فعالیت اکتشافی معدن سرب و روی در قلب جنگل بلوط بانه در کردستان نگرانی زیادی بویژه درمیان دوستداران محیط زیست ایجاد کرده و مخالفت منابع طبیعی با آن و موافقت سازمان صنعت، معدن و تجارت درکنار وارد شدن دستگاه قضایی به موضوع، آن را به نبردی پیچیده تبدیل کرده است.

به گزارش زیست آنلاین، استخراج معادن یکی از فعالیت هایی است که بشر در راستای رفع نیازهای خود مجبور به انجام آن است اما بسیاری از فعالان زیست محیطی تاکید دارند در این کار باید توجه به زیست بوم در اولویت باشد.
استخراج معادن آسیب های زیست محیطی زیادی به همراه دارد و گاهی از استخراج به سبب ایجاد آلودگی های زیست محیطی و آبی جلوگیری می شود.
انجام عملیات اکتشافی در محدوده میان ۲ روستای شوی و ساوان در شهرستان بانه برای ایجاد معدن سرب و روی موجب نگرانی برخی فعالان محیط زیستی در این شهرستان شده است.
پهنه این معدن ۳۷۰ هکتار است که به گفته فعالان زیست محیطی شهرستان بانه، استخراج از آن می تواند بخش زیادی از جنگل ها و منابع طبیعی منطقه را از بین ببرد.
انجمن مردمی پاژین بانه در راستای نگرانی های ایجاد شده اقدام به راه اندازی کمپینی با عنوان &#۳۹;جنگل ها طلای سبز هستند با سرب و روی عوض شان نکنیم&#۳۹; کرده است.
این کمپین که با هدف جلوگیری از ادامه فعالیت این معدن راه اندازی شده در مدت ۲ روزی که مجوز جمع آوری امضا در اماکن عمومی را داشت توانست بیش از ۲ هزار امضا جمع کند.
در بخشی از بیانیه این کمپین در خصوص معدن منطقه شوی و ساوان آمده است: متاسفانه مطلع شدیم که شخص بهره بردار این معدن با دور زدن قانون و بدون توجه به قوانین مربوط به محیط زیست و منابع طبیعی با وجود اعلام مخالفت رسمی انجمن پاژین و مردم طبیعت دوست منطقه با این موضوع، کار حفاری و اکتشاف در این معدن را از سر گرفته است.
در این بیانیه با اشاره به اینکه صاحب مجوز با استفاده از عدم اطلاع کافی برخی از مسئولان اقدام به اخذ مجوز مشروط معدن &#۳۹;سرب و روی&#۳۹; در منطقه کرده، آمده است بر اساس اطلاعات واصله، بهره برداری از این معدن فاقد توجیه زیست محیطی است و به نظر می رسد بدون نظر کارشناسی اقدام به حفاری کرده اند و بر اساس هر گونه نگرش و الگوی توسعه منطقه ای اعطای مجوز ایشان و فعالیت معدن در این ناحیه، منطقی به نظر نمی رسد. 
در بخش دیگری از این بیانیه به وجود پوشش گیاهی انبوه درختان جنگلی با قدمت زیاد و پوشش عظیم گیاهی از یک طرف و از طرفی دیگر تفریحی بودن منطقه مورد نظر که یکی از تفرجگاه های مردم شهرستان و حتی شهرهای همجوار در ایام هفته است، اشاره شده که این موضوع ها فعالیت معدن در منطقه را منتفی می کند.
در بیانیه منتسب به این کمپین آمده است: اجرای طرح های کارشناسی نشده و فاقد توجیه زیست محیطی در این منطقه مسبوق به سابقه است و می توان گفت که در مجموع خسارت وارده بیشتر از منافع و توسعه آن ارزیابی می شود لذا خواستار اجرایی شدن مواردی زیر هستیم. 
قرار گرفتن آمار به روز و واقعی میزان خسارت وارده این معدن به منظور شفافیت و اطلاع عموم مردم، اطلاعیه رسمی و عمومی شرایط و نحوه اجرای معدن، تشکیل تیم متشکل از کارشناسان و متخصصین مستقل زیست محیطی برای اظهار نظر و توجیه زیست محیطی آن و اعلام الگوی ارزیابی علمی این ناحیه مبنی بر فعالیت معدن و توجیه منطقی آن توسط مسئولان منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست از جمله این موارد است.
یکی از سرمایه گذاران معدن سرب و روی روستای شوی اظهار کرد: کارها و اقدامات انجام شده کاملا قانونی است اما افرادی با کار ما مخالفت می کنند و اجاره نمی دهند کار اکتشاف و استخراج انجام دهیم.
علی علی پور افزود: با توجه به شرایطی که سرمایه گذار این معدن داشته و از سال ۸۱ در این معدن سرمایه گذاری کرده است ضروری دانستیم که با وی همکاری کنیم تا ما هم سهمی در اشتغالزایی جوانان منطقه داشته باشیم.
وی تاکید کرد: حدود ۲ ماه قبل به عنوان سرمایه گذار با سرمایه گذار اصلی این طرح قرارداد منعقد کردیم که به صورت مشارکتی به استخراج از این معدن بپردازیم.
