کاهش بی‌سابقه بارندگی‌های سال آبی ۹۶-۹۷ و استمرار خشکسالی در کشور موجب شد تا با پایین آمدن ارتفاع آب در مخازن سدهای دارای نیروگاه برق‌آبی بخش اعظمی از توان تولید برق این واحدها برای پیک تابستان سال ۹۷ از دست برود.

به گزارش زیست آنلاین، زمستان سال گذشته بود که کاهش ۴۵ درصدی بارش‌ها در این فصل و در پی آن پایین بودن ارتفاع آب در مخازن سدهای دارای نیروگاه برق‌ آبی نگرانی‌های متعددی را برای تامین برق تابستان سال ۹۷ ایجاد کرده بود. حتی رشد ۱۲ درصدی بارندگی‌های بهار امسال هم نتوانست مانع از تبدیل شدن سال آبی جاری به یکی از خشک‌ترین مقاطع زمانی نیم قرن اخیر کشور شود و از نگرانی‌های تامین برق تابستان امسال به ویژه کسری چهار هزار مگاواتی تولید برق بکاهد.
 
از طرفی در سال آبی جاری حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان که حدود ۸۶ درصد ظرفیت در دست بهره‌برداری نیروگاه‌های برق آبی را در خود جای داده است با افت ۴۲ درصدی بارش‌ها نسبت به سال گذشته، بدترین شرایط را در میان سایر حوضه‌های آبریز ۶ گانه کشور تجربه کرد و همین امر موجب شد تا برق‌آبی‌ها بخش اعظمی از توان خود را از دست بدهند و در کنار افزایش مستمر دمای هوا و رشد طبیعی مصرف برق در کشور به یکی از دلایل اصلی خاموشی‌های تابستان امسال مبدل شوند.
 
نگاهی به عملکرد برق‌آبی‌ها حکایت از آن دارد که ادامه روند کاهشی بارندگی‌ها و استمرار خشکسالی در کشور موجب شد تا انرژی تولید شده حدود ۵۳ نیروگاه‌ برق‌آبی از ابتدای سال جاری تا ۲۳ شهریورماه به ۶ میلیون و ۷۱۲۳ مگاوات ساعت برسد که این رقم حکایت از کاهش ۴۳ درصدی تولید این نیروگاه‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته دارد. این رقم از ابتدای تابستان امسال تا مقطع زمانی یاد شده نیز حدود سه میلیون و ۶۵۶ هزار مگاوات ساعت بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۳۶ درصدی را به ثبت رسانده است.
 
بیستم تیرماه سال جاری بود که به یکباره اوج مصرف برق کشور از مرز ۵۷ هزار مگاوات گذشت. در همین روز بود که حداکثر توان تولید شده نیروگاه‌های برق‌آبی در تابستان ۹۷ به میدان آمد تا با تولید هفت هزار و ۷۲ مگاوات انرژی، نقش مثمرثمری را برای پایداری شبکه در روز رکودشکنی پیک مصرف برق کشور ایفا کنند؛ ولی با این وجود این توان در مقایسه با ۹ هزار و ۳۲۹ مگاوات تولید چهاردهم تیرماه سال گذشته کاهش ۲۴ درصدی را نشان می‌دهد.
 
از طرفی میزان انرژی تولید شده روزانه بین مقطع زمانی ۱۵ خرداد تا ۱۵ شهریورماه نیز بیش از ۴۴ هزار مگاوات ساعت بوده که نسبت به عملکرد مدت مشابه سال گذشته کاهش ۳۶ درصدی داشته است.

همچنین در اردیبهشت ماه امسال (۹۷) نیز وزارت نیرو از افت ۶۱ درصدی تولید برق از نیروگاه‌های برق‌آبی خبر داده بود که در ادامه به بخشی از آن می پردازیم.



افت ۶۱ درصدی تولید برق از نیروگاه‌های برق‌آبیپایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو، پاون با انتشار گزارشی اعلام کرد، ورودی آب به مخازن سدهای ایران، ۴۳ درصد کاهش داشته و انرژی تولیدی نیروگاه‌های برق آبی، بیش از ۶۱ درصد افت داشته‌است.

بر اساس نتایج این گزارش که روز دوشنبه، ۲۴ اردیبشت‌ماه، منتشر شده است، افت بارندگی‌های امسال موجب شده تا از میان ۱۷۷ سد بزرگ کشور، ۶۹ سد از جمله سدهای زاینده‌رود، شهیدرجایی، ساوه و ملاصدرا همچنان کمتر از ۴۰ درصد آب ذخیره شده داشته باشند.

