رئیس حفاظت محیط‌زیست شهرستان مهدیشهر، از "گاوبانگی"به عنوان ترفندی غیرانسانی برای شکار مارال‌ها در فصل جفت‏گیری آنها نام برد و گفت: شکار گوزن سرخ با استفاده از غریزه طبیعی آن در دفاع از قلمرو خود که از آن به عنوان گاویانگی نام می برند یکی از شیوه‌های غیراخلاقی شکار در مناطق مختلف و از جمله در مهدیشهر است.

به گزارش زیست آنلاین، عباس زارع، رئیس حفاظت محیط‌زیست شهرستان مهدیشهر، اظهار کرد: گوزن سرخ یا مرال که به نام گاوکوهی نیز مشهور است، دارای جثه بزرگی در حد یک گاو بوده و وزن آن به ۱۲۰ کیلو نیز می‌رسد.

رئیس حفاظت محیط‌زیست شهرستان مهدیشهر با بیان اینکه گونه‌های مرال و شوکا هر دو گونه‌ای هستند که در معرض خطر انقراض قرار دارند، تصریح‌کرد: در راستای حفاظت از اینگونه اقدامات زیادی در این منطقه صورت گرفته که از جمله آن می‌توان به ایجاد پاسگاه ها و مستقرشدن چادرهای حفاظتی در این منطقه حفاظت شده، اشاره کرد.

وی به دیگر اقدامات این اداره در راستای حفظ این گونه ارزشمند اشاره کرد و گفت: برای حفظ گونه با ارزش مرال (گوزن سرخ)، در فصل جفت‌گیری ، کارشناسان و مامورین اجرایی محیط‌زیست این شهرستان با همکاری تشکل‌های مردم‌نهاد و دستداران حیات‌وحش طی مدت یک ماه در سه چادر که در مناطق جنگلی استان سمنان برپا شده مستقر و از شکار این گونه باارزش جلوگیری می‌کنند.

وی با بیان اینکه این افراد به صورت شبانه‌‏روزی از زیستگاه این گونه مراقبت می‌کنند ادامه داد: براساس قوانین با شکارچیان با شدت برخورد می شود.

زارع در پاسخ به پرسشی در خصوص چگونگی مشارکت NGO ها در حفاظت از این گونه به اصطلاح گاوبانگی اشاره کرد و گفت: گاو بانگی اصطلاحی است که در مورد فصل جفت‏گیری مارال‌ها به‌کار برده می‌شود. فصل جفت‏گیری مرال‏ ها معمولاً از ۱۵ شهریورماه تا ۱۵ مهرماه است.

وی ادامه‌داد: در این زمان مرال‏‌های نر با صدای غرش و سپس تعقیب کردن همدیگر و نمایش شاخ و شاخ به شاخ شدن با مرال‏‌های نر دیگری که به قلمرو آنها وارد می‏‌شوند، به نوعی مبارزه می‏‌پردازند تا برای تسلط قلمرو و هم‏چنین دوران جفت‏‌گیری با مرال‏‌های ماده آماده شوند.

رئیس حفاظت محیط‌زیست شهرستان مهدیشهر تصریح کرد: گوزن سرخ در فصل جفت‏‌گیری، کمتر مسئله‏‌ی حفاظت از خود را جدی می‏‌گیرند، لذا شکارچیان از این شگرد استفاده می‏‌کنند و با ایجاد صدایی شبیه صدای گوزن‏‌های نر که معمولاً از ابزاری مانند مثل شاخ کل یا بز استفاده می‏‌شود توجه گوزن نر را به خود جلب می‏‌کنند. گوزن نر با خیال اینکه گوزن نر دیگری وارد قلمرو او شده است به طرف صدا می‏‌رود و شرایط را برای شکارچی بی‏‌رحم آماده می‏‌کند تا او را به آسانی و با شلیک گلول‌ه‏ای هلاک کند.



وی با بیان اینکه در این طرح از سوی دوستداران محیط‌زیست و حیات‌وحش، مساحتی بالغ بر ۱۵ هزار هکتار تحت حفاظت قرار گرفت تصریح‌کرد: خوشبختانه سال قبل با اجرای این طرح گزارشی مبنی بر شکار مرال در منطقه نداشتیم.

