شعار روز جهانی ازون امسال (۲۰۱۸ میلادی) یک فراخوان گردهمایی انگیزشی است که همه ما را به انجام اقدامات شایان تقلید در زمینه حفاظت از لایه ازون و اقلیم تحت پروتکل مونترال در حفاظت از این لایه حیاتی تشویق می‌کند.

به گزارش زیست آنلاین، ازون یک‌لایه محافظتی است که از رسیدن اشعه‌های مضر خورشید به زمین جلوگیری کرده و درواقع ضامن سلامتی و بقای حیات انسان و بسیاری از جانوران در زمین است که البته مانند سایر عوامل موجود در طبیعت از دست انسان در امان نمانده و دهه‌های اخیر به دلیل فعالیت‌های صنعتی بسیار آسیب‌دیده است.

در اوایل دهه ۱۹۷۰ برای اولین بار محققان دریافتند که انتشار کلروفلوئوروکربن‌ها «CFC‌» که مواد شیمیایی به‌کاررفته در یخچال‌ها، افشانه‌ها و مواد شوینده است باعث تخریب لایه ازون می‌شود و درنتیجه مقدار زیادی اشعه فرابنفش مضر به زمین خواهد رسید.

در سال ۱۹۸۵ وجود حفره لایه‌ ازون بالای قطب جنوب کشف و مشاهده شد که این حفره هرسال بزرگ‌تر و عمیق‌تر می‌شود؛ منظور از حفره این است که در آن منطقه چگالی ازون که در حالت معمولی بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ دابسون (واحد اندازه‌گیری چگالی ازون) است کمتر شده و در بعضی مناطق تا ۲۰۰ دابسون کاهش نشان می‌دهد.

این آسیب دنیا را بر آن داشت تا فکری به حال این سپر حفاظتی کند که بر این اساس در سال ۱۹۸۵ حدود ۲۸ کشور برای ساماندهی لایه ازون در وین جمع شدند و تصمیماتی را برای حفاظت از لایه ازون اتخاذ کردند و قرار شد همکاری‌های بین‌المللی در این زمینه آغاز شود.

دو سال بعد یعنی در سال ۱۹۸۷ پروتکل مونترال با مشارکت ۴۶ کشور جهان تصویب شد، بر اساس این پروتکل مواد مخرب لایه ازون شناسایی و راه‌های کاهش انتشار آن‌ها اعلام شد، دولت ایران نیز در سال ۱۹۸۸ به این پروتکل پیوست.

در ادامه این تلاش‌ها در سال ۱۹۹۴ کشورهای عضو مجمع عمومی سازمان ملل، پذیرفتند تا روزی را برای حفاظت از لایه ازون نام‌گذاری کنند، بدین ترتیب روز ۱۶ سپتامبر ( ۲۵ شهریور) را به‌عنوان روز جهانی حفاظت از لایه ازون تعیین کردند.« خونسرد باشیم و به تلاش‌هایمان ادامه دهیم » به‌عنوان شعار امسال این روز جهانی انتخاب‌شده است.

طبق پروتکل مونترال، کشورهای توسعه‌یافته تعهد کردند که به تولید مصرف مواد مخرب لایه ازون (سی اف سی‌ها، هالون‌‌ها و تتراکلرید کربن) در سال ۲۰۰۰ میلادی خاتمه دهند و کشورهای درحال‌توسعه را ازنظر مالی و تکنیکی حمایت کنند. همچنین طبق این پروتکل مقرر شده است، کشورهای درحال‌توسعه نیز با ۱۰ سال تأخیر یعنی در سال ۲۰۱۰ میلادی به مصرف مواد مذکور پایان دهند.

در راستای گسترش پروتکل مونترال سال ۲۰۱۶ نمایندگان ۲۰۰ کشور جهان در نشستی در کیگالی، پایتخت روآندا درباره کاهش تدریجی گازهای گلخانه‌ای در قالب اصلاحیه‌ای برای پروتکل مونترال به توافق رسیدند، در توافق کیگالی کشورهای جهان به سه گروه تقسیم‌شده‌اند که در گروه اول کشورهای صنعتی و پیشرفته قرار دارند.

کشورهای درحال‌توسعه نیز به دو زیرگروه تقسیم‌شده‌اند، کشورهای صنعتی باید تا سال ۲۰۱۹ استفاده از هیدروفلورکربن ‌ها را ۱۰ درصد و تا سال ۲۰۳۶ حدود ۸۵ درصد کاهش دهند.