به‌‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، کاهش بارندگی‌های سال آبی جاری و در پی آن افت روان‌ آب‌ها موجب شده است تا حجم ذخیره آب ۱۷۷ سد بزرگ موجود در شش حوضه آبریز دریای خزر، خلیج فارس، دریاچه ارومیه، فلات مرکزی، هامون و سرخس به حدود ۲۵٫۴ میلیارد مترمکعب برسد که در مقایسه با سال گذشته آب موجود در مخازن سدهای ایران، کاهش ۲۴ درصدی پیدا کرده است.

ورودی و خروجی آب از سدها نیز متاثر از افت نزولات جوی با کاهش‌های محسوسی مواجه شده‌اند به طوری که ورودی آب به این سازه‌ها در مقایسه با پارسال ۴۳ درصد و خروجی آب از آن‌ها نیز نسبت به سال گذشته ۳۰ درصد کمتر شده است و هم اکنون به طور میانگین ۵۱ درصد مخازن سدهای یاد شده دارای منابع آبی است.

رضا اردکانیان، وزیر نیرو، پیش از این سال ۱۳۹۷ را «خشک‌ترین سال نیم قرن اخیر» توصیف کرده و گفته بود: « وضع آبی کشور خوب نیست و با اینکه از ۵۰ سال گذشته وارد چرخه های خشکسالی شده ایم؛ اما امسال شرایط سخت تری داریم که البته قابل مدیریت است.»

به گفته وزیر نیرو « سد زاینده رود از زمان تأسیس، چنین خشکی را به خود ندیده است.»

رضا اردکانیان ابتدای اردیبهشت‌ماه امسال، پیش بینی کرده بود که « در تابستان امسال ۳۳۴ شهر با جمعیتی حدود ۳۵ میلیون نفر در معرض تنش آبی قرار خواهند گرفت.»

در بخش دیگری از گزارش وزارت نیرو، بر آثار کم‌آبی بر میزان تولید برق از نیروگاه‌های برق آبی اشاره شده است. بر این اساس، کاهش ارتفاع و ذخیره آب سدهای دارای نیروگاه برقابی موجب شده تا این مراکز نیز با کاهش تولید انرژی روبه رو شوند به طوری که برق تولیدی ۵۳ نیروگاه‌ برق‌آبی کشور از ابتدای امسال تا ۲۱ اردیبهشت‌ماه به هزار و یازده گیگاوات ساعت برسد که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۶۱٫۳ درصد کاهش داشته است.

گزارش وزارت نیرو تاکید می کند که ادامه این روند، موجب خواهد شد تا در این بخش با کاهش سه هزار و ۳۰۰ مگاواتی کمبود تولید در نیروگاه‌های برق‌آبی مواجه باشیم.

بر اساس اعلام قبلی رضا اردکانیان، وزیر نیرو در دولت دوازدهم، امسال میزان برق تولیدشده از نیروگاه‌های برق‌‌آبی، ۴۳۰۰ مگاوات کمتر از پارسال است.

به گفته وزیر نیرو، «پارسال ۹۳۰۰ مگا وات برق از نیروگاههای برق آبی تولید شد که امسال با توجه به شرایط کمبود بارش پیش بینی می شود ۵ هزار مگاوات برق از نیروگاههای برق آبی تولید شود.»

رضا اردکانیان همچنین پیش بینی کرده بود که از هفته سیزدهم سال یعنی اوایل تابستان، ایران دچار کاهش تولید برق شود.

نتایج گزارش وزارت نیرو بیانگر آن است که در حال حاضر حجم ذخیره کنونی آب در سدهای پنجگانه استان تهران (لار، طالقان، امیرکبیر، لتیان و ماملو) ۶۸۴ میلیون مترمکعب بوده و فقط ۳۶ درصد حجم این سدها پر است.

بررسی این اعداد و ارقام حکایت از آن دارد که حجم مخازن سدهای پنجگانه استان تهران نسبت به مدت مشابه پارسال ۳۲ درصد کاهش نشان می‌دهد و ورودی آب به سدهای پنجگانه استان هم افت ۳۸ درصدی داشته است.

به گزارش خبرگزاری ایرنا، هدایت فهمی، معاون مدیرکل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو، هفته گذشته هشدار داده بود که یکی از مشکلات جدید در چند سال آینده «کیفیت آب» خواهد بود.

به گفته این مقام وزارت نیرو، «موضوع آب به خصوص در بحث کیفیت یکی از مسایلی است که تنش هایی به دنبال دارد و با شورش های بزرگ در شهرها مواجه خواهیم شد.»