این دوستدار حیات‌وحش با بیان اینکه چندین سال است این طرح در مهدیشهر اجرا می‌شود اظهارکرد: بیش از چهار سال است که این طرح در راستای حفاظت از این گونه در معرض خطر انقراض با کمک و همراهی دوستداران محیط‌زیست در زیستگاه مرال اجرا می‌شود.

وی با اشاره به استقرار و برپایی سه چادر حفاظتی در مناطق جنگلی زیستگاه مرال در شمال مهدیشهر گفت: تلاش ما بر این است که به صورت شبانه ‏روزی از زیستگاه این گونه ارزشمند مراقبت و محیطی امن برای آنها در فصل جفتگیری فراهم کنیم.

زارع با تقدیر ویژه از داوطلبین شرکت‌کننده در این طرح خاطرنشان کرد: این طرح که چند سالی است اجرا می‌شود در سال‌های آتی نیز برگزار خواهد شد و علاقمندان می‌توانند برای مشارکت در آن ثبت‌نام کنند.

مرال در معرض تهدید و خط انقراض قرار داردبه گزارش خبرنگار مهر، جمعیت مرال در جنگل‌ های شمال بسیار آسیب‌ پذیر بوده و عزم انسانی علاقه‌مندان محیط زیست و طبیعت با هدف همکاری با محیط زیست برای حفاظت و حمایت از این گونه بسیار حائز اهمیت است.  

گوزن‌ ها در گسترده جنوبی دریای خزر یعنی جنگل های پر پشت و زیبای استان‌ های گیلان، مازندران و گلستان در کنار سایر گونه‌ های جانوری زندگی می ‌کنند.

گوزن ‌های شمالی ایران دو گونه مارال و شوکا هستند، مرال یا گوزن قرمز بزرگترین علف‌خوار مناطق جنگلی شمال ایران به عنوان یک گونه بارز از نظر کارکرد بوم شناختی مطرح است.

 مرال به عنوان یک گونه مهم در منطقه می‌ تواند تضمین کننده بقای جانداران وابسته به خود باشد و چه بسا که حذف گونه مرال در منطقه می‌ تواند صدمات جبران ناپذیری را بر پیکره اکوسیستم منطقه وارد آورد.

مرال یا گوزن قرمز بزرگترین علف‌خوار مناطق جنگلی شمال ایران است

شوکا را می‌ توان گوزنی کوچک به حساب آورد، رنگ بدن این حیوان قهوه‌ای و نوک موها روشن ‌تر است و همچنین روی کپل و زیر شکم روشن و سفید به نظر می‌ رسد. در زمستان موها بلندتر و تیره‌ تر شده و رنگ بدن قهو‌ه‌ای مایل به خاکستری است البته چانه سفید و در دو طرف پوزه نیز لکه‌های سفید دیده می‌ شود.

 قسمت عقب بدن کمی بلندتر از جلوی بدن بوده و ارتفاع جانور از شانه بین ۶۵ تا ۷۵ سانتیمتر و دم نیز دو تا سه سانتیمتر و غیر قابل تشخیص است. وزن این حیوان بین ۱۵ تا ۳۰ کیلوگرم برآورد شده است. شاخ شوکا نسبت به سایر گوزن‌ ها ساده تر است.

شاخ فقط در جنس نر دیده می ‌شود و نوزاد تا یک سالگی فاقد شاخ است و بعد از آن شاخ ها به صورت ساده ظاهر شده و معمولا در سال دوم شاخ دارای سه شاخک فرعی می‌ شود و گاهی تا چهار و پنج شاخک نیز مشاهده می شود.

 شاخ شوکا به عکس مرال فاقد شاخک های روی صورت ( گرگ زن ) بوده و مانند همه گوزن ها هر ساله افتاده و دوباره در می‌ آید. شاخ ها معمولا در آذر ماه می‌افتند و رویش جدید بلافاصله  شروع می ‌شود. شاخ ها در ابتدای رویش دارای پوسته مخملی هستند که تا بهار روی شاخ ها قرار دارد و بعد از آن از بین می روند.

 طول شاخ شوکا به ۲۵ تا ۳۵ سانتیمتر می رسد که البته شوکاهای سیبری و چین دارای شاخ های بلندتر و قطورتری از شوکاهای اروپا و ایران هستند.

