مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کشور با بیان اینکه ۸۸ سد تامین کننده آب شرب کشور وضعیت مناسبی ندارند، گفت: از این تعداد ۵۶ سد در وضعیت بحرانی قرار دارند.

به گزارش زیست آنلاین، حمیدرضا جانباز، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کشور  از اجرای همزمان ۱۱۴ طرح آبرسانی در کشور خبر داد و افزود: ۲۷ هزار میلیارد تومان برای تکمیل این طرح‌ها نیاز است، این درحالی است که امسال ۱۲۰۰ میلیارد تومان برای انجام این طرح‌ها اختصاص داده شده و در همین راستا تمرکز ما عمدتا بر تکمیل طرح‌های با پیشرفت بالا است.

 

جانباز تصریح کرد: ۲۶ طرح با پیشرفت فیزیکی بالای ۸۰ درصد داریم که با همین ۱۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار تکمیل می‌شوند.

این مسئول همچنین از اجرای ۲۲۱ طرح در حوزه فاضلاب خبر داد و افزود: برای تکمیل این تعداد طرح نیز ۲۷ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

 

وی افزود: در این حوزه نیز تمرکز بر تکمیل ۴۹ طرح با پیشرفت فیزیکی بیش از ۸۰ درصد گذاشته شده که تکمیل آنها نیازمند تامین اعتبار ۳۲۰۰ میلیارد تومانی است درحالیکه امسال ۸۵۰ میلیارد تومان اعتبار در این زمینه اختصاص داده شده است.

قیمت "آب" در کشور به صرفه نیستمدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کشور در ادامه به قیمت پایین آب در کشور اشاره کرد و افزود: فاصله بسیاری میان قیمت تمام شده آب با قیمت فروش آن در کشور وجود دارد که این فاصله در حال افزایش است.

 

وی افزود: سال گذشته به ازای تامین هر مترمکعب آب هزار تومان هزینه شده درحالیکه قیمت فروش آب در شهرها به ازای هر مترمکعب ۴۸۰ تومان است.

جانباز خاطرنشان کرد: وضعیت در این زمینه در روستاها به مراتب بدتر است، چرا که هزینه تامین هر مترمکعب آب روستایی حدود ۱۱۰۰ تومان است و قیمت فروش هر مترمکعب آب روستایی ۲۷۰ تومان می شود که به صرفه نیست.

 

مدیرعامل آب و فاضلاب کشور در پایان با اشاره به وضعیت مالی نامناسب دولت گفت: باید تلاش کنیم تا در این شرایط از ظرفیت بخش خصوصی بیش از پیش استفاده شود و شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور یکی از پیشگامان در این زمینه است.



۱۰۷ شهر کشور در شرایط "تنش آبی"جانباز به کاهش ۳۱ درصدی بارندگی‌های کشور نسبت به نرم سالانه، گفت: هم اکنون وضعیت ۸۸ سد کشور که وظیفه تامین آب شرب را برعهده دارند، وضعیت مناسبی ندارند.

 

به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کشور هم اکنون ۵۶ سد کشور وضعیت بحرانی دارند.

 

وی از تنش آبی در ۱۰۷ شهر کشور خبر داد و افزود: این شهرها عمدتا شهرهای پرجمعیت کشور هستند و هم اکنون ۱۷ میلیون نفر در کشور با تنش آبی مواجه‌اند.

وی با اشاره به مشکلات کیفی آب در برخی نقاط کشور گفت: در حاضر ۴۰ شهر و ۷۰۰ روستا با تنش کیفی آب مواجه هستند که برخی مربوط به مشکلات نیترات و فلزات سنگین هستند.

آبدهی ۴۰ لیتر بر ثانیه چاه ژرف سیستان و بلوچستاندر سال‌های اخیر نسخه‌های فراوانی توسط مسئولان و کارشناسان برای حل مشکلات ناشی از خشکسالی در سیستان و بلوچستان پیچیده شده و پروژه استحصال آب‌های ژرف یکی از آنها بود که امروز خوشبختانه به ثمر نشسته است.

 

بی‌آبی و خشکسالی چند سالی است مثل میهمانی ناخوانده در همه جای ایران جا خوش کرده و از جنوبی‌ترین نقطه کشور تا استان‌های شمالی را در بر گرفته طوری که هیچ نقطه‌ای در کشور از گزند آن در امان نیست.