هدایت فهمی، با «جدی‌تر» توصیف کردن موضوع کیفیت آب از برجام تأکید کرده بود: «در صورت بروز این مشکل استان های ما مثل کشورهای متخاصم با هم رفتار می کنند که این یک خطر داخلی است.»

در هفته‌های گذشته، شماری از کشاورزان اصفهانی در اعتراض به سیاست‌های انتقال آب زاینده رود از این استان به استان یزد، تجمع های اعتراضی دامنه‌داری را سامان داده بودند.

خشکسالی و افت بارندگی، افزایش دما، بهره وری پایین مصرف آب، سیاست‌های نادرست در ساخت سد و بهره‌برداری از منابع آبی، اتخاذ سیاست‌های نامتناسب با شرایط اقلیمی ایران در حوزه کشاورزی و تولید محصولات این بخش و آن طور که هدایت فهمی گفته رشد جمعیت بدون تناسب با منابع آبی از جمله مهم‌ترین عوامل به وجود آمدن شرایط فعلی در حوزه آب در ایران به شمار می‌رود.



نیروگاه‌های برق‌آبی چند درصد برق مورد نیاز کشور را تولید می‌کنند؟به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، متغیر بودن تولید انرژی برقابی در سال‌های مختلف به مقدار حجم آب موجود پشت سدها و به‌طور غیرمستقیم به وضعیت بارندگی و خشکسالی کشور باز می‌گردد. درحال حاضر بحران آب در کشور ایران و جنبه‌های مختلف آن بر کسی پوشیده نیست.

وقوع کم‌آبی‌ها و خشکسالی‌ها، افزایش مصارف، از بین رفتن زیست‌بومهای آبی و تبعات زیست‌محیطی، همگی از ابعاد مختلف بحران آب هستند که در دهه‌های قبل کمتر از آنها سخن بمیان می‌آمد.

این مشکلات موجب شده که مقوله سدسازی و سدها در مرکز توجه منتقدان و طرفداران آن قرارگیرد. یکی از موضوعاتی که به صورت مسائل پیرامونی مقوله سدسازی در کشور محل مناقشه موافقان و مخالفان است، مقوله نیروگاه‌های برق‌آبی است.

در نیروگاه‌های برقابی از آب جمع شده در پشت سدها برای تولید برق استفاده می‌شود. آب جمع شده در پشت سدها با برخورد به پره‌های توربین سبب چرخش روتور توربین می‌شود و چرخش روتور توربین نیز سبب چرخش ژنراتور و در نتیجه تولید برق می‌شود. نیروی برقابی یا هیدروالکتریسیته اصطلاحی است که به انرژی الکتریکی تولیدی از نیروی آب اطلاق میشود.

 برقابی ۹۸,۸ درصد از تولید ملی برق تجدیدپذیر و ۱۳,۸ درصد از مجموع الکتریسیته تولیدی در ایران را تشکیل می‌دهد. درحالی که هیدروالکتریسیته حدود ۱۹ درصد از کل انرژی الکتریکی تولیدی جهان را پوشش می‌دهد.

نیروگاه برقابی کارون ۳ با توان تولید برق ۲۲۸۰ مگاوات و تولید انرژی سالانه ۴۱۷۰ گیگاوات ساعت، بزرگترین نیروگاه برقابی کشور است.  درحال حاضر در کل کشور حدود ۱۱,۳ گیگاوات ظرفیت تولید انرژی برقابی وجود دارد.  از سال ۱۳۸۷ تا سال ۱۳۹۴ از ۵ تا ۱۳,۵ گیگاوات ساعت انرژی برقابی در کشور تولید شده است.

ایران با متوسط بارندگی برابر با یک‌سوم متوسط جهانی، جزو کشورهای خشک و نیمه‌خشک جهان است و علاوه‌ بر این امر، شاید مهمترین علت تأسیس سدها در ایران پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارندگی باشد. این امر در درجه اول بدین معناست که باید تمهیدی در جهت ذخیره آب برای زمان مورد نیاز آن  برای کشاورزی و شرب اندیشید و در درجه دوم نیز بدین معناست که انحراف از معیار مکانی بارندگی در کشور قابل توجه است.

با توجه به اینکه میزان انرژی برقابی کمتر از ۱۵ درصد از کل انرژی برق کشور را تشکیل می‌دهد، شاید نتوان هدف تأمین انرژی را هدف اصلی مناسبی برای تأسیس یک سد در کشور دانست. این امر در حالی است که ذخیره آب توسط سد در یک کشور کم‌آب و خشک و رهاسازی آن برای تولید برق، علیرغم وفور سوخت‌های فسیلی، چندان صحیح بنظر نمی‌رسد.