به‌کارگیری انرژی‌های نو برای تأمین انرژی موردنیاز کشور به دلایل مختلف با ضعف مواجه است. ازجمله عواملی که موجب غفلت از انرژی‌های نو شده است، می‌توان به نرخ ارزان سوخت‌های فسیلی، موانع موجود در راه سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، گران بودن تجهیزات لازم برای تولید انرژی‌ از انرژی‌های نو اشاره کرد.

حال سؤال این است که قوانین و ضوابط موجود در این راستا چه جایگاهی دارند و آیا بسترهای قانونی لازم برای استفاده از انرژی‌های نو به-خصوص انرژی خورشیدی در کشور ما فراهم است؟
امکان سرمایه‌گذاری ۶۰ میلیارد دلاری در انرژی‌های نو ‌

در همین رابطه نایب‌رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران و ایران با اشاره به پتانسیل‌های مختلف خدادادی کشور ازجمله سوخت‌های فسیلی و نفت و همچنین شرایط خوب محیطی برای برخورداری از انرژی‌های نو مخصوصاً انرژی‌ خورشیدی و انرژی بادی گفت: امروز کشور ما جزو هشت کشور نخست از بابت بیشترین تشعشع خورشید در دنیا است.

حمیدرضا صالحی، دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته افزود: علاوه بر ظرفیت ۳۰ هزار مگاوات در حوزه انرژی‌ خورشیدی، در حوزه انرژی باد بیش از ۳۰ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاه‌های بادی در کشور داریم و درمجموع حدود ۶۵ هزار مگاوات ظرفیت احداث نیروگاه‌های خورشیدی و بادی را در کشور داریم.

وی بابیان اینکه این آمار، امکان سرمایه‌گذاری رقمی درحدود ۶۰ میلیارد دلار را در حوزه انرژی‌ خورشیدی و بادی فراهم می‌کند گفت: ما هم مثل بقیه کشورهای دنیا با حرکت در مسیری که بخشی از تولید برق خود را از طریق انرژی‌های نو تأمین می‌کنند، باید بتوانیم بخشی از ظرفیت تولید انرژی خود را از بخش انرژی‌های نو تأمین کنیم.

بهره‌گیری یک‌درصدی از انرژی‌های نو

صالحی با انتقاد از اینکه از دیرباز به دلیل ارزان بودن سوخت، انرژی و گاز طبیعی در کشور ما، توجه زیادی به انرژی‌های نو نشده است، اظهار داشت: امروز اگر بیش از ۴۵ درصد برق اسپانیا از طریق انرژی‌های نو تولید می‌شود و یا در آلمان مرز ۲۰ درصد را در این حوزه رد کرده‌اند، در ایران تنها یک درصد از ظرفیت تولید برق ما از محل انرژی‌های نو است و این نشان می‌دهد که به دلایل مختلف ازجمله ارزان بودن انرژی فسیلی توجهی به انرژی‌های نو نشده است.

وی درخصوص دلایل لزوم حرکت به سمت انرژی‌های نو عنوان کرد: مهم‌ترین دلیل این موضوع بحث محیط‌زیست است و مسیری که دنیا در این بخش طی کرده، مسیر درستی بوده که ما هم باید این مسیر را برویم. چون به‌هرحال انرژی‌های نو پاک هستند و از طرفی انرژی‌های فسیلی را باید برای نسل‌های آتی هم باقی بگذاریم.

صالحی ادامه داد: نکته دوم اینکه هزینه‌ سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های نو روزبه‌روز پایین‌تر می‌آید و این امر می‌تواند باعث شود که در آینده نزدیک، قیمت تمام‌شده انرژی‌های نو هم به‌اندازه انرژی‌های فسیلی شود.

قوانین موجود جوابگوی توسعه انرژی‌های نو نیست

رییس کمیته انرژی نو سندیکای صنعت برق با ابراز خرسندی از اقدام دولت در چهار سال اخیر مبنی بر افزایش قیمت خرید برق که منجر به یک تحرک خوبی در این بخش شد گفت: اما آنچه روشن است، حرکت‌ها و فعالیت‌هایی که انجام‌شده و قوانینی که امروز وجود دارد، چندان جوابگوی توسعه انرژی‌های نو برای یک جهش بزرگ‌تر نیست.

وی با ابراز تأسف از اینکه امروز تولید انرژی‌های نو در کشور ما زیر یک درصد است و موانعی در این راه وجود دارد، گفت: یکی از بزرگ‌ترین موانع بحث سرمایه‌گذاری است. یعنی در انرژی‌های نو نیاز است که منابع خارجی وارد و از سرمایه‌گذاران خارجی جهت سرمایه‌گذاری در ایران دعوت شود.