درواقع تخریب لایه ازون زمین موجب برخورد پرتوهای مضر خورشید به زمین می‌شود و درنهایت گرمایش زمین را سرعت می‌بخشد، دانشمندان هشدار داده‌اند پدیده گرم شدن زمین می‌تواند تلاش‌ها برای ترمیم حفره ازون را که قرار است تا سال ۲۰۵۰ انجام گیرد، حدود ۳۰ سال به تعویق ‌اندازد.

کارشناسان معتقدند اگر کشورهای عضو کنوانسیون وین و پروتکل مونترال به تعهدات خود عمل کنند و مصرف مواد مخرب لایه ازون را طبق برنامه زمان‌بندی‌شده حذف کنند، چرخه طبیعی تشکیل ازون به حالت طبیعی خود برمی‌گردد و حفره لایه ازون ترمیم می‌شود، البته در شرایط مناسب و مساعد دست‌کم ۵۰ سال طول می‌کشد تا این حفره‌ ترمیم شود.



اقدامات ایران برای کاهش آسیب‌های لایه ازونمدیر پروژه طرح حفاظت از لایه ازون گفت: ایران در راستای اجرای پروژه‌های پروتکل مونترال باهدف کاهش گازهای مخرب لایه ازون، موفق به حذف ۹ هزار و ۸۰۰ تن مواد مخرب لایه ازون شده است.

ابراهیم حاجی‌زاده افزود: درمجموع دستاوردهای حاصل از اجرای طرح‌ها و پروژه‌های مصوب تحت پروتکل مونترال در کشور تجهیز و تغییر خط تولید هزار و ۳۷۸ واحد تولیدی و خدماتی و حذف حدود ۹ هزار و ۸۰۰ تن از مواد مخرب لایه ازون مشتمل بر کلروفلوروکربن‌ ها، تتراکلرید کربن و هیدروکلروفلوروکربن ‌ها است.

صنایع برودتی و سردکننده‌ها، سازندگان یخچال‌ها و فریزرهای خانگی، صنعتی و تجاری، صنایع ابر و اسفنج سازی، بخش دفع آفات کشاورزی و سیستم‌های تهویه مطبوع، کپسول‌های اطفای حریق، حلال اسپری‌های پاک‌کننده قطعات الکترونیکی و ساخت کولر خودروها ازجمله کارخانجات مصرف‌کننده گازهای مخرب لایه ازون در کشور هستند.

آفت‌کش و ضدعفونی‌کننده‌های استفاده‌شده در بخش کشاورزی، افزایش مقدار گازهای گلخانه‌ای در جو و پدیده گرمایش جهانی از دیگر عوامل تخریب لایه ازون هستند.

مدیر ملی طرح حفاظت از لایه ازون ادامه داد: کاهش تدریجی و حذف مواد مخرب لایه ازون مطابق با برنامه زمان‌بندی، کنترل تجارت مواد مخرب لایه ازون، ایجاد سیستم مجوز صادرات و واردات مواد مخرب لایه ازون و گزارش میزان تولید و مصرف مواد مخرب لایه ازون به دبیرخانه ازون به‌صورت سالیانه اهم تعهدات کشورهای عضو پروتکل مونترال است.

حاجی‌زاده با اشاره به پروژه‌های حذف مواد مخرب لایه ازون گفت: در ۱۲۲ واحد یخچال ‌سازی، ۶۶ واحد مونتاژ یخچال، ۵۹۵ بخش تعمیرگاه‌ یخچال، ۴۵۴ بخش تعمیرگاه‌ کولر خودرو، ۴۷ بخش اسفنج ‌سازی و افشانه‌های تنفسی مواد مخرب لایه ازون کاهش‌یافته است.

وی با اشاره به اهداف و تعهدات کشور در قبال پروتکل مونترال گفت: حذف ۱۰ درصد از مصرف یا واردات هیدروکلروفلوروکربن ‌ها، کاهش سالانه حدود پنج درصد واردات و دستیابی به تعهدات کشور در قبال پروتکل مونترال و حذف ۳۵ درصد از مصرف یا واردات هیدروکلروفلروکربن ها از مصرف سال پایه تا سال ۲۰۲۰ مطابق با برنامه زمانبدی پروتکل ازجمله تعهدات ایران است.

