مشاور وزیر نیرو در امور بین الملل و نایب رئیس شورای بین‌الدول آب از تاسیس مرکز پایش منطقه‌ای خشکسالی در جنوب غرب آسیا خبر داد و گفت: طرح تاسیس این مرکز از سوی وزیر نیرو به یونسکو ارائه شده بود که هم‌اکنون هماهنگی‌های برای تاسیس این مرکز در ایران در حال انجام است.

به گزارش زیست آنلاین، فرهاد یزدان‌دوست مشاور وزیر نیرو در امور بین‌الملل درباره فعالیت شورای بین‌الدول آب و تاسیس مرکز پایش منطقه‌ای خشکسالی در جنوبغرب آسیا اظهار داشت: سازمان یونسکو به عنوان یک مجموعه بین‌المللی وابسته به سازمان ملل در بیشتر کشورهای دنیا با سابقه فرهنگی و آموزشی شناخته می‌شود و این سازمان از بدو تاسیس در قسمت علوم خود به مسائل ویژه‌ای همچون خشکسالی توجه کرده است.

وی با اشاره به اینکه سه مسیر اصلی در این سازمان از نیم قرن گذشته آغاز و برای تداوم آن اقداماتی انجام شده است، تصریح کرد: این سه مسیر مربوط به اقیانوس شناسی، بشر و کره مسکون و برنامه آب است که به‌طور مدام در یونسکو پیگیری و بررسی می‌شود.

مشاور وزیر نیرو افزود: سازمان یونسکو در بخش آب برنامه‌های متنوعی دارد که یکی از آنها در ایران به‌صورت متعارف به عنوان کمیته آب شناسی یاد مطرح است.

وی اشاره داشت به شورای کلان آب شناسی یونسکو و بیان داشت: این شورا ۳۲ عضو دارد که در بازده زمانی ۲ سال یک مرتبه، نیمی از اعضای آن تغییر پیدا می‌کنند و اعضای جدید برای این شورا انتخاب می‌شوند که ارگان‌ها و سازمان‌های بین‌المللی زیادی به صورت ادواری در این شورا حضور دارند.

یزدان دوست گفت: این شورا تعاملات تنگاتنگی با مجموعه‌های دیگر مرتبط با حوزه آب همچون سازمان هواشناسی جهانی، سازمان خوار و بار جهانی و سازمان بهداشت جهانی دارد و نمایندگان آنها در این شورا حضور دارند که وظیفه اصلی آنها بررسی مسائل مرتبط با حوزه آب در سراسر جهان است.

مشاور وزیر نیرو در امور بین‌الملل با خاطر نشان کردن اینکه ایران از قبل انقلاب اسلامی، عضو فعال یونسکو بوده و در اکثر کمیته‌ها حضوری پررنگ داشته است، ادامه داد: با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران در بخش آب فعالیت‌های شاخصی را در منطقه انجام داده، در دوره اخیر اجلاس ۲۰۱۸ با تائید شورای کلان یونسکو به عضویت شورای بین‌الدول آب انتخاب و در خردادماه جاری به عنوان یک کاندید از منطقه آسیا حضور پیدا کرد و نایب رئیس این شورا شد.

وی از برنامه‌های کمیته در حوزه آب گفت و بیان داشت: تقریباً ۱۵ برنامه کلان در زمینه‌های آب های زیرزمینی، فناوری‌های پیشرفته در تشخیص منابع آب، هماهنگی  و تعامل در خصوص آب های مشترک مدیریت منابع و مصرف و... دارد.

یزدان‌دوست از فعالیت مراکز درجه ۲ یونسکو در حوزه آب گفت و عنوان داشت: برخی مراکز در گوشه و کنار جهان در زمینه آب نقش فعال دارند که به عنوان مراکز درجه ۲ سازمان یونسکو شناخته می‌شوند و ایران از دو دهه پیش برای ایجاد این مراکز اقدام کرده است.

