فائو گزارشی جدید از تاثیر تغییراقلیم بر میزان تولیدات محصولات کشاورزی در دنیا منتشر کرده که نتایج آن نشان می‌دهد، تغییراقلیم، میزان تولید محصولات کشاورزی ایران را کاهش می‌دهد.

به گزارش زیست آنلاین، تغییر اقلیم تاثیر عجیبی روی وضعیت امنیت غذایی در کشورهای مختلف می‌گذارد، (جدی‌ترین اثرهای تغییر اقلیم در ایران) در برخی مناطق میزان تولیدات محصولات کشاورزی افزایش پیدا می‌کند و برعکس برخی مناطق هم با کاهش زیادی در تولیدات خود مواجه می‌شوند؛ ایران جزو گروه دسته دوم است.

نقش کشاورزی و تولید محصولات غذایی از این طریق در نحوه زندگی انسان بسیار مهم بوده، از زمانی که انسان‌ها شروع به تامین غذای خود از این طریق کردند، تمدن در جهان شکل گرفت. با وقوع انقلاب صنعتی در اواسط قرن هجدم وضعیت کشاورزی به شدت دگرگون شد، تولید غذا زیاد شد، افزایش جمعیت به شدت بیشتر شد، زندگی افراد زیادی به کشاورزی وابسته شد و به نوعی نحوه زندگی انسان روی زمین تغییر پیدا کرد.

حالا یک تحقیق جدید منتشر شده از سوی فائو، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، نشان می‌دهد که همین افزایش جمعیت و تغییرات می‌تواند باعث ایجاد یک دگرگونی دیگر در حوزه کشاورزی  و محصولات کشاورزی شود.

امنیت غذایی و گازهای گلخانه‌ای/ حال و روز اروپا را ببینیدیکی از اتفاقاتی که پس از انقلاب صنعتی رخ داد افزایش استفاده از سوخت‌های فسیلی و در نتیجه افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای در هوا بود. انتشار این گازها باعث گرم‌تر شدن زمین، تغییر در اقلیم و در نتیجه تغییر در حوزه کشاورزی شده است. (برای اطلاع از جزئیات مشارکت ملی ایران برای کاهش گازهای گلخانه‌ای کلیک کنید.)

فائو در این رابطه در مقاله‌اش نوشته است: «اقلیم یک نقش بسیار حیاتی در میزان تولیدات محصولات کشاورزی دارد، تغییرات در میانگین بارندگی و دما، روی قیمت و میزان تولیدات محصولات کشاورزی تاثیر بزرگی دارد. از سوی خود کشاورزی هم با انتشار متان، اکسید نیتروژن و دی‌اکسید کربن روی تغییراقلیم تاثیر می‌گذارد.»

البته این هشدار برای آینده نیست، همین امسال کشاورزی در اروپا آسیب زیادی از تغییراقلیم دید.

تابستان امسال خشکسالی روی محصولات کشاورزی قسمت‌های مختلف اروپا به ویژه بخش شمالی این قاره تاثیر‌های مخربی داشت و تغییراقلیم یکی از عوامل اصلی این اتفاق بود. اطلاعات سازمان هواشنانسی جهانی نشان می‌دهد که افزایش رکوردشکن دما و کاهش میزان بارندگی  تابستان امسال این خشکسالی را در اروپا ایجاد کرده. به طوری که ادعا شده که ماه‌های می و آوریل امسال گرمترین دمای خود را امسال تجربه کرده‌اند.

یکی از اصلی‌ترین بخش‌هایی که از این موضوع آسیب دید، بخش کشاورزی بود. انجمن تولیدکننده‌های میوه و سبزیجات اروپا در این رابطه توضیخ داد: «با ادامه روند افزایش دما و خشک‌تر شدن آن در ماه جولای، میزان تولید محصولات کشاورزی در اروپا به شدت کاهش پیدا کرده. امروز وضعیت تولیدکنندگان محصولات کشاورزی به جدی‌ترین حالتی که در ۴۰ سال گذشته تجربه کرده‌اند رسیده.»

با این وجود، تحقیق فائو نشان می‌دهد که این قاره سبز نیست که در خطر اصلی کاهش تولید محصولات غذایی از طریق تغییراقلیم قرار گرفته است. قاره آفریقا، خاورمیانه و ایران تا سال ۲۰۵۰ با کاهش شدیدی در میزان تولیدات محصولات غذایی روبرو می‌شوند.

