، در حالی که کسی به رشد بهره برداری از منابع تجدید پذیر اهمیت نمی‌دهد. توسعه این منابع می‌تواند تضمینی باشد برای رشد همه جانبه تکنولوژیک کشور و استراتژیک کشور. چرا که با دستیابی به این مهم نیز کشور به قیمت‌های بالای منابع فسیلی کاهش می‌یابد و این موضوع می‌تواند صادرات را در این حوضه سهولت بخشد. در ضمن با استفاده حد اکثری از این منابع نیاز به نفت و گاز هم کاهش می‌یابد که در نتیجه آن ایران می‌تواند قدرت استراتژیک خود را افزایش دهد. اما گویی این موضوعات به صورت جدی در دستور کار مدیران کشور قرار ندارد که این خبر از نبود آینده نگری در سیاست‌های انرژی کشور می‌دهد.

 

 

منبع: عصر اقتصاد