جاده‌ها و بزرگراه‌ها تقریبا همه جا وجود دارند و بسیاری از مرداب‌ها، جویبارها و دریاچه‌ها در کنار همین جاده‌ها واقع شده‌اند. این پیکره‌های آبی سکونت‌گاه حیوانات و گیاهان بسیاری هستند و در نتیجه هر ماده‌ای که روی جاده می‌ریزیم بر زندگی موجودات ساکن پیکره‌های آبی اثر می‌گذارد. یکی از این مواد نمک است.

به گزارش زیست آنلاین، وقتی زمستان و برف و بوران از راه می‌رسد، سنگ نمک کمک می‌کند جاده‌های‌مان را ایمن نگه داریم و حوادث جاده‌ای را کاهش دهیم. اما این نمک می‌تواند اثرات منفی جدی بر اکوسیستم‌های آبی بر جا بگذارد.

نمک در غلظت‌های بالا برای برخی موجودات آبزی مرگبار است. نمک می‌تواند نحوه مخلوط شدن لایه‌های آب را تغییر دهد و منجر به تشکیل کیسه‌های نمکی در بستر دریاچه شود و نواحی ایجاد کند که از نظر زیستی مرده محسوب می‌شوند. 

با فرارسیدن زمستان، بسیاری از شهرداری‌ها به پاشیدن نمک رو می‌آورند تا جاده‌ها را یخ‌زدایی کنند. این نمک‌ها شبیه نمک خوراکی‌اند و از سدیم و کلرید تشکیل شده‌اند، اما درشت‌ترند. نمک به سرعت روی جاده حل می‌شود و کلرید را بر جای می‌گذارد که از طریق روان‌آب‌ها و نشت آب وارد آب‌های اطراف می‌شود. تقریبا تمام این یون کلرید، در نهایت راهی به سمت راه‌های آبی در پایین دست پیدا می‌کند. کلرید در غلظت‌های بالا برای موجودات آبزی سمی است.

مطالعه‌ای که در آمریکای شمالی انجام شده نشان می‌دهد که غلظت نمک در بسیاری از دریاچه‌های ایالات متحده تا سال ۲۰۵۰ از حد لازم برای گیاهان، حیوانات و میکروارگانیسم‌های آبزی فراتر خواهد رفت. کانادا نیز با مشکل مشابهی روبه‌روست. هر سال نزدیک به پنج میلیون تن نمک بر روی جاده‌های این کشور پاشیده می‌شود. بسیاری از شهرداری‌ها در اونتاریوی شمالی هر ساله بیش از ۱۰۰ هزار تن نمک به همین منظور استفاده می‌کنند. 

برخی محققان در این میان به دنبال راه‌حل‌های جایگزین برای نمک هستند که ایمن و دوست‌دار محیط‌زیست باشد. پساب چغندر قند – که از فرآوری چغندر قند بر جا می‌ماند، آب نمک حاصل از فرایند تولید پنیر، آب ترشی و عصاره سیب‌زمینی برخی از مواد ضدیخ غیرمتداولی هستند که مورد آزمایش قرار گرفته‌اند.

کربوهیدرات‌ها یا شکر موجود در پساب چغندر، نقطه ذوب یخ را از منفی ۲۰ به منفی ۱۰ درجه سانتیگراد کاهش می‌دهند و در دماهای پایین موثرتر از نمک هستند. این کار باعث می‌شود که کلریدی که روی جاده پاشیده می‌شود کاهش یابد. اما عوارض جانبی هم دارد. برخی جوامع از بوی این ماده خوششان نمی‌آید. علاوه بر این، شکر به اکوسیستم‌های آبی اضافه می‌شود و رشد باکتری‌ها را افزایش می‌دهد.  

مهندسان به دنبال ساخت جاده‌هایی هستند که خودشان را از یخ و برف پاک کنند. آزمایش‌های اولیه نشان می‌دهد که پنل‌های خورشیدی می‌توانند جایگزین آسفالت شوند. آبی که در لوله‌های این نوع جاده‌ها جریان دارد با نور خورشید گرم می‌شود و یخ را ذوب می‌کند. در این صورت دیگری نیازی به استفاده از نمک نیست.

به گزارش ایسنا، برخی دیگر به دنبال استفاده بهینه از نمک هستند. این کار باعث می‌شود مقدار ورود نمک به اکوسیستم کاهش پیدا کند. بخش اعظم نمکی که از جاده سرریز می‌کند به دلیل مصرف بیش از اندازه این ماده است. شهرها و شهرداری‌ها دست‌کم می‌توانند مقدار نمک مصرفی خود را کاهش دهند و به این ترتیب آسیب وارد شده به اکوسیستم‌ها را کم‌تر کنند.