دریاچه نمک به عنوان بزرگترین کانون تولید گرد و خاک در منطقه مرکزی ایران، تهدیدی جدی برای تهران به حساب می آید و در صورت احیا نشدن این دریاچه، خطر اصلی متوجه پایتخت است.

دریاچه نمک در ناحیه شرقی استان قم و درحد فاصل سه استان قم، سمنان و اصفهان قرار گرفته و بزرگترین دریاچه فصلی و فراشور کشور است که حدود ۲۰۰ هزار هکتار وسعت داشته و یک سوم آن در محدوده جغرافیایی استان قم قرار گرفته است و دارای ساختار زمین شناختی کم نظیر شامل پوسته نمکی و حاشیه باتلاقی است.
این دریاچه که در دهه های گذشته از طریق رودخانه های کرج، جاجرود، شور، قمرود و قره چای کاملا پرآب بوده است، اکنون با قطع حقابه ها، خشکسالی مستمر و برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی که باعث پیشروی آب های فراشور در سفره های زیرزمینی به سمت دشت ها و نابودی پوشش گیاهی و اکوسیستم منطقه شده، به یکی از کانون های فعال ریزگردها در منطقه تبدیل شده است.
معاون فنی اداره کل حفاظت از محیط زیست استان قم در رابطه با خطراتی که خشک شدن دریاچه نمک برای تهران دارد،گفت: دریاچه نمک سه برابر پایتخت مساحت دارد و بزرگترین کانون تولید گرد و غبار با منشاء داخلی برای تهران به حساب می آید.
سید احمد شفیعی بیان کرد: این دریاچه که در شعاع ۱۰۰ کیلومتری شهر تهران قرار دارد اگر به طور کامل خشک شود به منبعی عظیم برای تولید گرد و خاک تبدیل خواهد شد که ریزگردهای حاصل آن در اثر بادهای شدید و جریان غالب هوایی، آسمان تهران را تیر و تار می کند.
وی ادامه داد: اگر گرد و خاک ناشی از خشک شدن دریاچه نمک به آسمان تهران برسد و با آلودگی های شیمیایی آن ترکیب شود، سلامت شهروندان در معرض خطر جدی قرار گرفته و مشکل بزرگی برای پایتخت به وجود می آید که مقابله با آن بسیار دشوار است.
شفیعی افزود: خشک شدن دریاچه نمک با مساحتی در حدود ۲۰۰ هزار هکتار، زندگی بیش از ۱۴ میلیون تن را در تهران و شهرهای اطراف آن، تهدید می کند و این مساله ای است که اگر همین حالا برای آن فکری نشود، شرایط را برای پایتخت بسیار پیچیده و دشوار و حتی بدتر از وضعیت استان خوزستان می کند.
وی بیان کرد: در همین حال که دریاچه نمک به سمت خشک شدن پیش می رود، اجرای طرح های اکتشاف معادن از دل آن، سرعت بحرانی شدن وضعیت دریاچه را بیشتر می کند، چرا که برای استخراج معادن لازم است آب موجود در سطح زمین خشک شود و این به معنای نابودی کامل دریاچه نمک و تبدیل شدن آن به کانون اصلی گرد و خاک در داخل ایران است.
معاون فنی اداره کل حفاظت از محیط زیست استان قم ادامه داد: خشک شدن دریاچه نمک و بلند شدن گرد و خاک از آن، موقعیت سیاسی و اجتماعی پایتخت را تهدید می کند، بنابراین ریسک بزرگی است اگر از همین زمان با کمک مسئولان، دستگاه های اجرایی و انجمن های مردم نهاد برای نجات دریاچه نمک و احیای محیط زیست اطراف آن تصمیم عملیاتی گرفته نشود.

 خشک شدن دریاچه نمک دامن پایتخت را می گیرد


مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان قم افزود: همان گونه که در برنامه ششم توسعه کشور نیز آورده شده، ۱۰ درصد حجم منابع آبی کشور باید به حقابه ها برای حفاظت از محیط زیست و نجات عرصه های طبیعی تعلق بگیرد، اما این رقم برای حوضه دریاچه نمک با آن وضعیت بحرانی کمتر از ۱.۵ درصد است.
سید رحمان دانیالی گفت: ۱۵۴ میلیون متر مکعب از حقابه های کشور به دریاچه نمک قم اختصاص پیدا کرده ولی محقق نشده و اگر این روند ادامه پیدا کند، شهرهای اطراف دریاچه از جمله تهران و قم در معرض خطر جدی قرار می گیرند.
وی با بیان اهمیت برگزاری همایش ها و نشست های تخصصی برای نجات دریاچه نمک، ادامه داد: این دریاچه به عنوان یکی از کانون های تولید گرد و غبار در بخش مرکزی کشور، هم اکنون وضعیت مناسبی ندارد و باید با حمایت مسئولان و همراهی مردم، اقدام های موثری برای نجات آن برداشته شود.
وی بیان کرد: با اصلاح فرآیند های آبیاری در مزارع کشاورزی، حجم زیادی از منابع آبی حفظ می شود که می توان آن را به عنوان حقابه های زیست محیطی برای حفاظت از دریاچه نمک مورد استفاده قرار داد.
دانیالی افزود: موضوع مقابله با کانون های تولید گرد و غبار، مساله ای است که احتیاج به استمرار دارد و در این مسیر آموزش و اطلاع رسانی به شهروندان از اهمیت ویژه ای برخوردارند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم با اشاره به اهمیت حضور تشکل های مردم نهاد برای حمایت از طبیعت، گفت: کمپین قلب ایران تشنه است اقدام موثری برای نشان دادن وضعیت وخیم دریاچه نمک بود و توجه بسیاری از مسئولان کشور را به مساله دریاچه نمک جلب کرد.
وی افزود: اگر برای نجات و احیای دریاچه نمک تلاش لازم صورت نگیرد در آینده وضعیت این دریاچه از دریاچه ارومیه هم بدتر می شود و به دنبال بلند شدن گرد و غبار از آن، زندگی مردم استان های مرکزی کشور از جمله تهران بسیار دشوار می شود و این مساله نارضایتی های اجتماعی را به دنبال خواهد داشت.
مساله نجات دریاچه نمک به اندازه ای اهمیت دارد که برگزاری همایش های متعدد برای بررسی وضعیت آن در دستور کار سازمان های مرتبط قرار گرفته است، در همین رابطه همایش ملی بحران دریاچه نمک و پدیده گرد و غبار در حوضه مرکزی ایران، اردیبهشت ماه سال جاری در تالار شیخ مفید دانشگاه قم برگزار شد.
در این همایش مقاله های برگزیده در زمینه محیط زیست ارائه و سخنرانی های علمی در این زمینه انجام شد و در نهایت از برگزیدگان تجلیل به عمل آمد.
در حاشیه برگزاری این همایش، نمایشگاهی در همین رابطه تشکیل شد و پوسترهای برگزیده به نمایش درآمد.
در پایان همایش بیانیه ای در حمایت از دریاچه نمک و راهکارهای احیای آن از منظر نگاه کارشناسان محیط زیست کشور، قرائت شد.

 

منبغ: ایرنا