 

شاید اگر ۲۰ سال قبل می‌شنیدیم روزی ممکن است مناطق سرسبز شمال کشور با کاهش شدید بارندگی مواجه شود و لب‌های ساکنین استان‌های جنوبی ایران از عطش ترک بردارد باورمان نمی‌شد اما حالا نه‌ تنها خشکسالی تمامی کشورمان را در بر گرفته، بلکه عدم مدیریت صحیح منابع آبی و بی‌وفایی کشورهای همسایه نسبت به وعده‌هایشان بر این مشکل افزوده تا حالا مردم شاهد خشک شدن دریاچه‌های هزاران‌ ساله‌ای چون هامون، ارومیه، گاوخونی و رودخانه‌های پرآبی چون سرباز، زاینده‌رود و کارون باشند.

سیستان و بلوچستان کلکسیون معضلات زیست‌محیطیسیستان و بلوچستان را باید مظلوم‌ترین استان ایران دانست چون در این استان مرزی کلکسیونی از معضلات زیست‌محیطی کنار بی‌وفایی کشورهای همسایه و عدم مدیریت صحیح آب از سوی مدیران و مسئولان استانی و کشوری دست در دست هم داده‌ تا  ۱۰۰ درصد این استان دچار خشکسالی شود و بسیاری از مردم استان مجبور به مهاجرت به دیگر مناطق کشور شوند و یا در بحرانی‌ترین شرایط بی‌آبی زندگی کنند و چشم به آسمان بدوزند تا روزی برسد که قهر طبیعت به پایان برسد.

 

موضوع کمبود آب و خشکسالی در منطقه سیستان بیش از دیگر نقاط استان پهناور سیستان و بلوچستان به چشم می‌خورد، چرا که آب این منطقه پیش از این از طریق حق‌آبه‌ای که کشور افغانستان در رودخانه هیرمند رهاسازی می‌کرد تامین می‌شد و طبق آمار رسمی منتشر شده ورودی آب رودخانه هیرمند در سال جاری حدود ۹۸ درصد کاهش داشته است.

 

علاوه بر آن تالاب بین المللی هامون که پیش از این منبع اصلی اشتغال صیادان و دامداران منطقه سیستان بود به کلی خشک شده و ریزگردهای موجود در بستر خشکیده آن به منبعی برای ریزگردها تبدیل شده که در پی وقوع بادهای ۱۲۰ روزه در بسیاری از ماه‌های سال نفس‌کشیدن را نیز برای مردم سیستان دشوار می‌کند.



 

در طول سال‌های اخیر نسخه‌های فراوانی توسط مسئولین و کارشناسان امر برای حل مشکلات ناشی از خشکسالی در این استان پیچیده شده که برخی از آنها در همان ابتدای امر با شکست مواجه شد و برخی نظیر آبرسانی سقایی با مشکلات فراوان هنوز هم به کار خود ادامه می‌دهد تا حداقل نیاز برخی روستاها با سهمیه روزانه ۱۵ لیتری آب به ازای هر نفر در هر شبانه‌روز رفع شود، اما میان تمامی این طرح‌ها دو پیشنهاد بیش از همه موجب دلگرمی مردم شد که یکی استفاده از ظرفیت‌های بومی برای بارورسازی ابرها و سازش با کشور افغانستان برای رهاسازی آب به دریاچه هامون بود و دیگری که چند وقتی شرح آن نقل محافل علمی و مجامع خانوادگی مردم این استان شده استفاده از "آب‌های ژرف" است.

آب‌های ژرف راه نجاتی برای بحران بی‌آبیدر واقع آب‌های ژرف که به آب‌های فسیلی نیز معروف هستند در طول میلیون‌ها سال در اعماق زمین محبوس شدند که به‌ دلیل عدم تجدیدپذیری مجدد بسیار ارزشمند بوده و از آنها به‌ عنوان منابع آبی استراتژیک نیز یاد می‌شود به‌ گونه‌ای که برخی دانشمندان این منابع آبی را راه نجات بشریت در بحران‌های آبی آینده می‌دانند اما در برخی از نقاط جهان این منابع تنها راه چاره جهت گذر از بحران آبی است؛ بنا به گفته کارشناسان اگر در کشور لیبی از این منابع استفاده نمی‌شد دیگر هیچ نقطه‌ای از این کشور قابل سکونت نبود.

 

لیبی اولین کشوری بود که از این منبع استفاده کرد، در واقع حتی کشف این منابع خدادادی نیز کاملاً اتفاقی بود به‌ گونه‌ای که اولین بار در سال ۱۹۵۳ و در حین حفاری‌های نفتی کشف شد که در همان ابتدا و پس از انجام تحقیقات و مطالعات کارشناسی حجم این مخزن عظیم آب زیرزمینی در حدود ۱۵۰ هزار کیلومترمکعب تخمین زده شد. اردن و عربستان دیگر کشورهایی هستند که از این منابع استفاده کرده‌اند و از آن جهت تأمین آب آشامیدنی و حتی کشاورزی بهره جسته‌اند اما پس از کشف آلاینده‌های رادیواکتیوی در آب‌های این مناطق پروژه استخراج آن متوقف شد.

