زیست آنلاین :مالیات های زیست محیطی، ازمحورهای توسعه پایدار کشورها و از سیاست های مؤثر در زمینه کنترل عوامل آلودگی با استفاده از ابزارهای اقتصادی است.

به گزارش زیست آنلاین ،امروزه سیاست حمایت از محیط زیست با بهره گیری از ابزارهایی همچون مالیات یا جرائم از جمله راهکارهای مهم و اثرگذار در کشورهای مختلف، بویژه کشورهای توسعه یافته است. بر این اساس مالیات سبز بطور اعم و مالیات بر انتشار آلاینده ها بطور اخص، به عنوان ابزاری کارآمد برای جبران خسارت های زیست محیطی و دنبال کردن اهداف مدیریت محیط زیست مطرح است. درحقیقت مالیات های زیست محیطی، ازمحورهای توسعه پایدار کشورها و از سیاست های مؤثر در زمینه کنترل عوامل آلودگی با استفاده از ابزارهای اقتصادی است.
مالیات برپایه هزینه موضوع مهمی است که دربسیاری از کشورهای توسعه یافته وحتی در کشورهای حال توسعه برای کالاهای آلوده کننده لحاظ می شود اما سوال مهم اینجاست که که اگر قانون اخذ مالیات بر کالاها و واحدهای آلاینده به تصویب بهارستان نشین ها برسد بر میزان تولید کالاهای آلوده کننده وقیمت این گونه کالاها در بازار چه آثاری خواهد داشت؟
در حقیقت باید به این نکته مهم اشاره کرد که تولید کالاهای آلوده کننده در ایران به نوعی تخریب هوای پاک ومحیط زیست محسوب می شود که به طورقطع دولت ومجلس باید نسبت به نحوه تولید این قبیل کالاها چاره ای اساسی بیندیشند که اخذ مالیات از تولید ویا فروش این کالاها می تواند به عنوان یک راهکار مهم مدنظر قرار بگیرد.
به منظور بررسی آثاراخذ مالیات برکالاهای آلوده کننده با کارشناسان وفعالان محیط زیستی واقتصادی گفتگو کرده ایم تا از نظرات آنها درباره این موضوع مهم مطلع شویم.




تدوین سازوکار برای اخذ مالیات از کالای آلوده کننده
معاون دفتر توسعه واقتصاد سازمان محیط زیست کشور با اشاره به اینکه اخذ عوارض آلایندگی هم از واحدهای صنعتی آلوده کننده انجام می گیرد وهم از واحدهایی که داری فاضلاب و پسماند هستند می گوید: برای اخذ مالیات از کالاهای آلوده کننده باید ساز وکارمشخص وشفافی را در پیش گرفت به طوری که افزایش قیمت یک کالای آلاینده که مالیات برآن وضع می شود طبیعی است و میزان مصرف این کالا تابع نیاز و کشش بازار است و در نهایت مشتری ترجیح می دهد کالای با کیفیت وغیر آلاینده با قیمت کمتربخرد یا نخرد.
سید امیر فاتح وحدتی می گوید:افزایش قیمت یک کالای آلوده کننده در صورتی که مالیات آلایندگی بر آن وضع شود بستگی به شرایط بازار دارد به طوری که بازار می تواند درکاهش یا افزایش قیمت کالای آلوده کننده پس از اخذ مالیات از تولید ویا فروش این کالا نقش موثری را ایفا کند.
وی تصریح می کند: دولت باید به کالاهایی که آلوده کننده هستند و مصرف بیشتری در بین مردم دارند به لحاظ وضع مالیات اهمیت بیشتری بدهد تا همه قشرهای مختلف مردم از توانمندی لازم به منظور خرید اینگونه کالاها بهره مند شوند. وحدتی می افزاید: اخذ مالیات به منظور حفظ محیط زیست به دو بخش مالیات از فرآیند ومالیات ازکالای آلوده کننده تقسیم می شود که در بخش مالیات برفرآیند طی چند سال گذشته شاهد اخذ عوارض از واحدهای آلاینده ای بوده ایم که در آلوده کردن هوا نقش موثری داشته اند اماموضوع اخذ مالیات بر کالای آلوده کننده در مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در حال بحث وگفتگو است تا سازوکاری معین به منظور اجرای طرح مالیات بر تولید یا فروش کالای آلوده کننده مشخص شود.
وحدتی با اشاره به این موضوع مهم که بنزین یا هر فرآورده غیر استاندارد باید مشمول مالیات به منظور جلوگیری از مصرف بیشتر شوند اضافه می کند:اگر قرار باشد قانون اخذ مالیات بر کالاهای آلوده کننده اجرا شود به طور قطع بنزین ومشتقات نفتی در زمره کالاهای آلوده هستند که دولت باید برای این گونه کالاها سوبسید ویا تسهیلات تشویقی درنظر بگیرد تا همه قشرهای مختلف مردم بتوانند از این کالاها استفاده کنند.


