اکثرا برای راحت شدن از وسایل الکتریکی قدیمی آنها را به سطل های زباله‌ ای می اندازیم و با زباله های تر یکجا می گذاریم.دراین صورت بزرگترین ضربه را به محیط زیست مان وارد می کنیم.

اما آیا تا به حال به این فکر کرده اید که وسایل الکترونیکی و الکتریکی قدیمی را باید به کجا بدهیم و با آنها چه کنیم؟

به گزارش زیست آنلاین، اکثرا برای راحت شدن از وسایل الکتریکی قدیمی آنها را به سطل های زباله‌ ای می اندازیم و با زباله های تر یکجا می گذاریم.دراین صورت بزرگترین ضربه را به محیط زیست مان وارد می کنیم.

متاسفانه باید گفت که درحال حاضر ۷۰درصد زباله های تولیدی تر و مرطوب هستند و زباله‌های تر به میزان زیادی شیرابه تولید می‌کند که به دلیل اسیدی‌بودن با فلزات حل می‌شود. این شیرابه‌ها به لایه‌های زیرین نفوذ می‌کند و سبب آلودگی خاک و سفره های زیر زمینی آب می‌شود.

دراین خصوص مهندس حسین حیدری مدیر پروژه شرکت دانش بنیان بازیافت زباله الکترونیک در مشهد به خبرنگار سیناپرس، گفت: زباله های الکترونیک به دستگاه‌های الترونیکی مصرف شده و قطعات آنان همچون تلفن‌ها و کامپیوترها، لوح فشرده ،تلویزیون،یخچال و... که حاوی فلزات خطرناکی مانند سرب، کادمیوم و جیوه هستند گفته می‌شود که در صورت رهاسازی در طبیعت پس از پایان عمر مفید و عدم بازیافت صحیح،عاملی آلوده کننده و خطرناک برای محیط زیست به شمار می‌روند. رایانه‌ها، تلویزیون‌ها و گوشی‌های تلفن همراه بیشتر از همه خطرناکند، چون که سطوح بالایی از سرب، جیوه و کادمیوم را دارا هستند.

حیدری افزود: زباله های الکترونیکی و الکتریکی در ایران به سه روش دفع یا بازیافت می شد .اولین شیوه، روش  سنتي و پرخطر است. روش هاي بازيافت پرخطر بر خلاف استانداردهاي رايج بين المللي بوده و باعث به خطر افتادن سلامت انسان و محيط زيست مي شوند. اين روش ها عمدتا به دو دسته سوزاندن و دفن کردن تقسيم مي شوند. سوزاندن مي تواند در محيط باز و در شرايط غير قابل کنترل باشد و يا اينکه در يک محيط بسته و کنترل شده باشد تا مانع از انتشار ذرات آلوده کننده در هوا گردد. به دليل تنوع مواد موجود در قطعات الکترونيکي، در اين روش خطر انتشار آلودگي و مواد سمي زياد است. به طوري که سوزاندن زباله هاي رايانه اي بزرگترين منبع توليدي اکسين ها و انتشار فلزات سنگين نظير جيوه در جو است. در نتيجه سوزاندن زباله هاي الکترونيکي به هيچ وجه توصيه نمي شود.درباره روش دفن کرد هم باید گفت نفوذ ناپذيري محل دفن، شرط اصلي دفن زباله هاي رايانه اي است. تقريبا چنين مکاني اصلا وجود ندارد به عبارت بهتر در طولاني مدت تمام محل هاي دفن زباله هاي الکترونيکي نفوذ ناپذيري خود را از دست مي دهند.



حیدری ادامه داد: روش دوم ،روش هاي مدرن و زيست سازگاراست که شامل چند روش متنوع میشود.در روش جداسازي و آلودگي زدايي مواد سمي و مضر براي محيط زيست مانند CRTها و باطري ها بايد جدا شوند.در خصوص روش های مکانيکي هم باید گفتاين فرايندها براي جداسازي مواد مختلف قابل بازيافت و آلاينده ها انجام مي شود. که عموما شامل واحد شکستن و خرد کردن و جداکننده ­هاي مغناطيسي، جداکننده­ هاي بادي، جداکننده­ هاي جريان گردابي و... مي‌شود. در اين فرايندها گرد و غبارهاي توليدي بايستي قبل از رهاسازي براي کاهش آلودگي، فيلتر شوند.اما در روش پالايش به عنوان فرآیندی دیگر در حوزه روش های مدرن مواد موجود در زباله هاي الکترونيکي مي توانند به صورت مواد خام بازيابي شوند و براي اين منظور بايد از فرايندهاي مختلفي مانند فرايندهاي پيرومتالورژي، هيدرومتالورژي و الکتروشيميايي عبور کنند. عمده موادي که از فرايند پالايش بدست مي آيند شامل فلزات، پلاستيک ها و شيشه است و روش سوم روش های علمی است که امروزه در کشورهای پیشرفته جهان کاربرد دارد.

