زیست آنلاین: مشکل خشکیدگی دریاچه ارومیه را در جهار عامل کلی، عدم تامین اعتبار،  میزان بارش، توان اجرایی دستگاه ها در اجرای پروژه ها، میزان مشارکت بهره برداران و جوامع بومی، می توان خلاصه کرد.

به گزارش زیست آنلاین، دریاچه اُرومیه که از نظر مساحت به عنوان ۲۵ امین دریاچه بزرگ دنیا شناخته شده است، و در شمال غربی کشور واقع است بزرگترین در یاچه آب شور در خاور میانه و در دنیا رتبه ششم را دارا است. این دریاچه از حدود یک دهه گذشته شروع به خشک شدن کرد و متاسفانه در حدود سه سال پیش در حدود ۸۸ درصد مساحتش را از دست داد.

طرح احیای دریاچه ارومیهانتقال آب از یک یا چند حوضه‌ ی آبریز دیگر، یکی از اصلی ترین طرح‌هایی بود  که جهت احیای این  دریاچه عناون شد، که یکی از مهم ترین آن ها انتقال آب از رود ارس بود.

نادر قاضی‌پور، نماینده مردم ارومیه در مجلس، تنها راه نجات دریاچه ارومیه را استفاده از آب های رود ارس و انتقال آب بر شمرده بود، اما این طرح با مخالفت‌هایی شد، به عنوان مثال،  محمد درویش، مدیر کل آموزش و مشارکت های مردمی سازمان محیط زیست، در پاسخ به نماینده ارومیه اظهار کرد: انتقال آب رود ارس به این دریاچه موجب  نابودی و خشکی خود این رودخانه خواهد شد. و این منطقی نیست که  به قیمت احیا و نجات یک آبخیز، یک آبخیز دیگر را با بحران مواجه کنیم.

سر انجام در  در مرداد ماه  ۱۳۹۰ مجلس با طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه موافقت نشد.مرتضی موسوی؛ مدیر کل حوضه‌های آبریز خزر و ارومیه در نشست احیای دریاچه ارومیه، که سال گذشته برگزار شده بود بیان کرد: با توجه به آن که آب دریاچه ارومیه از ۱۷ رودخانه دائمی و ۳۶ رودخانه فصلی تامین می‌شود می توان نتیجه گرفت یکی از مهم ترین دلایل کاهش آب این دریاچه،  تغییرات اقلیمی است. وی افزود:  به صورت جزیی تر در حال حاضر در حدود ۷۵ درصد بارش های کشور ما نابهنگام است و این پراکندگی در بارش ها خود می تواند یک معضل جدی در خصوص نیاز های کشور از بارشهای سالانه ایجاد کند. او تاکید کرد، افزایش جمعیت نیز خود به تنهایی نیاز آبی را به صورت تصاعدی بالا خواهد برد.

فاطمه ظفرنژاد؛ پژوهشگر حوزه آب و توسعه پایدار، با اظهارات مدیر کل حوضه های آبریز به مخالفت پرداخت و گفت: تغییر اقلیم به هیچ عنوان نمی تواند مو جب خوشکی دریاچه ارومیه شده باشد، چرا که در طول این سال ها اقلیم جهان بسیار تغییر کرده است، اما دریاچه‌ای که در ۳۰۰ هزار سال گذشته، با توجه به تغییر مداوم شرایط اقلیمی خشک نشده است چطور ممکن است در این کوتاه مدت خشک شود.

بنابراین یکی از عوامل اصلی خشکی دریاچه ارومیه مداخلات پی در پی انسان ها بوده است.ظفرنژاد افزود: تحقیقات نشان می دهد، بر روی دریاچه هایی که سد نساخته ایم می توانیم مشاهده کنیم که آن دریاچه ها سالم مانده است. و مسلما ساخت ۵۶ سد بر روی دریاچه ارومیه می تواند در طول ده سال موجب مرگ کامل آن بشود.