صالحی با اشاره به وجود مشکلات و مسائل مختلف در بخش سرمایه‌گذاری انرژی‌های نو تصریح کرد: ازجمله الزامات برای جذب منابع خارجی، بحث نیاز به امنیت اقتصادی و ایجاد فضای امن است تا سرمایه‌گذار خارجی به کشور ما بیاید و با طیب‌خاطر در حوزه انرژی‌های نو سرمایه‌گذاری کند. چراکه ما نیاز به سرمایه‌گذار داریم تا نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در اندازه‌های بزرگ و بیش از ۱۰ مگاوات آغاز به کار کنند تا بعد بتوانیم به نیروگاه‌های ۲۰۰ و ۳۰۰ مگاواتی یا مزرعه‌های خورشیدی دست یابیم.

مشکلات قانونی خرید تضمینی برق

وی افزود: امروز دولت ایران در رابطه با خرید تضمینی برق، قراردادهای PPA می‌بندد و قیمت خرید برق در کشور ما (هر کیلووات برق حدود ۱۳ سنت) نسبت به قیمت‌های روز اروپا نرخ مناسبی است. ازطرفی حدود هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان منابع مالی هم در بودجه سال ۹۶ کشور برای خرید برق دیده‌شده که فرصت خوبی برای سرمایه‌گذاران خارجی است.

صالحی با اشاره به مشکلات قانونی موجود در این بخش ادامه داد: اما موانعی در این راستا وجود دارد که ازجمله آن‌ها بحث تضمین و گارانتی قراردادهایی است که بسته می‌شود و در این قراردادها موانع مختلف از لحاظ پیمانکاری، برگشت سرمایه و مالکیت باید رفع شود تا سرمایه‌گذاری انجام شود و ما باید به سرمایه‌گذاران تضامین دولتی محکم بدهیم تا در ایران سرمایه‌گذاری کند.

نایب‌رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، بحث مالکیت زمین را یک مانع دیگر در این حوزه برشمرد و گفت: در رابطه با توسعه انرژی‌های نو زمین نباید گران حساب شود و اتفاقاً هزینه سرمایه‌گذاری باید پایین بیاید تا این پروژه‌ها اجرایی شود.

صالحی تاکید کرد: کشور ما باید به‌گونه‌ای جذابیت‌های خود را به دنیا معرفی کند تا سرمایه‌گذاران بتوانند در این حوزه به ایران بیایند و ما از امکان انرژی خورشیدی و بادی و از امکان مالی که آن‌ها می‌توانند به ایران بیاورند، شاهد ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در کشور باشیم.

وی همچنین برجام را یک دستاورد ارزشمند برای کشور دانست و با تاکید بر لزوم بهره‌گیری از آن گفت: با حرکت‌های مختلفی که در عرصه سیاست‌های داخلی اتفاق می‌افتد، نباید ایران را یک کشور ناامن از لحاظ اقتصادی به دنیا معرفی کنیم. همچنین رابطه ما با دنیا، مسائل کارگزاری و مسائل بانکی با خارج از کشور و ورود ارز باید حل شود.

بروکراسی گرفتن پول در ایران

دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی همچنین با انتقاد از بروکراسی دشوار گرفتن پول در ایران گفت: بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلی و حتی خارجی با مسئله بروکراسی دریافت پول مواجه‌اند و پول‌های خود را از دولت با تأخیر می‌گیرند. بنابراین این مشکل باید حل شود و دولت از این نظر کارفرمای خوبی باشد تا بتواند با پرداخت به موقع مطالبات فعالان اقتصادی، ارتباط مناسبی با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای تشویق آن‌ها به سرمایه‌گذاری در این زمینه برقرار کند.

صالحی با اشاره به اینکه به‌هرحال ممکن است مثل بقیه کسب‌وکارها در این زمینه مشکلات عدیده‌ای پیش بیاید و باید موانع موجود را برطرف کرد، افزود: قدم‌های خوبی در این راه برداشته‌شده و امروز سرمایه‌گذاران آلمانی ۷ مگاوات نیروگاه انرژی خورشیدی را در همدان راه‌اندازی کرده‌اند و به دنبال راه‌اندازی نیروگاه ۱۰ مگاواتی هستند.

نایب‌رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی در پایان تاکید کرد: مهم این است که دولت بتواند در حوزه انرژی‌های نو پای سرمایه‌گذاران خارجی را به کشور باز کند و همین‌طور اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی را جلب کند.