 گوزن زرد ایرانی با رنگ زرد متمایل به آجری و خال‌ های سفید، پستاندار بسیار زیبایی است که شاخ آن در پایان هر سال از اوایل اسفند به بعد می‌افتد و شاخ جدید بلافاصله رشد می ‌کند و در تابستان تکمیل می‌ شود.



 گوزن مارال که بیشتر در گیلان و مازندران زیست می کند به بزرگی گاو است و بیش از ۱۰۰ کیلوگرم وزن دارد. گوزن زرد نیز از مارال کوچکتر است اما جثه گوزن شوکا اندازه یک ببر نابالغ بوده و ۱۵ کیلوگرم وزن دارد.

 شوکا که در عمق جنگل ‌های شمال زندگی می‌ کند، جانوری مرموز و شب ‌گرد است و ویژگی ‌های خاص این حیوان از جمله جثه کوچک جمعیت کم و شب‌ فعالی این حیوان را در میان سایر گونه ‌های گوزن، منحصر به فرد کرده است.

شوکا به نام گوزن میناتوری نیز  معروف است

شوکا که به نام گوزن میناتوری نیز خوانده می ‌شود از نظر فراوانی در مقایسه با سایر گونه ‌های گوزن در تعداد کمتری در ایران دیده شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان در این خصوص می گوید: نخستین دوره شمارش مرال براساس شمارش تعداد شاخ های انداخته شده از سوی مرال نر در سال جدید از ۲۰ تا ۳۰ فروردین ماه آغاز خواهد شد.

 محمدرضا برجی افزود: جنگل های انبوه استان گیلان همواره یکی از زیستگاه های مهم مرال، بزرگترین گوزن ایران محسوب می شود.

وی اظهارداشت: مرال ( گوزن یا گاو کوهی ) بزرگترین علفخوار جنگل های شمال ایران محسوب می شود که در حال حاضر به دلیل تخریب زیستگاه و شکار بی رویه در معرض تهدید قرار دارد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان گفت: زیستگاه های این گونه جنگل های انبوه و کوه پایه های پوشیده از درخت در مناطق سیاهکل و تالش و شفت و فومن است.

وی افزود: به دلیل اهمیت اکولوژیک بالای این حیوان و برای بدست آوردن اطلاعات در خصوص جمعیت این گونه امسال برای نخستین بار در دو نوبت اقدام به سرشماری از این گونه می شود نوبت نخست اواخر فروردین ماه و نوبت دوم اواخر شهریور و اوائل مهر ماه است.



برجی اظهارداشت:  در نوبت اول زمانی که شاخ های مرال های نر به دلایل فیزیولوژیکی می افتد تا با آغاز فصل تازه برای رویش مجدد شاخ آماده باشند، از روی تعداد شاخ های افتاده و تعداد شاخک های آن می توان به سن و تعداد مرال های نر و جمعیت تقریبی آنها پی برد.

وی اذعان داشت: این اتفاق همه ساله از اواخر اسفند تا اواخر فروردین ماه رخ می دهد از اینرو پیدا کردن شاخ و شمارش آنها می‌ تواند معیاری برای برآورد حداقل تعداد این گونه در هر منطقه باشد.

مرال گونه بارز از نظر کارکرد بوم شناختی استمدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان گفت: در نوبت دوم سرشماری نیز از نیمه دوم شهریور ماه تا دهه اول مهر ماه درست در فصل تولید مثل که موسوم به گاو بانگی است از روی تعداد آواهای شنیده شده از گوزن نر نسبت به تخمین تعداد مرال ها اقدام می شود.

وی افزود: امسال برای نخستین بار اداره نظارت بر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست گیلان از ۲۰ تا ۳۰ فروردین ماه با تشکیل گروه ‌های کارشناسی اقدام به سرشماری جمعیت مرال ها با توجه به تعداد شاخ های مشاهده شده در سطح جنگل می کند.

برجی اظهارداشت: در این سرشماری سابقه مکان ‌های پیدا کردن شاخ در سال ‌های گذشته و مشورت با افراد مطلع به ویژه دامداران، بهترین مسیر را برای سرشماری پیش روی کارشناسان حیات وحش قرار می دهد.