علی پور با بیان اینکه منابع طبیعی در ابتدا مجوز تخریب ۳۹۹ درخت را برای ما صادر کرد، یادآور شد: نامه های مبنی بر عدم موافقت منابع طبیعی وجود داشت که از طریق دادسرا پیگیر شدیم و در دفترخانه تعهد دادیم که هر نوع خسارت و تخریبی در این منطقه ایجاد شود طبق قانون خسارت وارده را جبران کنیم.
وی هدف خود را از فعالیت این معدن ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای جوانان شهرستان بانه اعلام کرد و گفت: برای اکتشاف دستگاه ژئوفیزیک در محل راه اندازی شد و جاده دسترسی به محل نیز در دست اجرا است.
این سرمایه گذار با بیان اینکه بیش از ۸۰ درصد بانه جنگل و منابع طبیعی است، اضافه کرد: در جاهای دیگر شهر بانه سرمایه گذارانی در حال استخراج معدن هستند اما تاکنون کسی مانع فعالیت آنها نشده است.
علی پور افزود: برای گرفتن نظر ادارات منابع طبیعی و محیط زیست تنها یک بار استعلام انجام می شود ولی هر سال برای تمدید مجوز قبلی، مبلغی به این ادارات پرداخت می شود.
مدیر عامل انجمن پاژین نیز با اشاره به ضرورت حفظ محیط زیست گفت: این انجمن در راستای حفظ جنگل های زاگراس &#۳۹;ساوان و شوی&#۳۹; کمپینی را با هدف افزایش آگاهی اقشار مختلف جامعه نسبت به اهمیت حفظ محیط زیست بویژه جنگل های زاگراس تشکیل داد.
حامد اسراری جمع آوری بیش از ۲ هزار امضا را بیانگر آگاهی بالای مردم نسبت به حفظ محیط زیست دانست و افزود: طومار امضاهای جمع آوری شده برای اطلاع و آگاهی از نظرات مردم به فرماندار بانه، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت، مدیرکل حفاظت محیط زیست و مدیرکل منابع طبیعی استان کردستان ارائه شده است.
وی اظهار کرد: همچنین در دیداری که چندی پیش با استاندار کردستان در همین ارتباط داشتیم خواستار پیگیری آن از طریق مراجع قانونی شدیم.
اسراری با اشاره به اهمیت درختان بلوط در منطقه زاگرس تاکید کرد: بسیاری از این درختان ۲۰۰ سال به بالا قدمت دارند و زمان زیادی برای اینکه یک درخت به این رشد برسد نیاز است بنابراین نمی توان یک شبه درخت ایجاد کرد.
یک کارشناس منابع طبیعی اظهار کرد: استخراج همه انواع مواد معدنی می ‌تواند باعث آلوده شدن آب، خاک و حتی هوا به‌ صورت ذرات، با سرب و دیگر مواد معدنی شود.
سعدالله سنگینی افزود: تماس مزمن با سطوح پایین فلزات سنگین اثرات مخرب زیادی روی انسان و دیگر جانداران دارد ضمن اینکه مکانیسم و روش مؤثری برای حذف این مواد وجود ندارد.
وی با بیان اینکه فلزاتی مانند سرب، جیوه، کادمیوم و مس دارای اثرات سمی تجمعی هستند و اینکه آسیب ها و تخریب جدی منابع طبیعی منطقه ناشی از استخراج این معدن است، یادآور شد: معدن سرب و روی روستای شوی و ساوان در محدوده ۲ روستا واقع شده که ساکنان آن به طور مستقیم تحت تاثیر اثرات سوء آن هستند.
سنگینی ادامه داد: علاوه بر اثرات سمی آن، تخریب ۳۵۰ هکتار از جنگل های با ارزش بلوط که مردم منطقه از آن بهره می برند به طریقی دیگر به مردم آسیب می زند.
وی اضافه کرد: اثرات این تخریب ها به همین محدود نمی شود به طوری که در آینده موجب به وجود آمدن تهدیدات جدی از جمله گرد و غبار سمی، آلودگی منابع آب و همچنین فرسایش و لغزش در منطقه می شود.
وی با بیان اینکه استخراج معدن بر آب های منطقه اثر مخربی دارد، گفت: پساپ های تولید شده در معدن حاوی مواد شیمیایی خطرناکی است که باعث آلودگی آب می شود.
این کارشناس منابع طبیعی با اشاره به زیان های زیست محیطی ناشی از استخراج معدن افزود: انباشت باطله های معدنی در محیط اطراف معدن به صورت آزاد سبب ایجاد گرد و غبار، فرسایش عنصری، آزاد شدن یون ها و در نتیجه افزایش آلودگی محیط می شود.
سنگینی با بیان اینکه توانایی خاک برای رشد گیاهان پس از معدن کاری در محل ضعیف می شود، اظهار کرد: در خاک های که در آنجا فعالیت معادن وجود دارد اغلب از نظر شیمیایی فعال می شوند و تبادلات شیمیایی در محیط خاک افزایش یافته و این خود بر آلودگی آب و هوای منطقه موثر است. 