این کارشناس مواد ومتالوژی در ادامه تاکیدکرد: افتتاح نخستین کارخانه بازیافت زباله های الکترونیکی کشور با تلاش ۸ نفر از دانشجویان دکترا و ارشد مرکز رشد فناوری دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد، اما برای ادامه کار نیاز به زباله الکترونیک داشتیم که به دلیل نبود تأمین مواد اولیه و نبود همکاری ادارات که اصلی‌ترین تولیدکنندگان ضایعات الکترونیکی هستند کارخانه بازیافت زباله‌های الکترونیک غیرفعال شد.

وی افزود: دراین کارخانه قرار بود روزانه ۸۰۰ كيلوگرم زباله الكترونيكي مانند موبايل و رايانه هاي مستعمل در اين كارخانه پس از انجام مراحل بازيافت به ۱۰۰ كيلوگرم پسماند تبديل شود. این پسماندها شامل طلا،نقره،مس،قلع،سرب ونقره با درجه خلوص ۹۹ درصد بود كه براي مصارف صنعتي دوباره به چرخه توليد باز مي گشت.

حیدری عنوان کرد: از مزایای دیگر راه اندازي اين خط نيمه صنعتي کاهش خطرات ناشي از دفن زباله هاي الكترونيكي از قبيل فلزات سنگين ، آلودگي آب هاي زير زميني ،حفظ منابع خاك با كاهش ميزان دفن زباله ، صرفه جويي در مصرف سوخت ، آب و ساير نهاده هاي طبيعي توليد ، بازيابي و استفاده دوباره از قطعات الكترونيك بود.

وی درخصوص پتانسیل ایجاد کسب و کاری پرسود درحوزه زباله‌های الکترونیکی سمی گفت: در صورتی که پسماندهای رایانه ای و الکترونیکی با روش اصولی بازیافت شود می توان فلزات متعددی را از آنها استخراج کرد به نحوی که از یک تن زباله موبایل می توان ۱۵۰ تا ۳۰۰ گرم طلا به دست آورد.همین وزن گوشی تلفن همراه علاوه بر طلا حدود ۱۰۰ کیلوگرم مس و سه کیلوگرم نقره را در کنار فلزهای دیگر در خود جای داده است. این در حالی است که در معادن طلایی که اقتصادی به حساب می آید در هر تن سنگ معدن بین ۲۰ تا ۳۰ گرم طلا یافت می شود. ضمن آن که در اين زباله ها پلاتين نيزوجود دارد که عنصری ارزشمند هستند.

 مدیر پروژه نخستین کارخانه بازیافت زباله الکترونیک در مشهد خاطرنشان کرد: متاسفانه دستگاههای ساخته شده توسط همکاران در همان کارخانه باقی مانده و استفاده نمی شود.البته ناگفته نماند اراده آنچنانی دراین خصوص وجود نداشت تا به صورت علمی این زباله ها بازیافت شوند، زیرا زباله های الکترونیکی در ایران خرید و فروش می شود و سود اقتصادی بر این بود که آنها را صادر کنند.

وی در پایان گفت:زباله ها به خصوص الکترونیک شمشیر دولبه است. در کشور بودنشان آلودگی محیط زیستی به همراه دارد یا باید قوی کار کنیم و زباله ها را به صورت مدون بازیافت کنیم یا اگر نمیتوانیم صادر کردن آنها بهترین کار است تا کشور را از آلودگی نجات دهیم.

وی افزود: کشورهای توسعه یافته بخشی از انهدام  یا بازیافت زباله هایشان را در کشورهای فقیر انجام می‌دهند تا به این ترتیب آلودگی محیط زیستی خود را کمتر کنند . به عنوان مثال آمریکا که بزرگترین صادر کننده زباله است زباله های الکترونیکی خود را به کشورهای آفریقایی می فرستد و در آنجا بازیافت می کند. ناگفته نماند زباله های ایران نیز به کشورهایی چون ترکیه، چین و مالزی صادر می‌شود.

