محیط زیست در ابتدای دولت یازدهم، در تمامی ابعاد دچار رکود اساسی و فاقد جایگاه مناسب در نظام برنامه ریزی، سیاستگذاری و نظارت عالی بود اما در طی این دوره اقدامات اساسی در راستای بهبود وضعیت محیط زیست در تمام زمینه ها از جمله تنوع زیستی و دریایی به عمل آمد.

افت چشمگیر رتبه ایران برپایه شاخص های جهانی که ناشی از بروز مشکلات و چالش های متعدد در حوزه های آب، هوا، خاک، تنوع زیستی و منابع طبیعی بود، به علاوه مشکلات متعـدد درون سازمانی در بحث ساختار و نیروی انسانی، مدیریت پروژه ها، قراردادها و واگذاری ها، فضای کار در این حوزه را در ابتدای تشکیل دولت به شدت تحت تاثیر قرار داده بود. 
بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست شروع به بررسی وضعیت محیط زیست در معاونت های محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی، انسانی، دریایی و آموزش و پژوهش کرد که در راستای بهبود آنها در این دوره دستاوردهای خوبی به همراه داشته است؛ بنا بر اعلام پورتال سازمان حفاظت محیط زیست، اهم اقدامات صورت گرفته در دو بخش تنوع زیستی و دریایی به شرح زیر است. 

*** اهم عملکرد در حوزه محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی 
منابع طبیعی به عنوان سرمایه ای که میراثی برای نسل های آینده است، نیاز به تلاش مضاعف برای حفاظت و ایجاد توازن میان استفاده از منابع طبیعی و حفاظت از آنها دارد، بر این اساس و با توجه به مشکلات متعددی که مدیریت ناصحیح این منابع و تغییرات شرایط اکولوژیک برای آنها بـه وجود آورده بود، سازمان حفاظت محیط زیست در دولت یازدهم تمرکز یکی از مهمترین برنامه ها و اولویت های خود را به مدیریت کارا و بهبود شرایط در زیست بوم های خشکی، دریایی، تالاب ها و زیست بوم های آبی، آب های سرزمینی و نیز گونه ها و ذخایر ژنتیکی قرار داده است و در طی چهار سال دولت تدبیر و امید، با توجه بـه مشکلات متعددی که خشکی تالاب ها برای مردم به ویژه جوامع حاشیه تالاب به وجود آورده بود تلاش مضاعفی برای احیای زیست بوم های آبی کشور کرده است.
همچنین برای حفاظت از دریاهای کشور با توجه به حضور منافع مشترک با کشورهای همسایه، تلاش های منطقه ای فراوانی به عمل آورده است.

