هماهنگ‌کننده سازمان منطقه‌ای حفاظت از محیط زیست خلیج فارس و دریای عمان (راپمی) گفت: سد ایلیسوی ترکیه به مرور صدای همه دنیا را درآورده است اما ترکیه اصلا پاسخگو نیست.

به گزلرش زیست آنلاین، حسن محمدی هماهنگ‌کننده سازمان منطقه‌ای راپمی در کارگاه تخصصی محیط زیست دریایی  و نقش اصحاب رسانه در تنویر افکار عمومی که صبح امروز با حضور پروین فرشچی - معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد- اظهار کرد: گرد و غبار طی سال‌های گذشته به مسئله روز کشور ما تبدیل شده و علاوه بر غرب و مرکز ایران سایر نقاط کشور را فرا گرفته است و متاسفانه این روند ادامه‌دار است.

وی افزود: هر چه ابعاد گرد و غبار ریزتر باشد، خطرات آن بیشتر است چون این ذرات وارد ریه‌ها می‌شوند و اثرات مخرب زیادی بر سلامت انسان می‌گذارند. این ذرات به دلیل ابعاد کوچکشان با وزش باد می‌توانند هزاران کیلومتر حرکت کنند. در اصطلاح علمی به این ذرات SAND STORM گفته می‌شود که با شن باد (DUST STORM) متفاوت است.

هماهنگ‌کننده سازمان منطقه‌ای راپمی با تاکید بر اینکه باید منابع این گرد و غبارها شناسایی و اثرات آنها بر سلامت انسان و محیط زیست ارزیابی شود، گفت: یکی از وظایف راپمی پرداختن به گرد و غبار و خشکسالی و اثرات آن روی محیط زیست است. ۲۰ منبع گرد و غبار در منطقه خاورمیانه وجود دارد که ۹تای آن بر خلیج فارس، دریای عمان و ایران اثر دارد.

وی افزود: منطقه بین‌النهرین مهم‌ترین منبع گرد و غبار منطقه است. بعد از بین‌النهرین منطقه‌ای در عربستان سعودی، منطقه‌ای در امارات، دلتای رود اردن و یک منطقه در یمن مهم‌ترین تاثیرات منابع گرد و غبار منطقه به حساب می‌آیند. داخل ایران نیز در غرب و شرق منبع گرد و غبار داریم.

محمدی با اشاره به از بین رفتن تالاب بین‌النهرین در دوره صدام اظهار کرد: تالاب بین‌النهرین که تالاب حورالعظیم نیز بخشی از آن است توسط صدام خالی و ۸۵ درصد آب این تالاب در یک کانال جمع شد. همین موضوع باعث بیابانی شدن منطقه شد.

به گفته هماهنگ کننده سازمان راپمی طی ۴۰ یا ۵۰ سال گذشته روند بیابان‌زایی در داخل ایران نیز باعث افزایش منابع گرد و غبار شده است.همچنین خالی شدن سفره‌های زیرزمینی و عدم مدیریت صحیح آب‌های سطحی باعث تشدید گرد و غبار شده است.

محمدی در ادامه با اشاره به اثر مخرب سدسازی‌های ترکیه روی دجله و فرات اظهار کرد: طی ۵۰ سال گذشته ده‌ها جلسه بین کشورهای ایران، عراق و ترکیه درباره موضوع رودخانه‌های فرات و دجله برگزار شده همچنین کارگاه‌ها و کنفرانس‌های متعدد منطقه‌ای، سه اجلاس وزرا و ... برگزار شده اما متاسفانه هیچ نتیجه ملموسی نداشته است. 

وی ادامه داد: یکی از شرایط عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا این است که روی دجله و فرات سد ساخته نشود ولی دولت ترکیه کار ساخت و ساز سدها را ادامه می‌دهد. دجله و فرات دو رودخانه بین‌المللی هستند و بر اساس قراردادهای بین‌المللی، ترکیه باید با کشورهای ذینفع قرارداد امضا کند و آب دجله و فرات بر اساس عدالت به همه این کشورها برسد. در شرایط حاضر ترکیه قلدری می‌کند و کشورهای منطقه نیز سکوت اختیار کرده‌اند این در حالیست که باید حق السهم کشورها به‌طورعادلانه از دجله و فرات داده شود و اقدامات ترکیه نباید آسیبی به سایر کشورهای منطقه وارد کند.

محمدی افزود: ترکیه در کنفرانس گرد و غبار تهران چندین بیانیه درباره این موضوع مطرح کرد و مدام سعی داشت اثرگذاری سدسازی‌های گسترده روی دجله و فرات و تشدید گرد و غبار را انکار کند که خوشبختانه در جریان این کنفرانس، رئیس جمهور کشور ما با جدیت به موضوع سدسازی ترکیه اشاره کرد.

وی با اشاره به تاثیر مخرب جنگ روی پدیده‌های طبیعی اظهار کرد: تا زمانی که جنگ در منطقه باشد فرسایش خاک، خشکسالی و گرد و غبار نیز وجود خواهند داشت.

هماهنگ کننده سازمان راپمی در ادامه با بیان اینکه این سازمان قصد دارد طی برنامه‌ای بلندمدت و منسجم اثرات گرد و غبار را در منطقه پایش و ارزیابی کند، گفت: منطقه خاورمیانه بیشترین گرد و غبار جهان را دارد البته نباید فراموش کنیم که گرد و غبار تنها ذرات معلق نیست بلکه این گرد و غبارها مواد آلاینده را نیز با خود انتقال می‌دهند.

وی ادامه داد: سازمان راپمی قصد دارد ۷۷ ماده آلاینده آلرژی‌زا و خطرناک را کیه از طریق گرد و غبار منتقل می‌شود اندازه گیری کند. سازمان بهداشت جهانی سال گذشته مطالعه‌ای در عراق انجام داد. بر اساس نتایج این مطالعه نوزادان متولد شده در منطقه مطالعه شده معمولا به یک سالگی نمی‌رسیدند. بعد از نمونه گیری از نوزادان مشخص شد که ۲۹ آلاینده سمی پایدار در خون آنان وجود دارد.

محمدی تاکید کرد: یک کمیته علمی در سازمان راپمی برای پایش و ارزیابی اثرات گرد و غبار روی محیط زیست و انسان ایجاد شده است و یک طرح عملیاتی درازمدت در سه فاز برای این کار خواهیم داشت. فاز اول به صورت پروژه پایلوت در سه کشور ایران، کویت و عراق انجام خواهد شد و بعد از نیازسنجی در هشت کشور منطقه ارزیابی اثرات مخرب گرد و غبار پایش خواهد شد.

به گزارش ایسنا، محمدی تصریح کرد: در جریان این طرح از لحظه ورود گرد و غبار تاثیر آن روی همه موجودات مورد بررسی قرار می‌گیرد. از فیتوپلانگتون‌ها گرفته تا ماهی و میگو و کل ذخیره غذایی و در نهایت انسان مورد بررسی قرار می‌گیرد. تمام این پایش‌ها به شکل مدل در می‌آید که به کمک آن می‌توان پیش بینی‌هایی را در این زمینه ارائه داد.