ضعف سرمایه‌گذاری

علاوه بر این رئیس هیات مدیره فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته ایران با اشاره به چالش‌های سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های نو گفت: برای سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های نو مخصوصاً در بخش انرژی خورشیدی، ۵ هزار مگاوات برای پنج سال آتی پیش‌بینی‌شده است، ولی با نرخ کنونی خرید برق یعنی هر کیلووات پنج تومان از قبض برق که برای انرژی‌های نو صرف می‌شود، این رقم بیشتر از هزار و ۵۰۰ مگاوات را جواب نمی‌دهد.

محمد پارسا در گفت‌وگو با مجله «صما» افزود: بنابراین نگرانی ما این است، در حال حاضر که تقاضای بالایی در حد چند هزار مگاوات وجود دارد، اگر شرایط ایجاب شود و متقاضیان بخواهند نیروگاه‌ها را راه‌اندازی کنند، دولت توانایی پرداخت مبلغ گران انرژی‌های نو را ندارد. مگر اینکه برنامه‌ریزی کند تا سالیانه با افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی این عوارض بودجه را بالا ببرد.

صادرات برق حاصل از انرژی‌های نو

وی با اشاره به تجارب موفق کشورهای دیگر در حوزه انرژی‌های نو گفت: در کشورهای شمال آفریقا، اروپایی‌ها راهکارهایی را پیاده کرده‌اند و با تأسیس نیروگاه‌های ۵۰۰ و هزار مگاواتی خورشیدی، انرژی را با کابل زیردریایی از دریای مدیترانه عبور می‌دهند و به بازار اروپا می‌برند.

پارسا بابیان اینکه ما هم می‌توانیم چنین برنامه‌ای را اجرایی کنیم تصریح کرد: تمام مناطق کویری ما از ظرفیت بالای انرژی خورشیدی برخوردارند و می‌توانیم مقادیر زیادی در حد ۱۰ هزار تا ۲۰ هزار مگاوات را صرفاً برای صادرات انرژی برنامه‌ریزی و به همراه کشورهای همسایه، زیرساخت آن را با ایجاد یک خط انتقال آماده کنیم که سرمایه‌گذاری این خط انتقال هم از محل عبور انرژی عودت شود. یعنی با دریافت عوارض از محل عبور برق، سرمایه‌گذاری‌ آن تأمین می‌شود.

ما با اشاره به اختلاف افق حدود سه‌ساعته ایران با اروپا ۲.۵ گفت: با توجه به این اختلاف افق، ساعت پیک مصرف برق در ایران چند ساعت اختلاف با کشورهای اروپایی دارد. یعنی در ساعات پیک بار اروپا، ما در ایران ساعت پیک را رد کرده‌ایم و در ساعاتی که پیک بار ایران از بین رفته، می‌توانیم از محل نیروگاه‌ها، شبانه برق حاصل از نیروگاه‌های انرژی خورشیدی را که در طول روز یعنی از طلوع آفتاب تا غروب آن به دست می‌آید، به این کشورها صادر کنیم. بعدازآن باید از برق نیروگاه‌های سیکل ترکیبی یا انرژی‌های دیگر استفاده شود.

پارسا اضافه کرد: بنابراین صادرات برق حاصل از ترکیب انرژی خورشیدی و سیکل ترکیبی، به یک کشور زمانی برای ما صرفه اقتصادی دارد که آن کشور سه‌ تا چهار ساعت اختلاف افق با کشور ما داشته باشد که ما مشکل پیک بار نداشته باشیم. یعنی در ساعات پیک بار که خود محدودیت داریم، ناچار به فروش و صادرات برق نباشیم.

فقدان جامع‌نگری برای انرژی‌های نو

وی عنوان کرد: در زمان بی‌باری یا نیمه‌شب که برق ارزان‌تر است، دولت با صادرات برق حاصل از انرژی خورشیدی دیگر نیازی ندارد که مثل برق داخل برای انرژی‌های نو یارانه بدهد و برق بدون دادن یارانه صادر می‌شود.

رئیس هیات مدیره فدراسیون صادرات انرژی با انتقاد از نبود جامع‌نگری در حوزه انرژی‌های نو بیان کرد: به حال جامع‌نگری برای انرژی‌های نو آنطور که باید در ایران وجود ندارد و متاسفانه برنامه‌ درازمدتی را در این حوزه ندیده‌اند.

پارسا در پایان خاطرنشان کرد: اگرچه به برنامه‌های میان‌مدت در حوزه انرژی‌های نو توجه شده است، اما بهتر است که برنامه‌های درازمدت هم در حوزه انرژی‌های نو مدنظر قرار گیرد و در غیر این صورت در نسل‌های آتی با مشکل مواجه می‌شویم.

 

منبع: صما