انرژی های دودزا مهم ترین کالاهای آلوده کننده
علیرضا اقبالی استاد برجسته اقتصاد با اشاره به اینکه اخذ مالیات از تولید وفروش کالاها وفرآیندهای آلوده کننده باید در رئوس برنامه های مسئولان اجرایی ونظارتی کشور قرار بگیرد می گوید:دربسیاری از پتروشیمی ها وپالایشگاه های کشور شاهد وقوع فرآیندهای آلوده کننده هوا هستیم که این اتفاق در بسیاری از نقاط کشور رخ می دهد. وی تصریح می کند:هزینه های منفی وآسیب هایی که ناشی از انجام فرآیندها وتولید کالاهای آلوده کننده برمردم وارد می شود باید در اخذ مالیات از سوی دولت لحاظ شود.وی با بیان اینکه فرآیندهای آلوده کننده در کارخانه ها و واحدهای صنعتی آلاینده نقش منفی ومخربی را بر محیط زیست کشور وارد می کندمی گوید:البته نباید از ذکر این نکته مهم غافل شویم که بسیاری از واحدهای صنعتی آلاینده در کشور موجب شده اند تا تعداد بسیاری از اشخاص مختلف از یک شغل مناسب برخوردار شوندکه تعطیلی این واحدهای آلاینده به طور قطع در افزایش میزان بیکاری در کشور نقش موثری خواهد داشت.
اقبالی با اشاره به اینکه اخذ مالیات از کالاهای آلوده کننده بسیار مهم وحیاتی ولی باید یک ساز وکار مناسب به تحقق این موضوع چیده شود.وی اضافه می کند: به طور مثال دررابطه با بنزین یا مشتقات نفتی که در بین مردم استفاده زیادی دارد باید به این نکته مهم اشاره کرد که اخذ مالیات از این گونه سوخت ها به طور قطع باید با دادن سوبسید یا ارائه تسهیلات تشویقی از طرف دولت همراه باشد تا مردم به لحاظ استفاده از این محصولات با معضلات متعدد به لحاظ قیمتی مواجه نشوند.  
وی با اشاره به اینکه دولت ها در کشورهای توسعه یافته به منظور مصرف انرژی سوبسید می پردازند تصریح می کند: در کشورهای توسعه یافته اروپایی وآمریکایی هدف از مصرف انرژی بهینه مصرف کردن آن است زیرا  در کشورهخای توسعه یافته شاهد هستیم که انرژی های آلوده کننده شامل اخذ مالیات می شوند وبه همین دلیل بهینه مصرف کردن انرژی در رئوس برنامه ها قرار گرفته است.
این استاد علم اقتصاد با بیان اینکه شدت مصرف انرژی در ایران نسبت به کشورهای توسعه یافته بسیار بالا است می گوید:برای تولید یک کالای معمولی در کشور ما بیش از حد نرمال مجاز جهانی انرژی مصرف می شود که باید نسبت به وقوع این اتفاق تاسف خورد.وی تصریح می کند: در حوزه حمل ونقل واستفاده از خودروهای فرسوده به نوعی شاهد آلوده شدن هوا هستیم که دولت باید نسبت به وقوع این اتفاق حساسیت های لازم را به خرج دهد.
اقبالی تاکید می کند: اگر قانون اخذ مالیات از کالاهای آلوده کننده اجرایی شود دولت باید این مالیات های جمع شده را به منظور ارتقای تکنولوژی کارخانه ها وواحدهای صنعتی که آلاینده بالایی دارند صرف کند به طوری که شاهد نزول چشمگیر فرآیندهای آلوده کننده هوا درکشور باشیم که تحقق این موضوع خود می تواند نقش مهم وبسزایی در کاهش تخریب های زیست محیطی داشته باشد هرچند نباید از ذکر این نکته مهم غافل شویم که کشور ایران به لحاظ انتشار گازها وکالاهای آلوده کننده در زمره کشورهای برجسته جهان است که باید از این لحاظ نگران بود.
وی اضافه می کند: برای وضع مالیات بر کالاهای آلوده کننده در مرحله اول باید شناسایی اینگونه کالاها به طور دقیق انجام شود ودر مرحله بعد میزان آلایندگی این کالاها مشخص شود تا شاهد دسته بندی باشیم.
اقبالی اخذ مالیات از کالاها وفرآیندهای آلوده کننده در کشور را مهم عنوان می کند ومی افزاید: بسیاری از صنایع فعال در ایران هیچ گونه اقدامی به منظور کاهش میزان آلایندگی خود نکرده اند که وقوع این اتفاق در نوع خود بی نظیر است و دولت باید نقشه راهی را ترسیم کند تا صنایع نسبت به کاهش میزان آلایندگی خود تجدیدنظر کنند هرچند کالاهای آلوده کننده در کشور هم محصول همین کارخانه های آلوده کننده هواست که از جمله آنها می توان به کارخانجات خودروسازی اشاره کرد.
سخن آخر
بنابراین با توجه به اینکه آلایندگی زیست محیطی شامل تولید کالاها و وقوع فرآیندهای آلاینده می شود به نظر می رسد به منظور کاهش انجام فرآیندهای آلاینده طی چند سال اخیر شاهد اخذ عوارض های ناگهانی ونه چندان مستمر از کارخانه ها وواحدهای صنعتی بوده ایم ولی در موضوع اخذ مالیات از کالاهای آلوده کننده به نوعی ایران با معضلات فراوانی روبروست به طوری که این مشکلات برگرفته از دسته بندی کالاهای مختلف آلوده کننده است واخذ مالیات از این گونه کالاها نیازمند مشخص کردن میزان آلودگی آنهاست هر چند نباید از میزان آلایندگی انرژی های دود زا ودرراس آنها نفت،گاز وبنزین غافل شد.