وضعیت منابع و مصارف آبی کشور در سال جاری به‌ گونه‌ای است که در بیشتر مناطق، بی‌‌سابقه‌ترین تنش‌های آبی که بعضا منجر به تنش‌های و اجتماعی نیز شده، رخ داده است.

به گزارش زیست آنلاین، دلیل اصلی این موضوع، ورشکستگی آبی است؛ به این معنی که تقاضا برای آب، از منابع موجود پیشی گرفته و موجودی منابع آب جواب‌‌ گوی نیازهای آبی نیست. در چنین شرایطی، عقلانی‌‌ ترین راهکار پذیرفتن این شرایط و اتخاذ راهکارهای مناسب برای عبور از بحران ورشکستگی آبی است. مؤثرترین راه‌‌ حل مواجهه با شرایط ورشکستگی آبی، بدون شک کاهش مصرف آب در بخش‌‌ های مختلف مورد تقاضاست. بر اساس آمار ارائه‌‌ شده از سوی وزارت نیرو، حدود ۹۰ درصد از منابع آب تجدیدپذیر کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌‌ شود. بخش شرب نیز سهمی در حدود شش درصد از این منابع را به خود اختصاص داده است. اگرچه سهم مصرف بخش شرب شهری بسیار کمتر از کشاورزی بوده و در یک نگاه ساده، لزومی برای صرفه‌‌ جویی در آن یافت نمی‌‌ شود، اما هزینه بالای تأمین و تصفیه آب برای شرب و بهداشت مردم، اهمیت کاهش مصرف آب در این بخش را همسنگ صرفه‌‌ جویی در بخش کشاورزی می‌‌ کند. بنابراین در این نوشتار دو راهکار عملی و تحقق‌‌ یافتنی برای کاهش آب در بخش‌‌ های شرب و کشاورزی پیشنهاد شده است. 

اولین راهکار عملی و مؤثری که برای کاهش مصرف آب در خانه و بر این اساس مصرف آب شهری پیشنهاد می‌‌ شود، تأمین آب فلاش‌‌ تانک‌‌ های سرویس بهداشتی در خانه‌‌ ها از طریق پساب روشویی است. بر اساس آمار ارائه‌‌ شده از سوی وزارت نیرو، متوسط سرانه مصرف آب خانگی هر فرد ایرانی حدود ۱۵۰ لیتر در روز است.



اگر سهم مصارف غذایی و شست‌‌ وشو و استحمام از این رقم کسر شود، سهمی در حدود ۱۰ تا ۱۵ لیتر در روز از طریق فلاش‌‌ تانک سرویس بهداشتی مصرف می‌‌ شود، درحالی‌‌ که لزومی ندارد این آب، آب تصفیه‌‌ شده قابل شرب باشد. با استفاده از یک طراحی ساده و کم‌‌ هزینه، می‌‌ توان مجرای پساب روشویی مستقر در سرویس بهداشتی را به مخزن فلاش‌‌ تانک متصل کرد تا آبی که از طریق مجرای روشویی خارج می‌‌ شود، در مخزن فلاش‌‌ تانک ذخیره شده و به استفاده برسد. پیاده‌‌ سازی این راهکار به‌‌ مراتب هزینه‌‌ های اجرائی کمتری نسبت به سایر طرح‌‌ های ارائه‌‌ شده مانند جداسازی کل شبکه تأمین آب شرب از آب شست‌‌و شو در خانه‌‌ ها داشته و پذیرش آن از سوی مردم نیز سهل‌‌ تر به نظر می‌‌ رسد. وزارت نیرو می‌‌ تواند ابتدا با اتخاذ سیاست‌‌ های تشویقی، مردم را مجاب به این کار کند و پس از گذشت یک دوره آزمایشی و انتخاب یک‌‌ سری مناطق به‌‌  صورت پایلوت و در صورت موفقیت‌‌ آمیزبودن، اجرای این طرح را سراسری کند. پیش‌‌ بینی می‌‌ شود با حذف مصرف آب این بخش از شبکه آب شهری، حدود ۱۰ درصد در میزان مصرف آب خانگی صرفه‌‌ جویی شود. 

راهکار مؤثری که برای کاهش آب در بخش کشاورزی پیشنهاد می‌‌‌شود، روی‌‌آوردن متمرکز وزارت جهاد کشاورزی بر سرمایه‌‌ گذاری و توسعه کشت‌‌ های گلخانه‌‌ ای است. بدیهی است بخش عمده‌‌ ای از تنش‌‌ های اجتماعی که در مناطق مختلف کشور رخ داده، ناشی از کمبود آب برای تأمین آبیاری سنتی کشاورزی با راندمان پایین است. بنابراین ادامه این شیوه از کشاورزی سنتی با وضعیت منابع آبی کشور دیگر میسر نیست. در مقابل، کشاورزی گلخانه‌‌ ای علاوه بر کاهش چشمگیر مصرف آب، بهره‌‌ وری اقتصادی آب را نیز به میزان درخور ‌‌ ملاحظه‌‌ ای افزایش داده و منجر به بهبود وضعیت معیشت قشر کشاورز جامعه خواهد شد. مشکل اصلی پیاده‌‌ کردن کشاورزی گلخانه‌‌ ای، نیاز به سرمایه اولیه بالا و تمایل‌‌ نداشتن قشر سنتی کشاورز به تغییر رویه پیشین است. با اتخاذ سیاست‌‌ های تسهیل‌‌ کننده اعطای وام به کشاورزان برای راه‌‌ اندازی کشت‌‌ های گلخانه‌‌ ای و آموزش آنها در زمینه ضرورت تغییر روش‌‌ های کشاورزی، پیاده‌‌ سازی این راهکار نیز دور از دسترس نخواهد بود و می‌‌ تواند به‌‌ عنوان یک راه‌‌ حل مؤثر در کاهش مصرف آب در کشور بررسی شود. 



بدیهی است ادامه وضعیت فعلی مصرف بالای آب در کشور، یکی از بزرگ‌‌ ترین موانع بر سر راه توسعه پایدار و امنیت اجتماعی خواهد بود. راه‌‌ حل علاج مشکلات آبی فعلی کشور، انتقال آب بین‌‌ حوضه‌‌ ای یا سایر طرح‌‌ های سازه‌‌ ای بزرگ‌‌ مقیاس نیست؛ چراکه این روش‌‌ ها ممکن است به صورت یک مُسکن، درد را به‌‌ طور مقطعی کاهش دهد، اما بازخورد منفی آنها در آینده شدیدتر خواهد بود. تنها راهکار صحیح و اصولی حل مشکلات آبی فعلی، کاهش تقاضا و مصرف آب در بخش‌‌ های مختلف با استفاده از روش‌‌ های صحیح و علمی است. بر این اساس، به نظر نگارنده این نوشتار دو راهکار پیشنهادشده استفاده از پساب روشویی برای تغذیه مخزن فلاش‌‌ تانک سرویس بهداشتی در خانه‌‌ ها و تمرکز سیاست‌‌ گذاری دولت برای جانشینی کشت گلخانه‌‌ ای با کشاورزی سنتی، منتج به کاهش چشمگیر مصرف آب در بخش‌‌ های شرب و کشاورزی خواهد شد. / منبع: روزنامه شرق