وی تصریح کرد:  موقعیت جغرافیایی محل پیدا کردن شاخ و طول ترانسکت نیز با استفاده از جی پی اس ثبت می شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان بیان داشت: در این سرشماری ها از جابجایی شاخ ها پرهیز می شود چون مرال های نر برای تامین عناصر معدنی مورد نیاز بدن خود نظیر روی، کلسیم و غیره اقدام به لیسیدن شاخ های افتاده خود می کنند.

بدون شک تعرض انسانی به جنگل های انبوه آخرین زیستگاه های جانوری گیلان، نسل مرال و شوکا را در معرض تهدید قرار داده ‌است.



نسل دو گونه گوزن جنگل‌ های گیلان به نام های مرال و شوکا که از جانوران شاخص جنگل‌ های شمال محسوب می‌ شوند به دلیل تجاوز انسانی به زیستگاه ها در خطر تهدید قرار دارند.

علاوه بر تهدید نسل این جانوران از سوی شکارچیان غیرمجاز، دست اندازی به زیستگاه های این جانوران وحشی با هدف  بهره برداری از جنگل و کشیدن سیم خاردار در مسیر رفت و آمد این جانوران از جمله عوامل تخریب زیستگاه های و انقراض نسل این گونه ها به شمار می ‌روند.

مناطق زندگی این گوزن ها اغلب مناطقی " شکار ممنوعه" تلقی می ‌شوند در حالیکه حفاظت کاملی از این مناطق وجود ندارد.

جنگل های سیاهکل، فومن و تالش عمده زیستگاه های این دو جانور و آخرین پناهگاه و محلی برای تکثیر و زاد و ولد طبیعی آنان محسوب می ‌شود. تحقیقات نشان می‌ دهد در ۳۰ ‪  .سال اخیر نسل این جانوران بطور چشمگیری بر اثر شکار بی‌ رویه کاهش یافته‌ است

مرالها حیواناتی بسیار آسیب پذیرند و نیاز به حمایت‌ های ویژه دارندنماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: فک خزری، پلنگ و گوزن زرد ایرانی و سایر گونه های خاص در معرض خطر انقراض قرار دارند.

غلامعلی جعفرزاده بر لزوم حفظ و صیانت از این گونه ها تاکید کرد و افزود: اردک سر سفید، عروس غاز، بهله بالابال، کرکس کوچک، فیل ماهی، ازون برون، قره برون و چالباش از دیگر گونه های در حال نابودی هستند.

وی اظهارداشت: حفاظت از عرصه‌ های طبیعی، گونه ‌های جانوری و حیات وحش به ویژه گونه‌ های در حال انقراض شمال کشور ضرورتی انکار ناپذیر است.

نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی گفت: در حال حاضر بسياري از گونه هاي مختلف جانوري در معرض تهديد قرار دارد، تخريب و تكه تكه شدن زيستگاه هاي اصلي اين جانوران، شكار و صيد بي رويه، خشكسالي هاي متوالي و غیره از عوامل اصلي تهديد این گونه ها به شمار مي رود.



وی در ادامه بر لزوم تهيه، تدوين و اجرا برنامه هاي جامع مديريت گونه هاي جانوري در معرض خطر و تهديد اشاره کرد و یادآورشد:  رفع تعارضات و تهديدات موجود در زيستگاه هاي حيات وحش، توسعه و بكارگيري تكنولوژي هاي نوين براي مديريت و حفاظت گونه هاي جانوري، جمع آوري سلاح هاي غيرمجاز و صدور پروانه حمل سلاح شكاري متناسب با جمعيت حيات وحش قابل برداشت و سرشماري و پايش مداوم حيات وحش از عمده ترین راهکارها برای حفظ و صیانت گونه های با ارزش جانوری است.

جعفرزاده بیان داشت: از دیگر راهکار ها می توان به وضع قوانين و مقررات جديد و متناسب، بازسازي و احيا گونه هاي مورد آسيب و احيای زيستگاههاي خسارت ديده ناشي از اثرات تخريب و غیره را نام برد.

بنابراین اگرچه بسياري از گونه هاي در معرض خطر تحت حمايت هستند اما متاسفانه ابزار و امكانات كافي براي حفاظت از این گونه ها وجود ندارد.