*** حفاظت از زیست بوم های خشکی
- تصویب آیین نامه کاهش بهره برداری از جنگل ها، تسهیل واردات چوب و حذف تعرفه واردات چوب
- پیگیری طرح تنفس جنگل های شمال تا ورود آن به برنامه ششم توسعه
- مطالعه توجیهی تفصیلی ۱۵ منطقه در ۱۲ استان و تدوین طرح های توجیهی تفصیلی ۱۰ منطقه تحت حفاظت
- کاهش قابل توجه سطح آتش سوزی جنگل ها و کاهش ۶۸ درصدی در مناطق حفاظت شده با تشکیل کمیته ملی اطفای حریق، انجام ۲۰ مانور اطفاء، استقرار ۴۳ بالگرد در ۱۴ استان 
- راه اندازی ستاد واکنش سریع در مراکز استان ها و تیم های واکنش سریع در مناطق مستعد حریق
- ساماندهی مراکز اقامتی مسافران و گردشگران در پارک های ملی و جلوگیری از استقرار پراکنده در نقاط مختلف
- رفع تصرفات از اراضی تحت مدیریت به میزان ۸۶۳ هکتار شامل ۷۷۰ هکتار مناطق حفاظت شده، ۱۲.۵ هکتار پارک ملی، ۷۷ هکتار پناهگاه حیات وحش و ۴/۴ هکتار اثر طبیعی ملی در استان های مختلف کشور 
- جلوگیری از انتزاع ۲۲۵ هکتار از منطقه حفاظت شده گاندو
- تشکیل کارگروه ویژه جنگل برای نظارت بر روند احیای جنگل های بلوط و هیرکانی
- بررسی و مخالفت با طرح های توسعه ای مخرب جنگل در رویشگاه های جنگلی شمال و زاگرس و ارائه گزینه های بهینه و زیست محیطی جایگزین
- اخذ مجوز ارتقای ۱۰ منطقه جدید به عنوان مناطق حفاظت شده و ارتقای سطح حفاظتی سه منطقه با تصویب شورای عالی محیط زیست 
- معرفی مناطق جدید ( تنگ صیاد - سبزکوه) به عنوان ذخیره گاه زیستکره و ثبت آن در کمیسیون ملی یونسکو ایران
- تصویب آیین نامه حقوق و تکالیف دارندگان قرق اختصاصی در شورای عالی حفاظت محیط زیست و ابلاغ آن برای اجرا
- تهیه اطلس مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست
- برقراری شرایط خاص برای صدور مجوز زیست محیطی برای پروانه های جدی اکتشاف بهره برداری معادن در مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان و پایش معادن در حال فعالیت مطابق با معیارهای زیست محیطی 
- تهیه نقشه ذخیره گاه های زیستکره ایران و ارسال به یونسکو
- تشکیل کارگروه غارشناسی کشور و تدوین دستورالعمل حفاظت و بهره برداری از غارها و نیز پاکسازی ۱۰۰ غار مهم کشور