فرماندار بانه هم به خبرنگار ایرنا گفت: مجوز این معدن در سال ۸۱ صادر شده اما اداره منابع طبیعی به دلایلی با شکایت از بهره بردار بدنبال لغو این مجوز بر آمده است.
محمد فلاحی افزود: با توجه به اینکه بهره بردار موارد قانونی را رعایت کرده دادگاه رای به نفع بهره بردار صادر کرده است.
وی با اشاره به قرارداد بین بهره بردار و سازمان های مختلف در استان و شهرستان افزود: تاکنون در این منطقه تخریبی صورت نگرفته و در صورتی که منابع طبیعی منطقه تخریب شود ما از بهره بردار شکایت می کنیم و طبق قرارداد باید جبران خسارت کند.
فلاحی اضافه کرد: اداره منابع طبیعی بر اجرای کار بهره بردار نظارت می کند و نیازی به رضایت بهره برداران محلی (مالکان عرفی) ندارد چون این منطقه متعلق به منابع طبیعی است و اراضی ملی محسوب می شود.
معاون امور معادن و اکتشافات معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کردستان هم گفت: پرونده این معدن مربوط به قبل از سال ۹۲ است و تا زمانی که موافقت سازمان های استعلام شونده، اخذ نشود پروانه بهره برداری صادر نخواهد شد.
مهدی مرادی افزود: برای استخراج معادن باید از سازمان های حفاظت محیط زیست، میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری و منابع طبیعی مجوز گرفت که در سال ۸۱ موافقت این سازمان ها برای فعالیت این معدن، اخذ شده است.
وی با اشاره به اینکه سازمان صنعت، معدن و تجارت مکلف است که پیش از ارائه پروانه از محیط زیست استعلام کند، تاکید کرد: معدن سرب و روی روستای شوی و ساوان قبل از سال ۹۳ از سازمان حفاظت محیط زیست استعلام دارد.
مرادی افزود: در رابطه با تخریب منابع طبیعی و محیط زیست منطقه باید دستگاه های متولی مخالفت خود را برای ادامه کار اعلام کنند.
وی با اشاره به اینکه معدن ۳۷۵ هکتار است و پهنه کار تنها یک هکتار است، یادآور شد: در این معدن تخریبی صورت نمی گیرد چرا که به صورت فاز بندی با ایجاد تونل اکتشاف انجام می شود و با این کار منابع طبیعی هم تخریب نمی شود.
مرادی با بیان اینکه باید از روش استخراجی بهینه استفاده شود، ادامه داد: باید استخراج معدن صرفه اقتصادی داشته باشد در صورتی که به صرفه نباشد کار متوقف خواهد شد.
معاون امور معادن و اکتشافات معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کردستان با اشاره به اینکه شهروندان دیدگاه کارشناسانه به این موضوع ندارند، گفت: دستگاه های متولی دیدگاه کارشناسانه به موضوع دارند و در صورتی که تشخیص دهند استخراج معدن مشکل ایجاد می کند، مانع ادامه کار می شوند.
وی میزان کل معادن استان را ۳۸۴ معدن اعلام کرد و ادامه داد: معادن استان شامل طلا، آهن، منگنز، سنگ های تزینی مانند مرمر و مرمریت، پوکه، سیلیس، بارید و فلدسپات است.
در حالیکه معاون امور معادن و اکتشافات معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کردستان مدعی است از اداره محیط زیست در رابطه با این معدن استعلام شده است اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان هر گونه استعلام و صدور مجوز را تکذیب کرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کردستان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: طبق قانون انجام هر گونه واگذاری و فعالیت در مناطق جنگلی ممنوع است.
پیمان باباپیری با اشاره به رای دادگاه بدوی که به نفع بهره بردار بوده است، افزود: اداره کل منابع طبیعی درخواست تجدید نظر خواهی داده و منتظر رای دادگاه در این رابطه هستیم.
به گفته فعالان زیست محیطی در انجمن پاژین بانه، پروانه اکتشاف این معدن در سال ۱۳۸۲ داده شده است اما در سال ۱۳۹۶ و پس از گذشت ۱۴ سال از زمان اخذ مجوز، فعالیت بهره بردار آغاز شده است. 
آنها معتقد هستند طبق قوانین، پروانه اکتشاف بعد از گذشت ۱۰ سال از عدم فعالیت قابل تمدید نیست.
البته به نظر می رسد بخشی از مشکل نیز بدلیل تغییر قوانین در حوزه منابع طبیعی باشد که با مجوزی که بهره بردار قبل از این قانون گرفته و اما فعالیت خود را آغاز نکرده متفاوت است و تطابق ندارد.
در حال حاضر با توجه به مخالفت فعالان زیست محیطی و جلب توجه مردم، عدم رضایت منابع طبیعی و نبود مجوز از حفاظت محیط زیست به نظر می رسد امکان فعالیت این معدن فراهم نباشد و در مرحله اکتشاف بماند. 

 

منبع: ایرنا