اصلی ترین آلاینده ی هوا در غالب روزهایی است که کیفیت هوای تهران در وضعیت ناسالم قرار می گیرد. با این حال طی چند سال اخیر «آلاینده ازون» نیز به یکی از آلاینده‌های شاخص هوا در فصل تابستان و روزهای گرم و آفتابی سال تبدیل شده است.

 در اوایل دهه ۸۰ هجری شمسی با الزام به رعایت استاندارد حداقلی یورو ٢ در خودروها، این آلاینده مهم هوای تهران و دیگر شهرهای بزرگ و صنعتی کشور به‌تدریج جای خود را به ذرات معلق هوا داد.

به‌نحوی که هم اکنون ذرات معلق به‌خصوص ذرات با قطر کوچک‌تر از دو و نیم میکرون، اصلی ترین آلاینده ی هوا در غالب روزهایی است که کیفیت هوای تهران در وضعیت ناسالم قرار می گیرد. با این حال طی چند سال اخیر «آلاینده ازون» نیز به یکی از آلاینده‌های شاخص هوا در فصل تابستان و روزهای گرم و آفتابی سال تبدیل شده است.

 

بر اساس اطلاعات ایستگاه‌های پایش کیفی هوای شهر تهران از خرداد ماه سال‌جاری تاکنون در ٩ روز کیفیت هوای کلانشهر تهران از نظر آلاینده ازون در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس و در برخی مناطق شهر تهران در شرایط ناسالم برای همگی شهروندان قرار گرفت و در یازدهم تیر ماه به بی سابقه‌ترین میزان خود( شاخص ١۵٠) رسید!

 

درباره دلایل افزایش غلظت ازون باید گفت که این گاز از «آلاینده‌های ثانویه» هوا هست، به عبارت ساده تر ، گاز ازون مستقیما از منابع متحرک یا ساکن نظیر خودروها و صنایع منتشر نمی‌شود بلکه با واکنش برخی گازها مانند اکسیدهای نیتروژن، ترکیبات آلی و هیدروکربن‌ها ایجاد می‌شود و میزان غلظت این آلاینده با شدت گرفتن نور خورشید در ماه‌های گرم سال افزایش می یابد، از این رو کم بودن شرایط ابرناکی، تشدید تابش خورشید و بالا رفتن دما، غلظت آلاینده ازن در هوا را افزایش می دهد؛ مشروط بر اینکه پیش‌سازندهای این آلاینده ثانویه یعنی گازهای آلاینده اشاره شده در هوا وجود داشته باشند.

 

در حقیقت منابع انتشار آلاینده های پایه برای تشکیل ازون؛ خودروها و صنایعی هستند که با تولید آلاینده‌هایی مانند اکسیدهای نیتروژن و هیدروکربن‌ها و ترکیب این آلاینده های گازی در کنار نور خورشید به عنوان عامل ضروری سوم، ازن را ایجاد می‌کنند. راهکار کاهش ازن در هوای شهرها مشابه راهکارهایی است که برای کاهش سایر آلاینده‌ها از جمله ذرات معلق مطرح می‌شود.

 

برای از بین بردن این آلودگی باید منابع انتشار پیش سازهای ازون یعنی «اکسیدهای نیتروژن و هیدرو کربن‌ها» را کاهش دهیم. موتورسیکلت‌های کاربراتوری با انتشار هیدروکربن‌ها و خودروهای دیزلی با تولید اکسیدهای نیتروژن سهم قابل ملاحظه ای در ایجاد شرایط لازم برای آنکه گاز ازون بتواند در روزهای گرم و آفتابی سال، مقام نخست را در بین پارامترهای آلاینده هوا از آن خود کند، دارند!

 

نکته قابل تامل آثار مواجهه با این آلاینده خطرناک هواست. امروزه گاز ازون یکی از آلاینده های هواست که در کشورهای اروپایی و توسعه یافته بیشترین نگرانی را از منظر تهدیدات بهداشتی به خود اختصاص داده است. ازون یک اکسیدان بسیار قوی است و می‌تواند سبب بروز مشکلات تنفسی متعدد نظیر حملات آسمی، کاهش عملکرد ریه و بیماری های جدی تنفسی شود.

 

بنابراین افزایش روزهای ناسالم به‌دلیل این آلاینده طی سه سال اخیر در کلانشهر تهران در فصل تابستان، می‌تواند تلنگری باشد برای ما تا با تمرکز بیشتر بر کاهش آلاینده‌های انسان ساخت ایجاد کننده آن ازجمله ارتقای کیفیت سوخت برای خودروهای دیزلی و از رده خارج کردن خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده، از افزایش این آلاینده پرخطر در هوای شهرهای بزرگ جلوگیری کنیم./ منبع: روزنامه قانون