زیست آنلاین - آمار تکان‌ دهنده‌ای از خشکسالی در ایران

وزارت نیرو اعلام کرد:بارش‌ها در ۲۱ استان کشور نسبت به پارسال کمتر است و در واقع با وجود بارندگی‌های مناسب فصل بهار، ۳۳۴ شهر در معرض تنش آبی قرار دارند.

به گزارش زیست آنلاین، میزان بارش‌های کشور از ابتدای سال آبی (ابتدای مهرماه) تاکنون به ۱۶۹ میلیمتر رسیده که در مقایسه با مدت زمان مشابه پارسال که ۲۳۰ میلیمتر بود، ۲۷ درصد کاهش داشته است.

بارش‌های فصل بهار امسال در مقایسه با بهار سال گذشته ۱۲ درصد رشد داشت، بارندگی‌ها در فصل پاییز ۲۶ درصد و در فصل زمستان ۴۵ درصد نسبت به دوره مشابه در سال ۹۵ کاهش نشان داد.

بررسی ۶ حوضه آبریز اصلی کشور (دریای خزر، خلیج فارس و عمان، دریاچه ارومیه، فلات مرکزی، مرزی شرق و قره‌قوم) نشان می‌دهد حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان که قسمت‌های وسیعی از غرب، جنوب غربی و جنوب کشور را شامل می‌شود با افت ۴۱ درصدی بارش‌ها نسبت به سال گذشته بدترین شرایط را در میان سایر حوضه‌ها تجربه می‌کند.
ثبت ۲۱۲ میلیمتر بارش این حوضه در سال آبی جاری در حالی است که مقدار بارش‌های آن در مدت مشابه سال گذشته ۳۶۶ میلیمتر بوده است.

به گزارش ایرنا، با توجه به اینکه حدود ۸۶ درصد ظرفیت در دست بهره‌برداری نیروگاه‌های برق آبی در این حوضه آبریز واقع شده است، افت ۴۲ درصدی بارندگی‌ها در این حوضه آبریز و پایین بودن ارتفاع آب در مخازن سد‌ها موجب شده تا میزان تولید انرژی نیروگاه‌های برق آبی هم با کاهش قابل توجهی نسبت به سال‌های گذشته روبه‌رو شده به طوری که انرژی تولیدی این نیروگاه‌ها از ابتدای سال جاری تاکنون حدود ۴۴ درصد کاهش داشته است.

همچنین در این بین، حوضه‌های آبریز فلات مرکزی ۳۶ درصد، مرزی شرق ۳۵ درصد و قره‌قوم نیز ۲۱ درصد کاهش بارش داشته‌اند.
هرمزگان با منفی ۷۵ درصد کم بارش‌ترین استان کشور در سال آبی جاری بوده که پس از این منطقه نیز استان‌های سیستان و بلوچستان با ۷۳ درصد، کرمان با ۶۹ درصد، فارس با ۶۶ درصد و بوشهر با ۶۱ درصد کم بارش‌ترین مناطق کشور محسوب می‌شوند.

دوره خشکسالی در ایران بسر آمد؟چندی پیش، در خرداد ماه ۹۷ نیز رئیس مرکز خشکسالی گفته بود: برون رفت ایران از خشکسالی در اواخر سال و سال‌های پیش رو پایه و اساس علمی ندارد.

در ادامه به ارائه بخشی از صحبت های او در آن زمان پرداخته شده است.

صادق ضیاییان رئیس مرکز خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در گفت و گو با خبرنگار راه و شهرسازی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره آخرین وضعیت پدیده خشکسالی و تغییر اقلیم در کشور ،اظهار کرد: طی بررسی بازه زمانی ده ساله از سال ۸۱ و بازه زمانی یکساله از سال ۸۴ ،کشور در یک دوره خشکسالی قرار گرفته است. منظور از این امر بررسی دوره خشکسالی ده ساله و یک ساله نسبت به دراز مدت است.

به گفته وی اثرات تغییر اقلیم ، گرم شدن زمین و بسیاری از عوامل دیگر همگی دست به دست یکدیگر دادند تا با کاهش بارش و افزایش خشکی و دما در کشور روبرو شویم .طبق نتایج بررسی ها کماکان این سناریو طی ۳۰ تا ۵۰ سال آینده ادامه خواهد داشت. البته این امر بدان معنا نیست که در تمامی این سال ها با پدیده خشکی روبرو هستیم چرا که ممکن است در برخی از این سال ها وضعیت بارش ها مناسب باشد.

ضیاییان با اشاره به آخرین وضعیت مقایسه متوسط بارش ها طی سال های خشکسالی گفت: در ۵۰ سال اخیر،حدود ۵۰ میلی متر از متوسط بارش ها کاسته شد و هم اکنون میانگین بارندگی ها به ۲۳۰ میلی متر رسیده است. این در حالی است که این عدد در ۳۰ سال گذشته بیش از ۲۷۰ میلی متر بوده است.

این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که برخی کارشناسان از افزایش میزان بارندگی در اردیبشهت ۹۷ نسبت به ده سال اخیر خبر می دهند، افزود: بارش های اردیبهشت امسال نسبت به درازمدت طولانی بود و موجب شد بخشی از کاهش بارندگی ها که تا اواسط فروردین در کشور رخ داده بود، جبران شود.

