زیان مالی از بین رفتن تالاب‌ها در جهان سالانه معادل ۷۶ بیلیارد تومان است که متاسفانه کشور ما نیز سهم قابل توجهی از این خسران را دارد.

به گزارش زیست آنلاین، ۲۰ تریلیون دلار که حتی نوشتن آن دشوار است حدود هفت برابر بودجه سالانه کشوری مانند ایران است که اگر درصدی از آن به اقتصاد تزریق شود می‌تواند باعث تحول جدی در آن شود. با محاسبه سهم خودمان از این خسارت متوجه می‌شویم چه منبع عظیمی در حال اتلاف و تخریب است. علاوه بر این از بین رفتن تالاب‌ها آثار بسیار محسوس‌تر و ملموس‌تری در کیفیت زندگی ما دارد و روز به روز شرایط را برای ادامه روال عادی زندگی در نقاط بحرانی دشوارتر می‌کند.

اگر مشکلاتی مانند تغییرات آب و هوا، خشکسالی، سیلاب، تخلیه شهرها، شیوع ریزگرد، از بین رفتن فرصت‌های گردشگری، مشاغل و منابع معیشتی مردم را که درصورت از بین رفتن تالاب‌ها به وجود می‌آیند در نظر بگیریم، فاجعه زیان‌های مالی شاید کوچکترین آسیب باشد. با این اوصاف اگر روند نابودی تالاب‌ها ادامه پیدا کند باید منتظر ویرانی بخش‌های بزرگی از منابع طبیعی، انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری و از بین رفتن مناطق قابل سکونت و رفاه بشر باشیم.

طبق برآوردها، زیست بوم‌های طبیعی سالانه ۳۳ تریلیون دلار ارزش خدماتی ایجاد می‌کنند که ۴.۹ تریلیون دلار آن به تالاب‌ها اختصاص دارد. کشورهای پیشرفته جهان از دهه‌ها پیش برای جلوگیری از روندی نابودی تالاب‌ها راهکارهایی را پیش‌بینی کرده‌اند که به کند شدن این روند و در مواردی منجر به نتایج امیدوارکننده در حفاظت از تالاب‌ها شده است تا جایی که برخی از تالاب‌ها در سطح جهان از آستانه نابودی کامل بازگشته‌اند و امروز وضعیت نسبتا مطلوبی دارند.

در ایران نیز بیش از یک دهه است که طرح حفاظت از تالاب‌ها طراحی و اجرایی شده که خوشبختانه در سال‌های گذشته نتایج خوبی به همراه داشته است. هر چند هنوز راه بسیاری تا رسیدن به نتیجه مطلوب داریم. این پروسه زمان‌بر خواهد بود و با برنامه‌ریزی و هماهنگی همه بخش‌های مربوطه باید پیگیری شود.

اهمیت حفاظت از تالاب‌ها زمانی آشکارتر می‌شود که بدانیم از ۴۲ نوع تالاب مختلف شناسایی شده در جهان، ۴۱ نوع آن در ایران وجود دارد و این زیست‌بوم بخش قابل توجهی از جغرافیای کشور را به‌خود اختصاص می‌دهد. متاسفانه طی دهه‌های گذشته وضعیت خوبی در تالاب‌های کشور حاکم نبوده است و به دلایل متعددی از جمله افزایش جمعیت، توسعه اقتصادی ناپایدار و مدیریت نادرست منابع آب کشور، تالاب‌ها در معرض خطر قرار گرفته‌اند تا جایی که برخی از آن‌ها تا مرز نابودی کامل پیش رفته‌اند.

برای پیشگیری، کنترل و اصلاح این روند از سال ۲۰۰۵ میلادی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در قالب همکاری دولت جمهوری اسلامی ایران، برنامه عمران ملل متحد و صندوق تسهیلات محیط زیست جهانی کلید زده شد .رویکرد این طرح معرفی شیوه‌های مدیریتی جدید به منظور حفاظت و بهره‌برداری خردمندانه و پایدار از تالاب‌های کشور است.

بنا بر اعلام روابط عمومی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران،این طرح فعالیت خود را پس از مطالعه شرایط موجود از سه سایت منتخب تالاب شادگان، تالاب پریشان و دریاچه ارومیه آغاز کرد که به نتایج موفقیت‌آمیزی در آن‌ها دست یافت. به نحوی که امروز موضوع حفاظت و احیای تالاب‌های کشور از اولویت‌های اصلی مسئولان ارشد کشور در سطوح ملی و محلی و حتی تبدیل به شعارهای تبلیغاتی کاندیداهای ریاست جمهوری نیز شده است.

طرح حفاظت از تالاب‌های ایران درحال حاضر با به کارگیری دستاوردها و تجارب موفق به دست آمده توانسته تلاش‌های خود را در تدوین برنامه مدیریت برای ۱۵ تالاب دیگر در کشور به کار گیرد. از جمله این تجارب موفق، همکاری در احیای دریاچه ارومیه با الگوسازی مشارکت جوامع محلی در استقرار کشاورزی پایدار و حفاظت از تنوع زیستی است که با حمایت مالی دولت ژاپن اجرایی شد. این طرح به عنوان یکی از اقدامات اولویت‌دار برنامه مدیریت جامع تالاب‌ها با همکاری وزارت جهاد کشاورزی در ۱۱۰ روستای حوضه آبریز دریاچه ارومیه، ضمن فراهم کردن بستر مشارکت برای بیش از ۱۰ هزار نفر از کشاورزان منطقه، صرفه‌جویی ۴۰ درصدی مصرف آب در مزارع و کاهش ۴۰ درصدی مصرف نهاده‌های شیمیایی را نیز داشته است.

با این مقدمات هدف طرح، معرفی تجارب موفق، رویکردها و ابزارهای مدیریتی جدید برای حفاظت و بهره‌برداری خردمندانه از تالاب‌های کشور است. این طرح در گام بعدی رویکردها و ابزارهای مدیریتی معرفی شده را بر اساس شرایط و ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و سیاسی خاص کشور بومی‌سازی می‌کند و در نهایت انتقال تجربه به نهادهای مسئول و کمک به توسعه دستاوردهای طرح در سطح ملی را در دستور کار خود قرار می‌دهد.

تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد بحران تالاب‌ها در صورت عزم عمومی و همکاری نهادهای مختلف و مرتبط  همچنین استفاده از شیوه‌های مدیریت صحیح و اصول علمی و کارشناسی،  قابل کنترل بوده است و این زیست بوم‌های ارزشمند را می‌توان به چرخه طبیعی خود بازگرداند.

به گزارش ایسنا، فعالان این طرح امیدوارهستند با حمایت کلیه اقشار مردم، مسئولان، مدیران و ساکنان بومی این مناطق، تهدید پیش روی تالاب‌ها تبدیل به فرصتی برای مشارکت مردم و ارتقای همکاری‌های بین بخشی در حل مسائل و مشکلات مشابه در کشور شود چراکه با همکاری همه جانبه و مدیریت اصولی، بحران تالاب‌ها قابل مدیریت است در غیر این صورت باید منتظر فاجعه باشیم.