سیناپرس در ادامه این گزارش و به منظور آگاهی از نحوه دفع زباله های الکترونیک به سراغ سازمان محیط زیست و رئیس گروه پسماند این سازمان رفت که متاسفانه علی رغم تلاش و پیگیری های صورت گرفته پاسخی دریافت نکرد.

در ادامه به توضیح مختصری در خصوص زباله های الکترونیکی پرداخته شده است.



از بازیافت زباله های الکترونیکی (E-Waste Recycling) چه می‌دانید؟با پیشرفت تکنولوژی و افزایش قابل توجه تعداد دستگاه‌های الکترونیکی، بسیاری از وسایل با گذشت زمان، قدیمی شده و نمی‌توانند پاسخگوی نیاز ما باشند. در نتیجه این موضوع و خرید دستگاه های جدید، کوهی از وسایل قدیمی ایجاد می‌شود. به عنوان مثال شما بعد از خرید یک لپ تاپ جدید، دستگاه قدیمی خود را چه خواهید کرد؟ این موضوعی‌ست که در چند دهه اخیر، بشر شدیدا با آن مشکل داشته و برای حل این معضل، از محل‌های دفن زباله و یا معادن استفاده می‌کند. اما بدون شک بهترین کار، بازیافت آنها است. به‌علاوه در سال‌های اخیر مفهوم جدیدی با نام بازیافت زباله های الکترونیکی (E-Waste Recycling) مطرح شده که می‌تواند کلیدی برای حل این مشکل باشد.


هر چند ما در کشورهای در حال توسعه کمتر شاهد چنین اتفاقی هستیم، اما نهادها و شرکت‌هایی که در زمینه بازیافت زباله های الکترونیکی فعالیت دارند، با افزایش بهره‌وری، خدمات زیادی را به بشر ارائه داده‌اند. با این حال، عملیات بازیافت، امری محدود و البته پیچیده بوده و بازیافت کامل و صحیح وسایل الکترونیکی به سازندگان آنها و موادی که در ساخت محصولات خود به کار می‌گیرند، بستگی دارد.

حال برای آشنا شدن با مشکلات موجود و کارهایی که سازندگان می‌توانند برای کمک به این صنعت انجام دهند، به سراغ کمپانی دل (Dell) و برنامه‌های آن در رابطه با بازیافت زباله های الکترونیکی رفته‌ایم. این شرکت در همکاری با کمپانی Goodwill Industires (صنایع گودویل)، برنامه‌هایی برای لپ تاپ های قدیمی کاربران دارد.

در سال‌های گذشته این شرکت تلاش کرده تا با کمک به صنعت بازیافت، از موادی در ساخت محصولات جدید خود استفاده کند که پیش از این بازیافت شده‌اند. یکی از این مواد، نوعی خاصی از پلاستیک‌ها هستند که برای استفاده در دستگاه‌‌های الکترونیکی جدید کاملا مناسب بوده و می‌توانند مورد استفاده بسیاری از سازندگان باشند. اما به کارگیری این مواد هم مشکلات خاص خود را دارد که بعضا استفاده از آنها را به امری غیر ممکن تبدیل می‌کند.

چه اتفاقی برای اجزای داخلی می‌افتد؟ در موضوع بازیافت زباله هایی از این دست، مابقی اجزای داخلی همچون کابل‌ها برای تبدیل به مس فرستاده می شوند. فریم‌های فلزی، باتری‌های یون-لیتیومی، فن‌ها و خنک‌کننده‌ها و تمامی قطعاتی که به نوعی امکان بازیافت و یا استفاده دوباره از آنها وجود دارد، به بخش‌های جداگانه ارسال خواهند شد تا علاوه بر مواد اصلی، فلزات گرانبها نیز از آنها جدا شوند.

جالب است اشاره کنیم که عملیات گداختن زباله های الکترونیکی در بسیاری از شرکت‌های سنتی اروپایی و ژاپنی، با سوختن پشم شیشه و آسیب بیش از حد به فلزات همراه بوده، اما در کارخانه ویسترون، مهندسان از آب به جای آتش استفاده می‌کنند. به‌کارگیری مواد شیمیایی  تا زمان از بین رفتن آب‌طلا و لحیم‌‌کاری های روی بورد ادامه پیدا می‌کند تا همه چیز از یکدیگر جدا شود. در نهایت، انجام کارهای پر زحمت و استفاده از فرمول‌های پیچیده‌تر علم شیمی می‌تواند به جدا شدن بهتر و بیشتر فلزات از یکدیگر منجر گردد.