نشست نقد و بررسی کتاب‌های «اصول اخلاق آب»، «اخلاق محیط زیست» و «آب، بوم‌سازگان، و جامعه» که ذیل مجموعه «فرهنگ و محیط زیست»از پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده است، ۲۱ آذر ۹۶ در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.

به گزارش زیست آنلاین،در این نشست، دکتر محمد فاضلی، مشاور عالی برنامه‌ریزی وزارت نیرو، دکتر حسین محمودی، عضو هیأت علمی پژوهشکده محیطی دانشگاه شهید بهشتی و دکتر حنانه کنگرانی، عضو هیأت علمی پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار سازمان حفاظت محیط زیست، به همراه مینا داورانی و ویدا نوشین‌فر، مترجمان این کتاب‌ها، سخنرانی کردند.

دکتر فاضلی در ابتدای این نشست به اهمیت انتشار این سه کتاب اشاره کرد و گفت: این کتاب‌ها اولین کتاب‌هایی هستند که ذیل حوزه فرهنگ، فرهنگ و محیط زیست منتشر شده است و می‌تواند رویکرد اخلاقی با محیط ‌زیست را شاخص‌‍سازی کند. ما در حوزه خانواده رفتارهای اخلاقی را شاخص‌سازی کرده‌ایم ولی در محیط زیست این اتفاق نیافتاده است.

وی افزود: این کتاب‌ها نشان می دهند که حوزه محیط زیست از حیطه اقتدار تکنوکرات‌ها و بروکرات‌ها خارج شده است. این سه کتاب به طور خاص نشان می‌دهند که در بهترین دانشگاه‌های دنیا نیز عرصه محیط زیست و به ویژه آب از حوزه اقتدار تکنوکرات‌ها خارج شده اما موضوع اخلاق آب برای اولین بار است که در ایران مطرح می‌شود.

مشاور عالی برنامه‌ریزی وزارت نیرو تأکید کرد: دانشگاهیان ما باید با مباحث غیرفنی آب نیز آشنا شوند و مباحثی مانند حکمرانی آب، اقتصاد آب، اقتصاد سیاسی آب را نیز باید بدانند. خوشبختانه تلاشهایی دارد صورت می‌گیرد که برنامه درسی دانشگاهها در این موضوع تغییر کند. این سه کتاب می‌توانند این برنامه درسی را تقویت کنند.

مشاورعالی برنامه‌ریزی وزارت نیرو با بیان اینکه هم‌اکنون به معضل آب بیشتر توجه می‌شود ادامه داد: اخلاقی رفتار کردن با آب می‌تواند به ما در ایجاد سلامت سیاسی و اقتصادی کمک کند. آب با همه صنایع و وجوه زندگی ارتباط دارد و نوع مواجهه با آب بر سایر عرصه اخلاق تاثیرگذار است.

در این جلسه فاضلی به دوره‌های مختلف برخورد جامعه با آب در ۵۰ سال گذشته اشاره کرد و گفت: اولین دوره زمانی بود که آب به عنوان یک «ماده تجدید پذیر بی‌انتها» توصیف می‌شد و در این دوران از طبیعت بهره‌برداری حد‌اکثری بدون در نظر گرفتن رابطه آب با سایر مواد انجام می‌شد. دوره بعد زمانی بود که آب به عنوان یک ماده «تجدید پذیر آسیب‌پذیر» تلقی و به ارزش اقتصادی آب پی برده شد. فاضلی دوره بعدی را دورانی توصیف کرد که ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی آب نیز در کنار ارزش‌های اقتصادی آن شناخته شد. وی دوره کنونی را زمانی توصیف کرد که ارزش‌‌های سیاسی آب نیز درک شده است.

وی در پایان عنوان کرد: امروزه فعالیت در حوزه محیط ‌زیست و به خصوص آب دیگر به طور اختصاصی در دست مهندسان و تکنوکرات‌ها نیست بلکه کسانی که در حوزه‌های دیگر مانند فرهنگ و علوم اجتماعی فعال هستند نیز در این باره اظهار نظر می‌کنند که جای امیدواری دارد.

 

در ادامه این نشست دکتر حسین محمودی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، تصمیمات مدیران درباره مسائل محیط‌ زیستی را یک بُعدی توصیف کرد و درباره مجموعه کتاب‌ها گفت: در کتاب «اخلاق محیط زیست» ما با آلدو لئوپولد، بنیان‌گذار اخلاق محیط ‌زیست آشنا می‌شویم که در ایران اصلا شناخته‌شده نیست. پولد معتقد است که همانگونه که زمانی ما از انسان‌های دیگر به عنوان برده استفاده می‌کردیم و اکنون متوجه شد‌ه‌ایم که این کار اخلاقی نیست، هم‌اکنون ما طبیعت را برده خود تصور می‌کنیم و این رویکرد نیز باید تغییر کند. وی خواندن این کتاب‌ها را به مسئولین پیشنهاد کرد و گفت: بزرگ‌ترین آفت مدیریت کشور، تک بُعدی بودن تصمیم‌گیری‌هاست.

محمودی ادامه داد: درست است که ما اشرف مخلوقات هستیم ولی این بی‌خردی است که فکر کنیم بهره‌برداری نامناسب از طبیعت برای ما تبعاتی به وجود نخواهد آورد.

این استاد دانشگاه یکی از راه‌های حل بحران‌های محیط زیستی را جایگزینی مدیریت مردمی به جای مدیریت دولتی در روستاها دانست و با اشاره به اینکه در مدیریت منابع طبیعی باید نگاه یکپارچه داشته باشیم نه نگاه مهندسی، تأکید کرد در سیاستگذاری محیط زیست باید نگاه اکوسیستمی داشته باشیم.

در ادامه جلسه، دکتر حنانه کنگرانی، عضو هیات علمی پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار سازمان حفاظت محیط زیست ترجمه و چاپ این مجموعه کتاب را لازم دانست زیرا به متخصصان راه‌های جدیدی برای مقابله با مشکلات ارائه می‌دهد. وی عنوان کرد: در این کتاب‌ها می‌بینیم که جوامع و کشورهای دیگر چگونه در زمان‌های مختلف با مشکلات مشابه مقابله کرد‌ه اند.

وی نیز به ضرورت اخلاق‌گرایی در مواجهه با محیط زیست تاکید کرد و گفت: انسان هم بخشی از اکوسیستم است ولی امروزه می‌بینیم که انسان موجودی سلطه‌گر شده است که بیشتر از آنکه تاثیرپذیر باشد، تاثیرگذار است. وی افزود: روند حرکت طبیعت در دنیا به سمتی است که توانایی خودتنظیمی از طبیعت گرفته شده است.

به گزارش پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات،  در این جلسه، مترجمان این آثار، مینا داورانی و ویدا نوشین‌فر نیز توضیحاتی درخصوص کتابهای اصول اخلاق آب و آب، بو‌سازگان‌ها و جامعه توضیحاتی ارائه کردند.