در شرایط حاضر به دلیل کمبود منابع آب و خاک ناچار شدیم از بسیاری از فعالیت‌های کشاورزی خود عقب‌نشینی کنیم بنابراین به هیچ وجه نمی‌توان گفت که فهم و دانش ما در خصوص آمایش سرزمین افزایش یافته است.

به گزارش زیست آنلاین، برنامه آمایش سندی است که برای تحقق توسعه پایدار فضایی، مجموعه اهداف، راهبردها، سیاست‌ها و برنامه‌های اجرایی بخش‌های دولتی و غیردولتی را در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی و کالبدی در بر می‌گیرد.

مصطفی پناهی، متخصص اقتصاد محیط زیست- در مورد موضوع آمایش‌های سرزمینی و ضرورت‌های آن در حوزه کشاورزی کشور در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان در شرایطی که جای خالی نگاه آمایشی در کشور به شدت احساس می‌شود آن را پیاده‌سازی کرد؟ گفت: متاسفانه آنچه امروز در ارتباط با محدودیت و کاهش فعالیت‌های کشاورزی شاهد هستیم نه بر اساس ضرورت‌های آمایشی بلکه از روی استیصال و درماندگی است.

کمبود آب و خاک باعث عقب‌نشینی کشاورزی شده است

وی در این باره تصریح کرد: در شرایط حاضر به دلیل کمبود منابع آب و خاک ناچار شدیم از بسیاری از فعالیت‌های کشاورزی خود عقب‌نشینی کنیم بنابراین به هیچ وجه نمی‌توان گفت که فهم و دانش ما در خصوص آمایش سرزمین افزایش یافته است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و تحقیقات با تاکید بر اینکه عقب‌نشینی از فعالیت‌های کشاورزی به‌ناچار بوده است، تصریح کرد: این تصمیم به این دلیل بوده که از لحاظ اقتصادی و فنی، در عمل  انتخابی دیگر برایمان ممکن نبود.

پناهی اذعان کرد: قطعا دسترسی به آمایش سرزمین بدون در دست داشتن سندی ملی با مشارکت همه اقشار مختلف اعم از جامعه بهره‌برداران، سیاستگذاران و مدیران قطعا و عملا غیر ممکن خواهد بود.

بی‌توجهی به اقتضائات استانی مشکلات را چند برابر می‌کند

وی اقرار به پایبندی سند ملی آمایش سرزمین را نکته‌ای بسیار مهم و حیاتی عنوان و تصریح کرد: تا زمانی که پایبندی عملی به سند ملی آمایش سرزمین - نه در قالب سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها- وجود نداشته باشد و براساس اقتضائات استانی وارد عرصه کار نشویم به هیچ وجه آتیه‌ای درخشان در انتظار ما نخواهد بود و به‌طور قطع مسائل و مشکلاتی که شاهد آنها هستیم چند برابر می‌شود.

این متخصص اقتصاد محیط زیست در ادامه اظهار کرد: با وجود چنین شرایطی باید هر چه سریع‌تر به نگاه آمایشی بازگشت و قبل از انجام هر عملیاتی این حقیقت را پذیرفت که بسیاری از فعالیت‌های توسعه‌ای ما غلط و خارج از دایره توانمندی‌های ما بوده است.

پناهی با بیان اینکه مسیر توسعه‌ای باید اصلاح شود، تاکید کرد: ضرورت دارد که مسیر توسعه‌ای کشور کاملا با واقعیت‌ها تطبیق داده شود. تحقق چنین امری در درجه اول نیازمند عزمی ملی است که بخشی از آن در حوزه سیاستگذاری نهفته شده است.

این متخصص حوزه اقتصاد محیط زیست خطاب به سیاستگذاران تاکید کرد: حوزه سیاستگذاری از کسانی تشکیل شده که برنامه‌ها را می‌نویسند و تدوین می‌کنند اما تا زمانی که در متن برنامه‌ها ناهماهنگی وجود دارد چطور می‌توان انتظار داشت که جامعه بهره‌برداران و کشاورزان از برنامه‌های تدوین شده تمکین کنند؟ بنابراین بخش دیگری از عزم ملی مربوط به میزان دانش و آگاهی کارشناسان برنامه‌ریز این حوزه است که به‌طور قطع باید ارتقاء یابد.

بی‌توجهی به آمایش سرزمینی در کشور

مسعود برومند -معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری- نیز چندی پیش با اشاره به ضرورت انجام آمایش سرزمینی در کشور اظهار کرده بود: زمانی که من در این حوزه مشغول به فعالیت شدم، انتظار داشتم سازمان برنامه و بودجه سندی در زمینه مزیت‌های منطقه‌ای و استانی کشور ارائه دهد.

وی ادامه داد: قرار بود تهیه آمایش سرزمین از سوی دانشگاه‌های معین انجام شود، اما این اقدام صورت نگرفت این در حالیست که مزیت‌های هر استان و هر منطقه قابل مشاهده است.

ضرورت تشکیل کمیسیون اجرای برنامه ملی آمایش سرزمینی

در همین راستا، مدتی پیش رامین نورقلی‌پور- نماینده مردم کردکوی و بندر ترکمن در مجلس شورای اسلامی - بر ضرورت تشکیل کمیسیونی ویژه یا کارگروهی متشکل از تعدادی نمایندگان مجلس برای پیگیری روند و اجرای برنامه ملی آمایش سرزمینی تأکید کرد.وی تاکید کرد: یکی از مهمترین چالش‌های موجود سد راه دولت‌ها در راه دستیابی به توسعه پایدار و متعادل، عدم توزیع متوازن منابع و اعتبارات درحوزه‌های جغرافیایی مختلف کشور است. این موضوع نیاز مبرم کشور را به دارا بودن یک برنامه آمایش سرزمین آشکار می‌کند و از سویی با توجه به اینکه این برنامه ملی از سوی دولت در استان‌های مختلف کشور در حال مطالعه و بخش‌هایی از آن به اتمام رسیده است و به دلیل اهمیت فوق‌العاده موضوع نیاز است مجلس شورای اسلامی نیز با تمام توان تقنینی، علمی و فنی خود وارد عرصه شود و موجبات به نتیجه رسیدن هر چه سریع‌تر آن را فراهم کند.

محیط زیست یکی از مهمترین حوزه‌هایی است که توسعه پایدار یا ناپایدار در آن تاثیر روشنی به جای می‌گذارد. به همین خاطر زهرا جواهریان - مدیر کل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد سازمان حفاظت محیط زیست چندی پیش در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به ضرورت ارزیابی توان اکولوژیکی مناطق در طرح آمایش سرزمین، تاکید کرده بود: آمایش سرزمینی باید معیار تصمیم‌گیری برای امور مختلف استان‌ها از جمله راه‌اندازی صنایع مختلف و توسعه کشاورزی باشد.

وی اظهار کرد: سازمان حفاظت محیط زیست تاکید دارد که ارزیابی توان اکولوژیک منطقه باید پایه آمایش سرزمینی باشد. تمرکز جمعیت، اشتغال، صنعت و توسعه کشاورزی باید مطابق با آمایش سرزمین صورت گیرد تا منطقه مورد نظر توان رشد صنایع و کشاورزی را داشته باشد چون در صورت نبود منابع کافی زیست محیطی، نه تنها صنعت و کشاورزی پا نمی‌گیرد بلکه بعد از یک دوره فعالیت کوتاه‌مدت منحل می‌شود./ منبع: ایسنا