ایران به‌ دنبال استفاده از آب‌های فسیلیایران با توجه به نیازهای موجود و خشکسالی‌های یک دهه اخیر به‌ دنبال بهره‌برداری از آب‌های فسیلی است. تیرماه سال ۹۵  پیشنهاد طرح استفاده از آب‌های ژرف در مجلس شورای اسلامی ارائه شد تا بر اساس آن مطالعات برای بهره‌برداری و استفاده از ظرفیت آب‌های ژرف در سیستان آغاز شود، برآوردها نشان می‌دهد که در مناطقی مانند خراسان جنوبی، کرمان و سیستان و بلوچستان اولویت حفاری برای رسیدن به آب ژرف وجود دارد و به‌ طور کلی حفاری هر حلقه چاه اکتشافی در بلوک‌ها، نقاط عمیق و ژرف مناطق ذکر شده به چیزی در حدود ۳۰ میلیارد تومان اعتبار به‌ صورت سالانه نیاز دارد.

 

پس از انجام مطالعات اولیه و بررسی گزارش‌های موجود و موافقت تعدادی از دستگاه‌های اجرایی با پیشنهاد مربوط به استخراج آب‌های عمیق ایران که بر اساس مطالعات انجام‌ شده در عمق ۵۰۰ تا ۳۰۰۰ متری سطح زمین قرار دارد، در نهایت بخشنامه‌ای ویژه با هدف تأمین آب شرب اضطراری استان سیستان و بلوچستان در قالب انجام حفاری آب ژرف در اختیار وزارت نیرو قرار گرفت تا شاید بهره‌برداری از این آب‌ها پایانی بر بی‌آبی چندین‌ ساله این منطقه از کشورمان باشد. در این راستا وزارت نیرو تفاهم‌نامه‌ای با بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی منعقد کرد که بر اساس آن  به حفر چاه آب اقدام کنند و شرکت حفاری و اکتشاف انرژی گستر پارس متعلق به بنیاد مستضعفان  انقلاب اسلامی که از شرکت‌های با سابقه در این زمینه محسوب می‌شود به میدان آمد تا گامی مثبت در راستای دستیابی به یک فناوری بومی بردارد.



 

فناوری بومی‌ شده استحصال آب ژرف که جزو پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز دنیاست، در اکتشاف آب‌های زیرزمینی در اعماق بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ متری زمین و حفر چاه‌های آب ژرف برای بهره‌برداری از این آب‌های زیرزمینی به‌ کار برده می‌شود و قابل بهره‌برداری در زمینه مقابله با خشکسالی و بحران کم‌آبی است. فناوری بهره‌گیری از آب‌های ژرف که امروز در سیستان و بلوچستان در عمق حدود ۲ هزار و ۵۰۰ متری به نتیجه رسیده در اختیار کشورهای معدودی است و می‌توان از این رخداد علمی عملی به عنوان یک دستاورد بزرگ یاد کرد.

آب‌ های ژرف بهترین گزینه برای عبور از بحران بی‌ آبیحبیب‌الله دهمرده در زابل با تأکید بر اینکه بهره‌برداری از آب‌های ژرف بهترین گزینه برای عبور از بحران بی‌آبی و خشکسالی است، اظهار داشت: حفاری چاه‌های عمیق برای بهره‌برداری از آب‌های ژرف یا همان آب‌های فسیلی در سیستان و بلوچستان یکی از مهمترین رخدادهای چند دهه اخیر در منطقه است و آن را می‌توان سرآغازی برای پایان بخشیدن به مشکلات ناشی از خشکسالی و بی‌آبی در انبار غله ایران دانست.

 

نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی افزود: برای اولین بار طرح بهره‌برداری از این آب‌ها را در تیرماه ۹۵ و در نشست اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات با معاون علمی و فناوری رئیس جمهور مطرح کردم و بر لزوم توجه ویژه بر آن تأکید داشتم.

 

وی با اشاره به اقدامات انجام‌ شده برای تصویب این طرح ملی در هیئت دولت، بیان کرد: بعد از طرح این موضوع برای بررسی بیشتر و روشن شدن ابعاد آن جلسات متعددی با معاون علمی و فناوری رئیس جمهور و همکاران ایشان برگزار شد که خوشبختانه پس از چندین جلسه بالاخره این تلاش‌ها به‌ ثمر نشست و منجر به انعقاد صورتجلسه‌ای در ۲۸ تیرماه سال ۹۵ شد که همین صورتجلسه نیز زمینه‌ساز تصویب طرح حفاری و برداشت آب‌های ژرف در منطقه سیستان شد.