وی با بیان اینکه تا ۲۰ فروردین با کاهش ۴۸ درصدی بارش روبرو بودیم ، اظهار کرد: البته به لطف خدا با بارش های مناسبی که در اردیبهشت صورت گرفت، وضعیت تا حدودی بهبود یافت و هم اکنون کاهش میزان بارندگی به ۲۶ درصد رسیده است.

ضیاییان با اشاره به اینکه در اردیبشهت امسال میزان بارش ها حدود ۳۹ میلی متر بود، بیان کرد: این در حالی است که این رقم در مدت مشابه سال قبل ۱۶ میلی متر و در درازمدت ۱۸.۸ درصد بوده است . این امر بیانگر افزایش بیش از ۴۳ درصدی بارش نسبت به درازمدت است.

رئیس مرکز خشکسالی میزان بارش در ماه های آتی را پیش بینی کرد و گفت: با توجه به آنکه طبیعت کشور ما به گونه ای است که بارش های تابستانه چندانی ندارد، در عین حال پیش بینی می شود که این سهم اندک در فصل تابستان در حد نرمال اتفاق بیفتد.

وی با بیان اینکه روند تغییرات آب و هوایی و استفاده بی رویه از آب بر تشدید خشکسالی های اخیر تاثیر بسزایی داشته است، افزود: همزمانی روند تغییر اقلیم با افزایش دما و کاهش باران منجر به افزایش تبخیر و تعرق شده است به طوریکه هر ساله ۴ میلی متر تبخیر و تعرق ناشی از افزایش دما رخ می دهد. از آن جا که کشور در یک منطقه خشک و نیمه خشک قرار گرفته است، هر ساله شاهد تشدید خشکسالی هستیم ، این امر می طلبد تمهیدات ویژه ای برای مدیریت منابع و مصرف آب صورت بگیرد چرا که کشورهای منطقه و خاورمیانه ، اغلب کشورهای جهان همچون استرالیا، کالیفرنیا و برخی کشورهای پربارش نظیر ژاپن مدیریت صحیحی روی مصرف آب اعمال کرده اند .

به گفته ضیاییان اگرچه براساس آمارها ۶۰ تا ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد اما در بخش مصارف خانگی، هزینه های هنگفتی برای استحصال آب صورت گرفته است که به همین خاطر برای حفظ این گنجینه الهی و مایه حیات باید تلاش های روز افزونی صورت گیرد.

برون رفت ایران از خسکسالی شایعه ای بیش نیستوی در پاسخ به این سوال که برخی کارشناسان خبرهایی از برون رفت ایران از خشکسالی در اواخر سال و سال های پیش رو می دهند، بیان کرد: باید دید که مبنای علمی صحبت این افراد چیست چرا که یافته های علمی محققان در دنیا، دانشمندان کشور و تحقیقات سازمان هواشناسی روند کلی کاهش بارش و افزایش دما را نشان می دهد و بعضا ممکن است در سال های آتی ،یک تا دو سال، سال های قابل قبولی از نظر بارش داشته باشیم.

این مقام مسئول گفت:مطلب برون رفت ایران از خشکسالی را در اواخر سال گذشته خوانده ام در این مطلب به دور پیوندهای مختلفی که کشور را تحت تاثیر قرار می دهد، اشاره شده بود، اما باید گفت که این مطلب هیچ باور و اساس علمی ندارد که بتوان به آن اعتماد کرد و به عبارت دیگر شایعه ای بیش نیست.

بروز خشکسالی در ایران

رئیس مرکز خشکسالی ادامه داد: با توجه به قرار گرفتن ایران در کمربندی خشک و نیمه خشک، خشکسالی ها ادامه خواهد داشت چرا که به رغم بارش های مناسب در اردیبهشت، هنوز با کاهش ۲۶ درصدی بارش نسبت به دراز مدت روبرو هستیم.

وی در پاسخ به سوال دیگری که امکان جبران کاهش ۲۶ درصدی بارش در فصل تابستان وجود دارد، افزود: با وجود آنکه غالب بارش ها در کشور اتفاق افتاده است؛ بنابراین بارش های تابستانه تنها ۱ تا ۲ درصد از این میزان را جبران خواهد کرد.

ضیاییان در توصیه ای به افراد گفت: با توجه به کاهش بارش و بحران منابع آبی باید تمهیدات ویژه ای برای بخش کشاورزی و مصارف خانگی در نظر گرفته شود ضمن آنکه افراد باید با تغییر فرهنگ مصرف آب و استفاده از شیرآلات در صرفه جویی بیشتر مصرف آب کوشا باشند.

به گفته وی با توجه به قرار گرفتن ایران در منطقه خشک و نیمه خشک توصیه می شود که در ۸۰ درصد فضاسازی ها از چمن استفاده نشود تا بتوانیم از اعمال فشار بر منابع آبی کشور بکاهیم.

رئیس مرکز خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در پایان تصریح کرد: استفاده از آب های خاکستری و افزایش سیکل برگشت آب در صرفه جویی منابع آبی تاثیر بسزایی دارد چرا که در مجموع کل کشور، با پدیده افزایش یک درجه ای دما روبرو هستیم و تداوم این امر منجر به تبخیر منابع آبی می شود . از آن جا که در فصول سرد سال بارش و ذخیره برفی چندانی نداشتیم،بنابراین انتظار می رود که تمهیدات ویژه ای برای مدیریت مصرف آب صورت بگیرد.