*** حفاظت از گونه ها و ذخائر ژنتیکی
- افزایش تعرفه های ضرر و زیان گونه های جانوری وحشی تا ۲۰ برابر تعرفه های قبلی با مصوبه شـورای عالی حفاظت محیط زیست
- تهیه، تدوین و شروع به اجرای برنامه عمل حفاظت و مدیریت گونه های در معرض خطر نظیر یوزپلنگ آسیایی، پلنگ ایرانی، خرس سیاه، خرس قهوه ای، گوزن زرد ایرانی، غاز پیشانی سفید کوچک، سمنر لرستانی و تمساح پوزه کوتاه 
- پیوستن ایران به لیست کشورهایی که حیوانات را از سیرک حذف کرده اند از سال ۱۳۹۵
- تهیه شاخص های ارزیابی زیست محیطی محصولات دستکاری شده ژنتیکی
- برنامه ریزی در خصوص حفاظت از گونه های در معرض خطر و زیستگاه های آنها
- جلوگیری از ورود گونه های غیر بومی دریایی با عضویت در کمیته فنی
- صدور مجوز پرورش ماهی در قفس در استان های ساحلی 
- ایجاد آزمایشگاه تشخیص و ردیابی موجودات زنده تغییر یافته ژنتیکی برای ارزیابی مخاطرات
- جمع آوری، شناسایی، بازبینی، ساماندهی و تکمیل بانک اطلاعاتی دو هزار و ۹۶۷ نمونه از اجزای تنوع زیستی
- ارائه فهرست گونه های اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت ( IUCN ) در معرض تهدید و خطر انقراض در ایران
- تهیه لایحه مقابله با حیوان آزاری و شکایت از حیوان آزارها به مراجع مربوطه
- تدوین برنامه عملیاتی حفاظت و مدیریت پلنگ ایرانی و ابلاغ برای اجرا 
- انعقاد تفاهم نامه همکاری با شرکت بیمه به منظور بیمه خسارات پلنگ ایرانی به مدت پنج سال و اجرای آن از سال ۱۳۹۵
- تصویب محدوده پنج قرق اختصاصی در استان های یزد، کرمان و سمنان در شورای عالی محیط زیست و واگذاری پروانه فعالیت در آنها به اشخاص حقیقی و حقوقی به مدت پنج سال با هدف توسعه مشارکت جوامع محلی و بخش خصوصی در امر حفاظت از حیات وحش و ایجاد مشاغل سبز 
- راه اندازی اولین مرکز تکثیر و پرورش گونه ها همراه با شکارگاه با هدف حفظ ذخایر ژنتیکی و ایجاد ظرفیت های جدید برای بهره برداری پایدار از حیات وحش 
- پس گیری ۱۵۰۰ قطعه فسیل با ارزش سایت مراغه از آمریکا پس از حدود ۴۰ سال با شکایت و پیروزی در دیوان لاهه 
- تهیه دستورالعمل حفاظت از فسیل های مختلف ایران و صدور و ورود آنها به/ از کشور
- ایجاد و تجهیز مراکز تکثیر و پرورش گونه های در معرض تهدید از جمله یوزپلنگ، گوزن زرد، تمساح، گورخر و آهو با هدف رها سازی در زیستگاه های نیازمند ترمیم و بازسازی حیات وحش 
- مطالعه و بررسی روش های سرشماری چهارپایان و استفاده از فناوری های نوین در پایش حیات وحش کشور
- تهیه نقشه راه حفاظت از گربه سانان کشور با همکاری متخصصان بین المللی
- تدوین برنامه اقدام ملی فک خزری و پایش، حفاظت و امداد و نجات آن و آموزش جوامع محلی با همکاری مرکز تحقیقات فک از کشور هلند
- معرفی منطقه جدید حفاظت از تنوع زیستی در جزیره قشم
- مشارکت و همکاری با موسسات بین الملل در زمینه حفاظت از حیات وحش از جمله CITES, IUCN ،کنوانسیون تنوع زیستی 
- تهیه، تدوین و چاپ اطلس مهره داران کشور
- انجام پروژه احیا و بازسازی زیستگاه تخم گذاری لاک پشت های دریایی در سیستان و بلوچستان و بوشهر 
- بررسی و تعیین اثرات افزایش توتیای دریایی در آبسـنگ های مرجانی جزایر خارک و خارکو و تهیه معیارها و راهکارهـای حفاظتی 
- تشکیل کمیته ملی مقابله با شکوفایی مضر پلانگتونی با مسوولیت سازمان محیط زیست و عضویت سازمان ها و نهادهای ذیربط براساس ابلاغ معاون اول رئیس جمهوری بــه منظور شناسایی گونه های جلبکی عامل کشند سرخ و برنامه ریزی برای مقابله با آن
- ارایه گزارش ملی سفید شدگی مرجان ها شامل حدود ۴۰ درصد مرجان های جزیره کیش، ۴۰ درصد مرجان های غرب خارکو، ۹۰ درصد مرجان های عسلویه و کمتر از پنج درصد مرجان های نایبند

*** حفاظت از دریاها و آب های سرزمینی ( معاونت دریایی ) 
- تصویب سند جامع توسعه دریایی کشور و تدوین نقشه راه فناوری دریایی کشور
- ارزیابی مدیریت خطرات محیط زیستی در سواحل و آب های ساحلی خلیج فارس و دریای عمان
- پایش آنلاین آلاینده های خلیج فارس با همکاری شرکت ملی نفت ایران
- تهیه و امضای تفاهم نامه همکار مشترک سازمان با شرکت ملی نفت ایران برای اختصاص ۳.۱ میلیون دلار برای خرید بویه 
- تهیه برنامه کاری برای سومین گشت مشترک دریایی کمیته ملی اقیانوس شناسی
- برگزاری پنل محیط زیست و توسعه در نشست منطقه ای سازمان های مناطق آزاد غرب اقیانوس هند در چابهار
- تشکیل کارگروه اسکراپ کشتی و تهیه گزارش از وضعیت زیست محیطی اسکراپ در کشور
- اخذ مصوبه ممنوعیت اوراق کردن کشتی ها در خلیج فارس و دریای خزر از کارگروه ملی توسعه سواحل و جزایر
- انتقال صنایع اوراق سازی شناورها برای کشتی های ایرانی به انتهایی ترین بخش دریای عمان پس از مطالعات جانمایی و ظرفیت محیط و ممنوعیت اوراق کردن کشتی های خارجی در مناطق قید شده 
- تعیین حریم های اکولوژیک سواحل مکران
- طراحی و اجرای پرچم گذاری طرح های سالم سازی ( شناگاه های) استان های ساحلی کشور با همکاری مشترک سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت کشور و تهیه و ابالغ دستورالعمل بازرسی محیط زیستی شناگاه های ساحلی
- تدوین گزارش وضعیت پسماندهای شهری استان های ساحلی جنوب کشور و مدیریت دفع
- تهیه و تدوین استانداردهای زیست محیطی مورد نیاز برای امکانات و تاسیسات لازم برای دریافت آب توازن و فضولات نفتی از نفتکش ها، کشتی ها شناورها 
- انعقاد تفاهم نامه اجرایی طرح مسیر سبز - ساحل پاک با استانداران تهران، البرز، قزوین، گیلان، مازندران و گلستان با هدف آشنایی و جلب مشارکت مردم در حفاظت از محیط زیست این استان ها 

