مدیر ملی ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار با اشاره به اینکه شدت گرد و غبار در کشور رو به ازدیاد است، روز گرد و غباری در ایران را تعریف کرد و گفت: اگر شاخص ذرات معلق (PM۱۰) بالاتر از ۱۵۰ باشد و این وضعیت تا ۴۸ ساعت دوام داشته باشد روز گرد و غباری محسوب می‌شود.

به گزارش زیست آنلاین، ضیاء‌الدین شعاعی در نشست علمی که به مناسبت روز جهانی سوانح با عنوان مخاطرات طبیعی، چالش‌های زیست محیطی و بحران آب و خشکسالی در ایران امروز در دانشکده معدن دانشگاه تهران برگزار شد، اظهار کرد: پدیده طوفان شن در کشور ما ۷۰ سال سابقه دارد و جزء اکوسیستم سرزمین ما محسوب می‌شود و سالیان سال است که مردم ما با این پدیده دست و پنجه نرم می‌کنند اما طی سال‌های گذشته این پدیده به طوفان گرد و غبار تبدیل شده است.

وی با تاکید بر اینکه باید دنبال تحولاتی باشیم که باعث ایجاد پدیده طوفان گرد و غبار شده است، گفت: فرسایش بادی و طوفان‌های گرد و غبار تابعی از سرعت باد، اندازه ذرات، رطوبت خاک، نوع خاک و پوشش گیاهی است.

خصوصیات طوفان گرد و غبار

مدیر ملی ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار با اشاره به اینکه پدیده گرد و غبار و مفاهیم مربوط به آن جدید هستند، گفت: در خصوصیات طوفان گرد و غبار با توجه به اطلاعات بین‌المللی و بازنگری آن‌ها از طریق داده‌های داخل کشور متوجه می‌شویم که اندازه ذرات باید ۱۰۰ میکروگرم و غلظت ذرات تا حد ۱۰ هزار میکروگرم باشد تا طوفان گرد و غبار محسوب شود همچنین زمان ماندگاری این طوفان در هوا چهار تا هفت روز و ارتفاع صعود از سطح زمین تا ۶۰۰۰ متر و جابجایی افقی ذرات تا ۸۰۰۰ کیلومتر محاسبه شده است.

شعاعی با تاکید بر اینکه طوفان شن با طوفان گرد و غبار متفاوت است، گفت: برای وقوع طوفان گرد و غبار شرایط زمینی و شرایط آب و هوایی خاصی باید وجود داشته باشد. قابلیت پراکنش خاک و سرعت باد موضوعات مهمی در وقوع طوفان گرد و غبار است.

اثرات مخرب گرد و غبار بر سلامت انسان

وی در ادامه با اشاره به اینکه در مورد اثرات مخرب طوفان‌های گرد و غبار بر سلامت مردم باید تحقیقات و مطالعات جدی‌تری صورت گیرد، گفت: افزایش آلودگی آب و هزینه تصفیه آب، آلودگی هوا و بروز بیماری‌ها، شیوع بیماری‌های ریوی، انتقال بیماری‌های اپیدمی، حساسیت‌های پوستی، بیماری‌های چشمی، نارسایی‌های خونی و هزینه‌های درمانی از جمله اثرات طوفان‌های گرد و غبار است.

تهدید کشورها از طریق گرد و غبار حاوی ویروس

رئیس ستاد ملی گرد و غبار اظهار کرد: حتی گرد و غبار می‌تواند حامل یک نوع بیماری یا ویروس خاص باشد و از این طریق کشوری را مورد تهدید قرار داد بنابراین موضوعی امنیتی است که باید مورد بررسی قرار گیرد.

آسیب‌های اجتماعی ناشی از پدیده گرد و غبار

این پژوهشگر حوزه حفاظت خاک و آبخیزداری در ادامه با اشاره به آسیب‌های اجتماعی ناشی از طوفان‌های گرد و غباری گفت: ایجاد استرس‌های روانی به دلیل شرایط سخت زندگی در وضعیت گرد و غبار، کاهش امید به زندگی، رشد مهاجرت و تخلیه جامعه از افراد تحصیلکرده، کاهش سطح علمی و تحصیلی و افزایش مصرف آب از جمله آسیب‌های اجتماعی ناشی از گرد و غبار است.