نتایج حفاری آب‌های ژرف در سیستان نویدبخش موفقیت استدهمرده ادامه داد: چاه حفر شده در سیستان به آب رسیده و در حال حاضر به‌ طور متوسط در هر ثانیه چیزی در حدود ۴۰لیتر آب از دهانه این چاه خارج می‌شود که جنس ویژه این خاک به‌ دلیل آرتزین بودن موجب شده تا این مقدار آب بدون هیچ دستگاه پمپاژ از چاه ژرف سیستان خارج شود که این خود نویدبخش موفقیت این طرح است.

 

نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه این کار برای اولین بار در ایران و بنا بر گفته برخی کارشناسان در خاورمیانه و جهان اجرا شده، خاطرنشان کرد: این آب از عمقی بیش از ۲۰۰۰ متری بدون کوچکترین استفاده از پمپ بیرون می‌آید و برای اطمینان از سلامت آن نمونه‌گیری و آزمایشاتی در حال انجام است تا تأیید شود که برای شرب و کشاورزی هیچگونه ضرری ندارد.

 

وی این چاه را الگویی برای طرح‌های مشابه در کشور دانست و گفت: در این زمینه گلایه‌هایی هم داریم که باید به آن توجه شود چرا که ما در حال حاضر اعتباری بالغ بر ۱۵۰ میلیارد ریال در دست داریم و از سوی دیگر نیز به این دلیل برای رسیدن به عمق ۴۰۰۰ متری اصرار دارم که این چاه به‌ عنوان اولین چاه ژرف ایران شناخته شده و می‌تواند الگویی مناسب برای دیگر چاه‌هایی که در آینده قرار است در دیگر نقاط استان و کشور حفر شود باشد.

 

دهمرده با اشاره به مشکلات پیش روی این طرح، بیان کرد: ما از سابقه زمین‌شناسی منطقه اطلاع  درستی نداشتیم و تنها برخی کارشناسان اعتقاد داشتند که تنها ۵۰۰ متر رسوب در منطقه سیستان وجود دارد و بی‌تردید همین عامل نیز موجب شد تا تمام معادلات و برنامه‌ریزی‌هایی که پیش از آغاز کار داشتیم به‌ هم بریزد، یا اینکه در عمق ۲۰۰۰ متری زمین ناگهان به سنگ‌هایی با قطر ۲۰ سانتی‌متر برخورد کرده‌ایم که به‌ عقیده کارشناسان زمین‌شناسی علت وجود آن در این عمق از خاک تنها می‌تواند نتیجه وجود دریای آبی در گذشته دور این منطقه باشد.

ضرورت انتقال آب عمان در کنار بهره‌گیری از آب‌های ژرفنماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: در آغاز راه ما هیچ علم و دانشی از حفر چاه‌های آب ژرف نداشتیم و برای همین نیز با استفاده از نیروهای بومی و کمک‌گیری از توان فرانسوی‌ها و روس‌ها این عملیات را آغاز کردیم.

 

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه "پس از بهره‌برداری از آب‌های ژرف دیگر نگران بی‌آبی نخواهیم بود"، تصریح کرد: واحد آب‌های ژرف برخلاف آب‌های چاه نیمه که بر اساس میلیون مترمکعب سنجیده می‌شود بر پایه میلیارد مترمکعب مشخص می‌شود که این خود گویای حجم بسیار زیاد این آب‌هاست.

 

وی عنوان کرد: با اجرای این طرح با تغییری اساسی روبه‌رو خواهیم شد به‌گونه‌ای که هزینه آب به‌ شدت افت پیدا خواهد کرد و اگر کنار این طرح ملی بتوانیم طرح انتقال آب از دریای عمان را نیز اجرایی کنیم دیگر چیزی به‌ عنوان بی‌آبی در این منطقه وجود نخواهد داشت.

 

رسیدن به نتایج مطلوب در زمینه بهره‌گیری از آب‌های ژرف در سیستان به ویژه برای مردم این منطقه که با مشلات متعددی در پی خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند، امری بسیار امیدبخش است؛ اما باید به این امر نیز توجه داشت که آب‌های ژرف با توجه به تجدیدناپذیر بودن آن منابعی پایدار برای تامین آب محسوب نمی‌شوند و بسیاری از کارشناسان عقیده دارند باید از فرصت موقت بهره‌گیری از آب‌های ژرف استفاده شود تا پروژه انتقال آب دریای عمان به مناطق درگیر خشکسالی تکمیل شود./ منبع: انرژی امروز