اتحاديه جهاني حفاظت از طبيعت و منابع طبيعي براي بررسي وضعيت حفاظتي گونه هاي جانوران جهان همه ساله فهرستي را بنام ليست سرخ منتشر تا وضعيت حفاظتي گونه ها را در سطوح مختلفي مانند بحراني، در معرض خطر انقراض و آسيب پذير طبقه بندي کند.

 چنانچه روند تخريب زيستگاه ها و ساير عوامل تهديد ادامه داشته باشد حيات وحش كشور به ویژه شمال با تهديد جدي مواجه خواهد بود و در سالهاي آینده برخي گونه هاي ارزشمند را از دست خواهيم داد.



براي حفاظت از ذخاير ژنتيكي كشور بايد همت گماشت و تعارضات موجود بين انسان و محيط را به حداقل رساند

براي حفاظت از ذخاير ژنتيكي كشور بايد همت گماشت و تعارضات موجود بين انسان و محيط را به حداقل رساند و براي نسل آتي سرزميني با ميراث طبيعي گرانبها به ارث بگذاريم.

 توجه به ارزشهاي متنوع گونه هاي جانوري در برنامه ريزي هاي توسعه، ايجاد حس حمايت از حيات وحش در سطوح جامعه، جلب مشاركت هاي مردمي در مديريت و حفاظت حيات‌‌ وحش، انجام پژوهش كاربردي و بنيادي به منظور شناخت و  مديريت گونه هاي جانوري و احياي زيستگاه و جمعيت آنها، فراهم کردن امكانات، تجهيزات و نيروي كيفي و كمي مورد نياز حفاظتي و جلوگيري از تخريب زيستگاه ها مي تواند شرايط مطلوبي را براي پويايي و پايداري گونه هاي جانوري كشور و زيستگاه هاي این گونه ها فراهم کند.

یک کارشناس مسائل زیست محیطی ضمن تاکید بر حفظ و صیانت از گونه های با ارزش گیاهی و جانوری همچون مرال در شمال کشور گفت:  اگر استراتژی دستیابی به اهداف و شاخص های حفظ محیط زیست و تنوع زیستی در کشور و در تمام سطوح تعریف و نهادینه شود آن وقت همه سازمان ها، نهادها و مردم به نیروهای فعال حفظ محیط زیست تبدیل خواهند شد.

مرتضی رضا پور بر ضرورت ترویج اخلاق زیست محیطی در جامعه تاکید کرد و افزود: اگر این احساس در جامعه پدید آید که هر جزئی از طبیعت متعلق به همه انسان ها است و همه باید در حفظ آن بکوشند، گام بزرگی در حفظ تنوع زیستی برداشته خواهد شد.

وی اظهارداشت:  برای مبارزه با علل واقعی انقراض گونه ها که در میان آنها تخریب زیستگاه ها، بهره برداری بیش از حد منابع  و افزایش آلودگی ها نقش بیشتری دارند، ایجاد تغییرات اساسی در شیوه زندگی انسان ها از ضروریات است.

این فعال زیست محیطی اذعان داشت: با به کارگیری اصول زیستی پایدار می توان بسیاری از فشارها را که بر کره زمین و گونه های جانوری و گیاهی وارد می شود از بین برد.

لزوم حمایت و ازدیاد نسل گونه زیبا و منحصربفرد مرال و شوکابه هر حال انسان خود جزئی از موجودات زنده کره زمین است و باید تابع همان قوانین بوم شناختی که همه گونه های کره زمین از آن پیروی می کنند باشد و به قدر السهم همه موجودات از کره زمین احترام بگذارد.

به گزارش مهر، مرال بزرگترین گوزن ایران است که در مناطق انبوه جنگلی گیلان از قبیل سیاهکل، فومن و تالش زندگی می کند و در سال های اخیر نسل حیوان به دلیل شکار بی رویه و تخریب زیستگاه در خطر قرار گرفته از اینرو سازمان حفاظت محیط زیست در راستای حمایت از این گونه زیبا و برای ازدیاد نسل آن برنامه پرورش در محیط بسته و تحت کنترل آن را آغاز کرده است.