بر اساس آمار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، ۶۱ درصد از مساحت کشور ما در اقلیم خشک و فرا خشک قرار گرفته و ۲۳۳ منطقه کشور در محدوده کانون‌های بحرانی و تحت تاثیر فرسایش بادی است. هر چند که کشور ما به طور ذاتی در منطقه‌ای بیابانی قرار گرفته ولی بهره‌برداری غیر اصولی و بی‌توجهی انسان سبب تشدید این شرایط می‌شود.

به گزارش زیست آنلاین، ایران با ۱.۲ درصد خشکی‌های جهان، ۲.۴ درصد پدیده‌های بیابانی فاقد پوشش و ۳.۰۸ درصد مناطق بیابانی جهان را در خود جای داده است، همچنین ۶۱  درصد از مساحت کشور در اقلیم خشک و فراخشک قرار دارد که ۳.۱ برابر درصد جهانی است. اگرچه ۳۲.۵ میلیون هکتار از اراضی کشور در وضعیت بیابانی قرار دارد، اما در تقسیم بندی‌های اکوسیستمی ۴۳.۷ میلیون هکتار آن در زمره اکوسیستم بیابانی است.

 

بر اساس آمار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، ۲۰.۲ میلیون هکتار از اکوسیستم بیابان تحت تاثیر فرسایش بادی است که از این مقدار ۷.۶ میلیون هکتار در محدوده کانون‌های بحرانی است که در ۲۳۳ منطقه، ۹۶ شهرستان و ۱۸ استان کشور پراکنده است. چنین شرایطی باعث شده که بیش از ۲۰ درصد مساحت کشور را اراضی بیابانی تشکیل دهند. در حال حاضر سرانه بیابان در کشور ۰.۵ هکتار است در حالیکه سرانه جهانی آن ۰.۲۲ هکتار گزارش شده است.

 

بیابان‌ها چگونه گسترش می‌یابند؟
 

حاکم شدن اقلیم خشک و فراخشک در اکثر نقاط ایران موجب شکنندگی و آسیب پذیری بالای طبیعت شده و با بی‌توجهی و دخالت‌های انسانی، اراضی کشور در معرض بیابانی شدن قرار گرفته است. افزایش جمعیت روستایی و عشایری و وابستگی معیشت آنها به بهره‌برداری از اراضی در معرض تخریب، رقابت برای بهره‌برداری غیراصولی از اراضی مرتعی و کشاورزی سبب شده که روز به روز شاهد گسترش پدیده‌های بیابانی در کشور باشیم. همچنین برداشت بیرویه از سفره‌های آب زیرزمینی، آلودگی آن‌ها از طریق پساب‌های صنعتی، شهری و کشاورزی، برداشت غیراصولی معادن سطحی و شخم بیش از حد مراتع برای اراضی دیم کم بازده از دیگر عوامل بیابانزایی در ایران هستند.

 

اقداماتی برای مهار گسترش بیابان‌ها
 

سابقه اجرایی فعالیت‌های مقابله با بیابان‌زایی کشور به سال ۱۳۴۴ باز می‌گردد؛ زمانی که در سطحی معادل ۱۰۰ هکتار از ماسه زارهای خوزستان و خراسان عملیات تثبیت ماسه‌های روان آغاز شد. طرح جامع مقابله با بیابان‌زایی و طرح استانی تثبیت ماسه‌های روان دو طرح اساسی سازمان جنگل‌ها برای مقابله با بیابان زایی است. در این طرح‌ها پروژه‌ها و فعالیت‌هایی نظیر مدیریت جنگل‌های دست کاشت بیابانی، مدیریت کانون‌های بحرانی فرسایش بادی، نهال کاری و بوته کاری، مالچ پاشی و ... اجرا می‌شود.

 

احداث ۲.۵ میلیون هکتار جنگل دست کاشت بیابانی با ۳۸ گونه مقاوم به خشکی، تثبیت ماسه‌های روان در کانون‌های بحرانی، افزایش سطح سفره‌های آب زیرزمینی و تثبیت نیروی انسانی و جلوگیری از مهاجرت از ثمرات اجرای این طرح‌ها در مناطق تحت پوشش است. طرح ترسیب کربن نیز از طرح‌های بین‌المللی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری برای مدیریت اراضی بیابانی با محوریت مشارکت مردمی است./ منبع: انرژی امروز