حاجی‌زاده با تاکید بر اجرای کامل تعهدات کشور در قبال ماده ۴ پروتکل مونترال و اصلاحیه مونترال و تداوم اجرای صدور مجوز واردات به برنامه های اطلاع رسانی و همکاری‌ های منطقه‌ ای و بین ‌المللی طرح نیز اشاره کرد و عمل به تمام تعهدات کشور، انتخاب فناوری‌ های سازگار با لایه ازون، بومی‌ سازی فناوری‌ های جایگزین سازگار با لایه ازون، تشکیل و تقویت شبکه امور ازون، همکاری و تعامل سازنده با سایر نهادها و استفاده از سیستم برخط و همکاری با گمرکات و بهره برداری از سیستم پنجره واحد تجارت فرامرز را ضروری دانست.

حاجی‌زاده افزود: تکمیل بانک فیزیکی هالون ها، جمع آوری هالون های موجود برای بازیافت و استفاده مجدد آن‌ها، تقویت همکاری های منطقه ای، همکاری با کشورهای همسایه در راستای کنترل تجارب غیرقانونی مواد مخرب لایه ازون و کالاهای حاوی این مواد و تدارک زمینه های لازم برای تدوین پروژه مدیریت و امحای پسماندهای مواد مخرب لایه ازون و محصولات حاوی آن‌ها ازجمله برنامه های آتی در این زمینه است.

وی تاکید کرد: در راستای اجرای فعالیت‌های حذف مواد مخرب لایه ازون در کشور نکات کلیدی باید رعایت شود که بومی سازی فناوری های جایگزین، سازگار با لایه ازون، استفاده از سیستم‌های آنلاین تحت برنامه iPIC برای تبادل اطلاعات بین کشورهای واردکننده و صادرکننده و همکاری با گمرک ها و بهره برداری از سیستم پنجره واحد تجارت فرامرزی برای ثبت مجوزهای صادره برای مواد و کالاهای مبتنی بر آن برخی از این نکات است.



تاکید بر ادامه اقدامات اقلیمی در روز جهانی حفاظت از لایه ازونبه گزارش ایسنا، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد به مناسبت فرا رسیدن ۱۶ سپتامبر، "روز جهانی ازون" در بیانیه‌ای اعلام کرد: برای بیش از سه دهه، پروتکل مونترال در حفاظت از لایه ازون بسیار بیشتر از صرفا کاهش سوراخ لایه ازون تاثیر داشته و به ما نشان داده است که چگونه حاکمیت زیست محیطی می تواند به علم پاسخ داده و اینکه چگونه کشورها می‌توانند با هم در جهت مقابله با یک "آسیب‌پذیری مشترک" تلاش کنند.

وی در ادامه افزود: من خواهان همان روحیه علل مشترک و به ویژه رهبری بزرگتری هستم که بر سر آن نزاع داریم تا برای اجرای توافقنامه پاریس در مورد تغییرات اقلیمی و بسیج اقدامات اقلیمی که در زمان کنونی به شدت نیازمند آن هستیم، تلاش کنیم.

استفاده کنترل شده از مواد مخرب لایه ازون و کاهش های مربوطه نه تنها به محافظت از این لایه جویِ حیاتی برای نسل حاضر و نسل های آینده کمک کرده است، بلکه به طور قابل توجهی با تلاش های جهانی برای مقابله با تغییرات اقلیمی هماهنگی داشته است. علاوه بر این ها، این اقدامات با محدود کردن اشعه ماورا بنفش مضر از رسیدن به زمین به حفاظت از سلامت انسان و اکوسیستم های مختلف منجر شده است.

شعار روز جهانی ازون امسال (۲۰۱۸ میلادی) یک فراخوان گردهمایی انگیزشی است که همه ما را به انجام اقدامات شایان تقلید در زمینه حفاظت از لایه ازون و اقلیم تحت پروتکل مونترال در حفاظت از این لایه حیاتی تشویق می‌کند. این شعار شامل دو نکته است: نخست این که اقدامات ما برای حفاظت از لایه ازون به حفاظت از اقلیم نیز منجر می‌شود و دیگر آن که پروتکل مونترال یک معاهده "تسکین دهنده" است که به وضوح نشان دهنده موفقیت برجسته آن است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان ملل متحد، هر فرد می‌تواند با توجه به وسایل مورد استفاده خود اثرات منفی آن را بر لایه ازون به حداقل رسانده و با اجتناب از قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید از خود در برابر اشعات مضر آن محافظت کند.