*** حفاظت از تالاب ها و زیست بوم های آبی کشور
- تصویب لایحه حفاظت از تالاب ها در هیات دولت و ارایه به مجلس شورای اسلامی 
- تهیه و ابلاغ آیین نامه اجرایی نحوه حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب های کشور
- تعیین حقابه زیست محیطی تالاب ها از محل آب ذخیره شده در سدها و ارتقاء اولویت تخصیص آن بعد از آب شرب
- تشکیل ستاد ویژه برای احیای مجدد تعدادی از تالاب های کشور در استانداری های مربوطه از جمله تالاب های جازموریان، هامون، انزلی و برخی تالاب های استان فارس
- تشکیل کارگروه و کمیته نجات خلیج گرگان، تالاب میانکاله و تهیه گزارش وضعیت خلیج گرگان و ارجاع موضوع به دفتر ریاست جمهوری از طریق کارگروه ملی توسعه سواحل 
- ایجاد شوراهای هماهنگی مدیریت منابع آب در حوضه هایی زاینده رود، کرخه، کارون، هراز، سفید رود، ارومیه و کشف رود و تاکید بر حقابه تالاب های داخل این حوضه ها 
- ارزش گذاری اقتصادی چهار تالاب مهم کشور
- تدوین و اجرای برنامه مدیریت زیست بومی برای تالاب های هامون، آلاگل، آجی گل، آلما گل، گندمان، کمجان، چغاخور، زریوار، میقان، حله، حرای میناب، انزلی، شادگان، دریاچه پریشان و ارومیه 
- تصویب ردیف های اعتباری مستقل برای تالاب های استان فارس، هامون، انزلی و حفاظت از رودخانه های کشور
- تهیه نقشه پراکنش تالاب های کشور
به طور متوسط بیش از ۷۰ درصد ارزش تالاب ها خدمات غر مستقیم و باقی شامل ارزش حفاظتی، میراثی و وجودی آنها است، تالاب های ایران به تالاب های ساحلی شمال، تالاب های ساحلی جنوب، تالاب های کوهستانی و تالاب های کویری دسته بندی می شوند ، ۹۴ تالاب شناسایی شده در کشور حدود ۴.۳ میلیون هکتار یعنی حدود دو درصد مساحت کشور را به خود اختصاص داده اند.
- پیشرفت فیزیکی ۷۰ درصدی کانال انتقال آب رودخانه کارون به تالاب بین المللی شادگان
- الزام وزارت نیرو به تامین حقابه زیست محیطی تالاب ها به خصوص در استان خوزستان
- احیای بسیاری از تالاب های کشور از جمله دریاچه ارومیه، بختگان، هورالعظیم، گندمان، زریوار و هشیلان 
- از سرگیری فعالیت های کمیته ملی کنوانسیون رامسر با حضور سمن های فعال در حوزه تالاب ها 
- معرفی ۳۵ تالاب با مساحت کل۱۴۸۱۱۴۷ هکتار به کنوانسیون رامسر

 

منبع:ایرنا