به گفته شعاعی حمل و نقل نیز به شدت از طوفان‌های گرد و غبار تاثیر می‌پذیرد و افزایش تصادفات جاده‌ای، کنسلی پروازها و اختلال در حمل و نقل دریایی از جمله نمونه‌های تاثیر پدیده گرد و غبار بر حمل و نقل است.

وی همچنین به اثرات مخرب گرد و غبار در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی اشاره و اظهار کرد:‌ جابجا کردن خاک سطحی سرشار از مواد مغذی و مواد آلی و کاهش شدید حاصلخیزی، کاهش تولیدات کشاورزی تا ۵۰ درصد، طغیان آفات، کاهش کیفیت محصولات و گل‌دهی زودرس از جمله آثار پدیده گرد و غبار در حوزه کشاورزی است.

رئیس ملی ستاد مقابله با گرد و غبار با بیان اینکه ایران در کمربند خشک قرار دارد گفت: در کشورهای مختلف روز گرد و غباری تعریف مشخصی دارد. برای مثال در ژاپن شاخص ۸۰ شرایط هشدار به حساب می‌آید اما در مغولستان حتی با شاخص ۲۰۰۰ تمهید خاصی اندیشیده نمی‌شود. در ایران روز گرد و غباری روزی است که شاخص PM۱۰ از ۱۵۰ میکروگرم بالاتر و این وضعیت دو ساعت ماندگاری داشته باشد.

شعاعی در ادامه با اشاره به منشأهای گرد و غبار کشور اظهار کرد: در ایران هم منشأ داخلی و هم منشأ خارجی داریم. منشأهای گرد و غبار داخلی شناسایی شده‌اند. ۸۰ درصد گرد و غبارهای کشور ما منشأ خارجی دارند. مرز سوریه و عراق، داخل عراق در استان‌ الانبار و بین‌النهرین منشأ گرد و غبار خارجی هستند. همچنین در فصل زمستان از عربستان وزش باد جنوبی را داریم که سرعت باد به ۲۰ متر در ثانیه می‌رسد و با بارگیری در داخل ایران منجر به وقوع پدیده گرد و غبار می‌شود.

صد درصد فرات و ۶۸ درصد دجله توسط دولت ترکیه به کنترل در می‌آید

وی با بیان اینکه شدت گرد و غبار رو به ازدیاد است، گفت: بر اثر اجرای پروژه گاپ توسط دولت ترکیه صد درصد آب فرات و ۶۸ درصد آب دجله کنترل می‌شود. در این زمینه تعامل‌هایی با ترکیه صورت گرفته است. به هم خوردن اقلیم عراق روی ایران تاثیرگذار است و کشور ما نسبت به این موضوع نگرانی دارد. تعاملاتی با دولت ترکیه در این زمینه آغاز شده است البته خشک شدن بین‌النهرین تنها به خاطر اجرای پروژه گاپ نیست بلکه توسعه کشاورزی نیز در خشک شدن این منطقه اثرگذار بوده است.

رئیس ملی ستاد مقابله با گرد و غبار با اشاره به عوامل وقوع پدیده طوفان‌های گرد و غبار گفت: طی ۲۵ سال گذشته با کاهش شدید بارش دریافتی مواجه بوده‌ایم همچنین نبود مدیریت صحیح منابع آب که باعث خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها شده در وقوع طوفان‌ها اثرگذار بوده است. در حال حاضر مشغول چانه زنی برای رعایت حق آبه تالاب‌ها هستیم.

شعاعی با اشاره به اینکه دستگاه‌های مختلف از جمله وزارت نفت و وزارت نیرو عضو ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار هستند، گفت: در ۱۵ استان کشور نقشه منشأ داخلی گرد و غبار تهیه شده است و در حال تدقیق نقشه‌های منشأ‌های خارجی با کمک دانشگاه تهران هستیم.

به گزارش ایسنا، وی در پایان با اشاره به اینکه در حال حاضر عملیات ثبت گرد و غبار در ۴۲ هزار هکتار از استان خوزستان شروع شده است، از برگزاری دومین کنفرانس ملی گرد و غبار در اردیبهشت ماه سال آینده خبر داد.