انرژی‌های حاصل از بادهای شدید ۱۸۰ روزه و تابش نور مستقیم آفتاب در منطقه سیستان واقع در شمال سیستان و بلوچستان ظرفیتی گرانبهاست که به دلیل بهره گیری نشدن به بحران‌های این منطقه تبدیل شده‌اند.

به گزارش زیست آنلاین، انرژی تجدید پذیر یا برگشت‌ پذیر به انواعی از انرژی گفته می شود که منبع تولید آن بر خلاف انرژی ‌های تجدید ناپذیر (فسیلی مثل نفت) قابلیت آن را دارد که توسط طبیعت در بازه زمانی کوتاه مجددا به وجود آمده یا به عبارتی تجدید شود.

بر اساس آمارهای موجود در سال‌ های اخیر با توجه به این که منابع انرژی تجدید ناپذیر رو به اتمام هستند، این منابع مورد توجه قرار گرفته‌ اند به طوری که در سال ۲۰۰۶ حدود ۱۸٪ از انرژی مصرفی جهانی از راه انرژی ‌های تجدید پذیر بدست آمده و استفاده از انرژی باد با رشدی سالانه حدود ۳۰٪ در سال ۲۰۰۹، به صورت وسیعی در اروپا، آسیا و ایالات متحده به چشم می‌ خورد.

ایران اسلامی با توجه به موقعیت جغرافیایی خود منابع تجدید پذیر بسیاری دارد که بخش عظیمی از این منابع را می توان در منطقه سیستان واقع در شمال سیستان و بلوچستان مشاهده کرد.

گرچه کشاورزی، صنعت، حمل و نقل، تجارت و روابط مرزی در سالهای اخیر رشد چشمگیری در این استان داشته اما برخی از ظرفیت های آن از جمله انرژی های تجدید پذیر مغفول مانده و نیاز به توجه بیشتری دارد.

از منابع اصلی انرژی های تجدیدپذیر می توان به انرژی باد و نور خورشید اشاره کرد که حجم زیادی از آن در منطقه سیستان نهفته است.

 

انرژی تابشی و باد در دسترس ترین منابع تجدید پذیرمنطقه سیستان با پنج شهرستان زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز هم مرز با کشور افغانستان بوده و سالها قبل طعم تلخ خشکسالی طولانی مدت را تجربه کرده و هنوز نیز با گذشت حدود ۲۰ سال بار آن را به دوش می کشد.

گرچه آب و سرسبزی از این منطقه رخت بربسته اما بادهای معروف ۱۲۰ روزه (که اینک به حدود ۱۸۰ روز رسیده) و نیز تابش مستقیم نور خورشید در آن یادگاری از هزاران سال شکل گیری این منطقه است بطوری که نحوه ساخت و ساز منازل در شهرسوخته با قدمتی ۶ هزار ساله و بسیاری دیگر از میراث فرهنگی این منطقه گواه این ادعاست.

بر اساس گزارش ها، شمال سیستان و بلوچستان ایده آل ترین منطقه تابشی است که بر اساس اطلس نقشه خورشید ایران که توسط سازمان انرژی های نو تهیه شده، این منطقه در هر متر مربع بین ۲.۵ تا ۴.۵ کیلو وات ساعت و نیز بر اساس آمار اطلس ماهواره ای ناسا از ۶ تا هشت کیلو وات ساعت تابش دریافت می کند.

تابش خورشید در این منطقه تقریبا عمود بوده و به گفته کارشناسان گاه در برخی ایام تابستان دما در آن تا بیش از ۵۴ درجه نیز می رسد، گرمای هوا در این منطقه چنان زیاد است که بسیاری از مردم آن در فصل تابستان و ایام تعطیلی مدارس به سایر شهرستانهای این استان و گاه خارج از استان سفر می کنند.

منطقه سیستان از دیرباز با بادهای فصلی ۱۲۰ روزه خود معروف بوده که بر اساس شواهد موجود این پدیده در طول تابستان رخ می دهد، اما باید توجه داشت که وزش باد تنها محدود به ۱۲۰ روز نیست بلکه در این مدت بصورت مداوم و با شدت زیاد می وزد در حالی که در سایر فصل های سال نیز وزش باد در منطقه وجود دارد و به گفته برخی افراد بومی، حدود ۸۰ درصد ایام سال باد در حال وزیدن است.

یکی از شهروندان سیستانی اظهار داشت: این منطقه همواره شاهد ۲ پدیده تند باد و گرمای زیاد هوا بوده است.

سلطان دهمرده صادق ادامه داد: سقف منازل قدیمی و اصیل سیستانی از گنبد هایی با بادگیرهای رو به شمال ساخته شده که می توان آثار آنها را در تمام روستاها و شهرهای این منطقه مشاهده کرد.

وی افزود: وجود اینگونه سقف ها به خوبی نشان می دهد که مردم برای بهره گیری از باد مداوم این منطقه به خوبی برنامه ریزی داشته اند.