مشاور وزیر نیرو در امور بین‌الملل به دو مرکز ایجاد شده در کشور اشاره کرد و بیان داشت: اولین نهاد، مرکز ملی قنات و سازهای تاریخی آبی در یزد است و دیگری مرکز مدیریت آب شهری است که از مراکز اصلی و مهم  یونسکو در ایران به‌شمار می رود.

وی گفت: یکی از برنامه های مرکز مدیریت آب شهری معرفی برنامه ابتکاری خشکسالی در سطح بین‌المللی بود که در ابتدای راه با استقبال خوبی مواجه شد و در حال حاضر جزو برنامه های اصلی یونسکو است.

نایب رئیس شورای بین‌الدول آب به تاسیس مرکز پایش منطقه‌ای خشکسالی در جنوبغرب آسیا اشاره کرد و گفت: برنامه‌های این مرکز مربوط به خشکسالی، پیش بینی‌ها، هشدار زودهنگام در مورد خشکسالی، گرد و غبار و... است که راهبرد این مرکز ایجاد یک نگاه فرامنطقه‌ای خواهد بود.

یزدان دوست در ادامه مطلب فوق افزود: طرح تاسیس این مرکز از طریق وزیر نیرو به سازمان یونسکو و سازمان هواشناسی جهانی ارائه شده است که هماهنگی‌های داخلی آن نیز برای تاسیس آن در ایران در حال انجام است.



در ادامه به تعریف مختصری از خشکسالی و برخی پیامد ها و راهکار های آن پرداخته شده است.

خشکسالی چیست؟ خشکسالی، تنها یک سالِ خشک نیست و تعریفی فراتر از این حرف ها دارد. جالب آنکه خشکسالی اصلا واژه درستی برای تعریف این وضعیت به شمار نمی رود و عبارت علمی و دقیق آن «دوره کم‌آبی» است.

دوره کم‌آبی، دوره ممتدی است که در طی آن یک منطقه با کمبود در منابع و ذخیره آبی مواجه و خسارات بسیاری را متحمل می شود. بر اساس این تعریف، دوره کم‌آبی را باید نسبت به یک منطقه و ویژگی‌های مختلف آن سنجید و نمی توان شرایط مشابهی را برای مناطق مختلف در نظر گرفت. 

انواع خشکسالیشاید بسیاری از شما ندانید که خشکسالی انواع مختلفی دارد و هر بار به دلایل خاصی رخ می دهد. در اینجا به مهم ترین انواع این پدیده اشاره می کنیم:

۱- خشكسالی آب و هواییدر این نوع خشکسالی با کم شدن نزولات جوی و كمبود آب های زیرزمینی و سطحی مواجه می شویم.

۲- خشکسالی کشاورزیباران که نبارد زمین رطوبت خود را از دست می دهد و گیاهان نیز نمی توانند قد بکشند. در این نوع خشکسالی کاهش کیفیت و کمیت محصول رخ می دهد و تولید ذخایر غذایی را با مشکل مواجه می کند.

۳- خشكسالی هیدوروژیكیهیدرولوژی یا آب شناسی، شاخه‌ای از علم است که چرخش، توزیع و کیفیت آب را در بالا، بر روی سطح کره زمین و در زیر آن بررسی می کند. کمبود دوره ایِ ریزش های جوی، بر منابع و ذخایر آبی روزمینی و زیرزمینی از قبیل جریان‌های رودخانه‌ای، سطح آب دریاچه‌ها و آب‌های زیرزمینی تاثیر می گذارد و البته به این زودی ها هم تشخیص داده نمی شود. مثلا یک دوره کمبود بارندگی رطوبت خاک را فورا کاهش می دهد و بر روی بخش کشاورزی تاثیر می گذارد؛ اما تاثیر این دوره بر سطح ذخایر آبی در کوتاه مدت قابل لمس نیست.