بنابراین می توان گفت مداخلات انسانی در خشکی دریاچه ارومیه یقینا مدیریت سازه ای آب و ساخت سد بر روی آن بوده است.محمد شاعری، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس نیز با اشاره به خشکی شدید دریاچه ارومیه بیان کرد: از مهم ترین دلایل این شرایط به وجود آمده می توان  عدم مدیریت صحیح منابع آبی، توسعه بی‌رویه زمین های کشاورزی، استفاده بی حد وحساب از آبهای زیرزمینی، کاهش  و پراکندگی بارندگی و تغییرات اقلیمی را نام برد.

فرهاد سرخوش، مدیردفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی در آبان ماه ۱۳۹۶ از تخصیص اعتبار ۲۰۰ میلیارد تومانی خبر داد و گفت: به طور کلی ۸۰۰ میلیارد تومان به احیای دریاچه ارومیه اختصاص یافته است که از این میزان در مرحله اول ۲۰۰ میلیارد تومان آن ابلاغ شده است.

اسحاق جهانگیری،  معاون اول رییس جمهور بر موضوع نجات دریاچه ارومیه تاکید کرد و گفت: احیای این دریاچه هرگز از دستور کار دولت ایران خارج  نخواهد شد و  «حتی اگر نیاز باشد که میلیاردها دلار اعتبار خارجی برای این کار اختصاص دهیم که طرح‌های انتقال آب از خارج از کشور به دریاچه ارومیه را اجرا کنیم حتما این کار را انجام خواهیم داد.»

پروفسور پرویز کردوانی، می گوید: این که خشکی دریاچه ارومیه را به توسعه کشاورزی ارتباط بدهیم کاملا اشتباه است اما متاسفانه این روز ها بسیار می شنویم که یکی از دلایل خشکیدگی دریاچه ارومیه توسعه کشاورزی بوده است و یا اینکه در صورت نابودی این دریاچه کشاورزی هم از بین خواهد رفت .

نکته جالب این است که علاوه بر این پدرکویرشناسی ایران، یکی از مخالفان سرسخت احیای دریاچه ارومیه است و می گوید این دریاچه زمانی از ارزش بسیاری برخوردار بود و یکی از زیبا ترین مناظر به شمار می رفت اما باید این مساله را بپذیریم که در حال حاضر رو به نابودی است و احتمال نجات آن صفر است بنابراین بهترین راه حل جایگزین یک پارک انرژی، گیاهی، حیوانی به جای آن است.

چهار عامل خشکی و عدم احیاء دریاچه ارومیه۱) عدم تامین اعتبار: برای مثال در صورتی که بخواهیم آب را از یک حوزه آبخیز دیگر به این حوزه وارد کنیم باید تونل حفر کنیم که این موضوع خود به تنهایی نیازمند اعتبار است.

۲) میزان بارش: آب دریاچه کاملا به بارش ها متکی است و اگر میزان بارش از متوسط میانگین بیشتر شود، آب دریاچه بالا خواهد آمد.

۳) توان اجرایی دستگاه ها در اجرای پروژه ها: توان اجرایی این دستگاه دولتی در انجام پروژه ها تحت تاثیر سه عامل اصلی مدیریتی، فنی و اجرایی می باشد، بنابراین باید ضعف های موجود در این خصوص شناسایی و برطرف شود.

 ۴) میزان مشارکت بهره برداران و جوامع بومی: میزان مشارکت جوامع محلی یکی از نکات مهم و اصلی است که متاسفانه کمتر مورد توجه قرار گرفته است اما باید بدانیم که اگر این مشارکت ضعیف باشد نمی گذارند آب، وارد این دریاچه بشود و اگر هم خوب باشد اجازه می دهند آبی که از سد رهاسازی شده است به دریاچه برسد.

بنابراین، با افزایش اعتبارات اختصاص یافته، تقویت توان اجرایی دستگاه ها در انجام پروزه های تعیین شده، آسیب شناسی و افزایش کار با مردم بومی و محلی می توان این  بحران  را پشت سر گذاشت.