وی تصریح کرد: گرمای هوا در این منطقه بسیار زیاد است و مردم نیز در گذشته برای مقابله با این گرما منازل خود را با خشت و گل می ساختند که در تابستان خنک و در زمستان گرم است.

وی بیان کرد: این ۲ مولفه یعنی باد و تابش مستقیم خورشید همواره در منطقه وجود داشته و هیچگاه از آنها به عنوان منابع انرژی بهره برداری مناسب نشده است و تنها مردم منطقه از انرژی باد برای خنکای منزل خود استفاده می کردند.

وی خاطرنشان کرد: با استفاده از این منابع علاوه بر تامین انرژی مورد نیاز منطقه سیستان، می توان مازاد آن را به افغانستان نیز صادر کرد.

با توجه به افزایش روز افزون نیاز به انرژی و نیز کاهش مداوم منابع تجدید ناپذیر مانند نفت و نبود سیستم گاز کشی در بیبشتر مناطق این استان، بهره گیری از ظرفیت انرژی های تمام نشدنی و تجدید پذیر از یک سو می تواند نیاز مردم منطقه را رفع کرده و از سوی دیگر می توان از این انرژی ها برای صادرات و کسب درآمد استفاده کرد.

ظرفیتی عظیم و تنها یک توربین بادیمنطقه سیستان با در اختیار داشتن این ظرفیت های بی نظیر تا کنون تجربه عملی مزارع انرژی های نو را نداشته و نیز هیچ سرمایه گذاری برای بهره گیری از این انرژی ها گام بر نداشته است.

معاون استاندار سیستان و بلوچستان و فرماندار شهرستان ویژه زابل اظهار داشت: در منطقه سیستان تنها یک توربین بادی در محدوده شهر رامشار فعال است.

هوشنگ ناظری ادامه داد: این توربین در سال ۸۷ با سرمایه گذاری ۱۰ میلیارد ریالی و با مشارکت شهر رامشار، وزارت نیرو و دانشگاه زابل نصب و راه اندازی شد.

وی افزود: این توربین بادی در سالهای اخیر توانسته بیشترین راندمان تولید را در کشور و در همسنجی با توربین های بادی منطقه منجیل داشته باشد.

وی بیان کرد: گرچه محدوده هزار هکتاری در سال ۸۷ برای نصب توربین های بیشتر در منطقه رامشار در نظر گرفته شده اما به دلیل نبود سرمایه گذار هیچ پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده است.

وی گفت: کشورهای فنلاند و استرالیا در سالهای قبل برای سرمایه گذاری در این زمینه اقدام کرده اند اما متاسفانه بنابر برخی دلایل منصرف شدند.

فرماندار شهرستان ویژه زابل اظهار داشت: در منطقه سیستان ۲ روش تولید انرژی نو از طریق خورشید و نیز باد بصورت تحقیقاتی اثبات شده است.

ناظری ادامه داد: یکی از دغدغه های سرمایه گذاران در هر زمینه ای یافتن مواد اولیه برای تولید کالاست که در منطقه سیستان این مواد به راحتی در اختیار آنان قرار دارد.

وی افزود: انرژی باد همواره در سیستان وجود دارد و حتی در برخی شرایط تا ۱۸۰ روز بصورت پیوسته و شدید وزش داشته است.

وی تصریح کرد: همچنین در سایر اوقات سال وزش این بادها وجود دارد و طبیعت مواد اولیه ایجاد انرژی های نو از این طریق را در اختیار سرمایه گذاران قرار داده است.

فرماندار زابل خاطرنشان کرد: انرژی خورشید نیز یکی از مواد اولیه بی پایان در این منطقه به منظور بهره برداری برای تولید انرژی های نو است به طوری که به علت نزدیکی منطقه سیستان به نصف النهار مبدا تابش خورشید حداقل برای ۱۲ ساعت در روز در این منطقه وجود دارد.

باید توجه داشت که بازار فروش کالا یکی دیگر از دغدغه های سرمایه گذاران است که در منطقه سیستان به دلیل قرار گرفتن در جوار کشور افغانستان و نیاز روزافزون این کشور به واردات انرژی این مشکل وجود ندارد و موضوع خرید تضمینی کالا و برگشت سرمایه کاملا قطعی است.

ناظری تصریح کرد: هم اینک تمام دنیا نیاز به انرژی دارند و تولید انرژی یکی از صنایعی است که بازار خاص خود را دارد.

وی با بیان اینکه کشور افغانستان و پاکستان همواره متقاضی واردات انرژی از ایران اسلامی هستند بیان کرد: هم اینک برق شهر زرنج افغانستان از ایران اسلامی تامین می شود و وجود مزرعه تولید انرژی های نو در سیستان نیز می تواند نقش بسزایی در صادرات انرژی داشته باشد.

همچنین در دنیای رو به پیشرفت و نیز شرایط نابسامان مالی کنونی نمی توان از دولت انتظار داشت تا در تمام زمینه ها ورود مستقیمی داشته باشد و باید بیشتر به سمت فعال شدن سرمایه گذاران بخش خصوصی حرکت کرد.