۴- خشكسالی اقتصادی - اجتماعیآب که نباشد، هیچ کس هم قادر به تولید غذا نیست پس كسری مواد غذایی رخ می دهد و بی حاصلی و مرگ و میر را به دنبال می آورد. تولید بسیاری از کالاهای اقتصادی از قبیل آب، غلات، ماهی، انرژی برق-آبی و ... به آب و هوا وابسته است. خشکسالی اقتصادی- اجتماعی زمانی دامن انسان را می گیرد که میزان نیاز به آب از میزان عرضه آن بیشتر شود و ورشکستگی منابع آب را به ارمغان بیاورد. خشکسالی اقتصادی-اجتماعی به دلیل کم‌آبی ناشی از کاهش مفرط ریزش‌های جوی رخ نمی دهد بلکه بیشتر به طراحی و برنامه‌ریزی غیرعلمی و مدیریت نسنجیده منابع آب بستگی دارد.

نابودی منابع آبیبارزترین و مهم ترین اثر خشکسالی، به یغما رفتن منابع آبی است؛ امروزه حفر چاه و تخلیه مصنوعی از منابع آب زیرزمینی مهم ترین و مطمئن ترین راه استحصال آب هستند و این در حالیست که خشکسالی های اخیر، منابع آب زیرزمینی را به شدت کاهش داده اند. این اتفاق نتایج اقتصادی مخرب، تاثیرات زیست محیطی و دشواری های بسیاری را به بار می آورد.



مسایل اقتصادی-اجتماعیخشکسالی اثرات مستقیم و غیرمستقیم فراوانی بر زندگی و ساختار اجتماعی و اقتصادی و محیطی دارد. در جوامعی که اقتصاد آنان مبتنی بر کشاورزی است، اثرات مستقیم یا دسته اول خشکسالی، منجر به کاهش تولید مواد غذایی به دلیل کاهش سطح زیرکشت و عملکرد محصولات می شود. اثرات غیرمستقیم و دسته دوم کاهش میزان اشتغال و سطح درآمد این جوامع است که به دلیل کاهش سطح زیرکشت، کاهش عملیات داشت و برداشت رخ می دهد. در نتیجه تولیدات مواد غذایی کاهش و قیمت مواد غذایی به سرعت افزایش می یابد. عدم دسترسی به شغل مناسب نیز باعث کاهش دسترسی مردم به غذا به ویژه در روستاها می شود و این تازه آغاز فاجعه است. ناامنی، فقر، افزایش جرایم و ... همه و همه به دنبال همین ماجراها سر از جامعه در می آورند و نابودی مهر پایان بر این داستان می زند.



اثرات خشکسالی بر کشاورزیخشکسالی در کشاورزی در تولیدات محصولات زراعی و باغی و منابع آب و خاک تاثیر می گذارد و مشکلاتی جدی را به همراه می آورد. در اینجا به بررسی مهم ترین آثار آن می پردازیم:

۱- اثر خشکسالی روی خاک که با افزایش فرسایش بادی و آبی، نابودی ساختمان و بافت خاک، کاهش مواد آلی و غذایی موجود در خاک و کاهش نفوذ پذیری آن، کاهش مواد غذایی در داخل خاک، افزایش تبخیر از سطح خاک و کاهش کیفیت آن خود را نشان می دهد.

۲- اثر خشکسالی بر روی آب کشاورزی که به صورت کاهش و یا خشک شدن آب رودخانه ها، کاهش تغذیه سفره های آب زیرزمینی، کاهش آب دهی قنات ها، کاهش سطح آب دریاچه ها، کیفیت نامطلوب آب در نتیجه افزایش غلظت نمک و دمای آب و ... پدیدار می شود.

۳- اثر خشکسالی بر تولیدات کشاورزی که به دو صورت خود را نشان می دهد:

الف: آثار مستقیم شامل: کاهش تولیدات زراعی و باغی، کاهش تولیدات دامی و طیور، کاهش تنوع گونه ها در اثر کاهش کیفیت خاک و آب، کاهش تولیدات شیلاتی

ب: آثار غیر مستقیم که ناشی از اثرات مستقیم خشکسالی بر روی کشاورزی هستند، شامل: کاهش درآمد کشاورزان و شاغلان بخش کشاورزی، افزایش قیمت های محصولات کشاورزی، بیکاری، مهاجرت و.../ منبع: انرژی امروز