معاون استاندار سیستان و بلوچستان اظهار داشت: دولت نقش خود را در اخذ مجوز های لازم برای ساخت مزرعه انرژی های نو از سازمان انرژی های نو به خوبی ایفا کرده و این موضوع را در برنامه های خود قرار داده است.

ناظری ادامه داد: مشکلی اصلی، نبود سرمایه گذار در این زمینه است که سبب بی بهره ماندن این منابع طبیعی و خدادادی شده است.

وی افزود: مردم می توانند در قالب شرکت های سرمایه گذاری سهام خریداری کرده و از این طریق نقدینگی لازم برای ایجاد مزارع انرژی های نو در سیستان فراهم شود.

وی تصریح کرد: رسیدن به این هدف تنها نیاز به ایفای نقش فعال مردم دارد.

فرماندار شهرستان ویژه زابل خاطرنشان کرد: اخیرا یک شرکت سهامی خاص مجوز های لازم در این زمینه را نیز اخذ و برای خرید و نصب توربین های بادی با کشور چین توافق کرده است.

منطقه باد خیز و نورگیر سیستان با وجود تمام ظرفیت های نهفته و آشکار خود از نظرها دور مانده و محرومیت بر آن سایه افکنده است در حالیکه توسعه انرژی های نو (که از چشم سرمایه گذاران خارجی دور نمانده) نه تنها می تواند محرومیت را زدوده بلکه انرژی مورد نیاز ساکنان این منطقه و مردم آنسوی مرز در افغانستان را نیز تامین کند.

 

نیروگاه ۱۰ مگاواتی خورشیدی در زاهدان افتتاح شدنیروگاه ۱۰ مگاواتی خورشیدی روز دوشنبه ۲۴ خرداد ماه گذشته با حضور سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری و مسئولان سیستان و بلوچستان در منطقه سیادک زاهدان به بهره برداری رسید.

مدیرکل دفتر جذب و حمایت از سرمایه گذاری سیستان و بلوچستان گفت: برای راه اندازی این نیروگاه خورشیدی که به همت بخش خصوصی ساخته شده ۱۵ میلیون دلار اعتبار هزینه شده است.

ماندانا زنگنه اظهار داشت: انرژی خورشیدی به عنوان اصلی ترین منبع انرژی تجدیدپذیر در جهان منبع عمده تمام انرژی‌های موجود در زمین است و همانند سایر انرژی‌ها به طور مستقیم یا غیر مستقیم می‌ تواند به دیگر اشکال انرژی همانند گرما و الکتریسیته تبدیل شود.

وی افزود: نیروگاه خورشیدی یکی از راهکارهای نوین است که امروزه در جهان نگاه ویژه‌ای به آن وجود دارد چرا که با بازده بالا و هزینه کم به انرژی قابل مصرف الکتریکی تبدیل می شود.

سیستان و بلوچستان با توجه به موقعیت ژئوپلتیک خاص خود در تمامی زمینه ها به ویژه انرژی های تجدید پذیر توانمندی و ظرفیت های بسیار ایده آلی دارد که قرار گرفتن در مسیر بادهای پر قدرت سیستان و انرژی تابشی خورشید با بیش از ۶ کیلووات ساعت بر مترمربع در روز، گوشه ای از سرازیر شدن نعمات خدادادی بر این سرزمین است که با بهره گیری از آنها می توان بهترین شرایط را در منطقه به وجود آورد.

علاوه بر این، انرژی زمین گرمایی آتش فشان نیمه خاموش تفتان و بزمان، انرژی امواج اقیانوسی دریای بزرگ چابهار با ارتفاع بیش از ۱۲ متر در فصل مونسون و انرژی بیومس منطقه کشاورزی و گاوداری های زابل، بمپور و باهوکلات ظرفیت و توانمندی بالا و قدرتمندی برای ایران اسلامی محسوب می شود.

مطالعات نشان داده است که سیستان و بلوچستان به ویژه منطقه فلات سیستان بالاترین پتانسیل استفاده از انرژی باد را داراست از این رو شواهد تاریخی نشان دهنده بهره برداری گذشتگان از این انرژی لایزال در مناطق روستایی باستانی منطقه است که هنوز آثاری از آن موجود است.

سیستان و بلوچستان اگرچه نعمت هایی نظیر نفت، گاز و جنگل های انبوه ندارد، اما نعمت های خدادادی همچون باد و تابش خورشید به این استان هدیه شده و این نعمت ها استان را به مجموعه ای بی نظیر از انرژی های نو در ایران تبدیل کرده است.

با وجود ظرفیت های فراوان سیستان و بلوچستان در زمینه انرژی های نو این استان می تواند بستر مناسبی برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی فراهم کند به طوری که سرمایه گذاری در این بخش با توجه به نیاز کشورهای افغانستان و پاکستان به واردات برق از ایران سوددهی فراوان را برای فعالان اقتصادی به دنبال دارد./ منبع: انرژی امروز