کجا سود می‌کند، کجا آسیب می‌بیند؟ بر اساس این مطالعه افزایش دمای کره زمین می‌تواند در برخی مناطق میزان تولیدات را افزایش دهد. در همین رابطه در این تحقیق آمده است: «در مناطقی که در عرض جغرافیایی بالاتری هستند انتظار می‌رود که افزایش دما باعث شود تولید برخی محصولات کشاورزی افازایش پیدا کند، برای مثال میزان تولید محصولات در روسیه و کانادا به ترتیب ۰.۹ و ۲.۵درصد افزایش پیدا می‌کند.»

اما خبرها برای همه مناطق خوب نیست، در ادامه این تحقیق در این رابطه آمده است: «با این وجود انتظار می‌رود که عکس این اتفاق در بخش بزرگی از آفریقا و جنوب شرفی آسیا رخ بدهد.»



براساس نتیجه‌گیری‌های فائو در بخش زیادی از قاره آسیا، تمام قاره آفریقا و بخشی از قاره آمریکا میزان تولید محصولات کشاورزی تغییر می‌کند، همانطور که در نقشه مشخص است میزان کاهش تولیدان محصولات در ایران هم قابل توجه است.

ایران و اقتصادی وابسته به کشاورزی

این موضوع می‌تواند پیامدهای اقتصادی مختلفی هم برای برخی از این کشورهای وابسته به کشاورزی، داشته باشد، در این رابطه در مطالعه سال ۲۰۱۸ فائو آمده است: « تغییراقلیم می‌تواند به اقتصاد کلی یک کشور، مخصوصا کشورهایی که بخش کشاورزی بزرگی دارند ومیزان تولیدات آن بخش مهمی از تولید ناخالص ملی و اشتغال آن را تشخیص می‌دهد یا صادر کننده بزرگی در این حوزه هستند آسیب وارد کند.»

ایران در میان همین کشورها است، آمار بانک جهانی تا سال ۲۰۱۵ میلادی (۱۳۹۴) نشان می‌دهد که وابستگی ایران به کشاورزی در سال‌های گذشته به شدت افزایش پیدا کرده و در مقایسه با میانگین جهانی ایران وابستگی زیادی به این حوزه دارددارد. بانک مرکزی ایران هم در سال بهار ۱۳۹۶ اعلام کرد که سهم کشاورزی از تولید ناخالص ملی ایران ۱۰.۱ درصد است.



بحران دیگر برای کشاورزی؛ آب کم، خاک نامطلوب

اما تغییراقلیم تنها چیزی نیست که حوزه کشاورزی و در نتیجه اقتصاد ایران را تهدید می‌کند. بخش کشاورزی در چند سال گذشته نقش زیادی در بی‌آب شدن ایران داشت و حالا مسئولان و محققان ایرانی می‌گویند خود این بی‌آبی می‌تواند به وضعیت کشاورزی در کشور آسیب وارد کند.

محسن مسگران، استاد دانشکده علوم گیاهی دانشگاه کالیفرنیا محققی است که در این رابطه مطالعات مختلفی انجام داده است، او در این رابطه به خبرآنلاین گفته بود: ضریب خودکفایی کشور برحسب وزن کل تولیدات کشاورزی اکنون حدود ۸۰-۸۵ درصد است بنابراین اگر بخواهیم مصرف آب در بخش کشاورزی را به حد استاندارد آن کاهش دهیم، ضریب خودکفایی از مقدار فعلی نیز پایین‌تر می‌آید.

موضوع دیگری که مطالعات مسگران نشان می‌دهد تاثیر فرسودگی خاک بر اراضی کشاورزی ایران است. در یکی از این مطالعات که در مجله نیچر، وضعیت زمین‌های ایران برای کشاورزی با بررسی پارامترهای مختلف ارزیابی شده است، براساس این تحقیق اگر بخواهیم کیفیت زمین ایران را بر اساس مکاننگاری و خاک بررسی کنیم متوجه می‌شویم که ۷۴درصد زمین ایران یعنی حدود ۱۲۰میلیون هکتار از مساحت کشور، برای کشاورزی نامناسب است.



خشکسالی، فرسایش خاک و حالا تغییراقلیم این‌ها همه موضوعاتی هستند که وضعیت کشاورزی را در ایران به خطر انداخته است. (در حال حاضر، ۹۷ درصد از مساحت کشور با خشکسالی بلند مدت مواجه است.)

عیسی کلانتری رییس سازمان محیط‌زیست در این رابطه گفته بود: ما به نابودی کشاورزی نزدیک می‏شویم تا نابودی سرزمین، ما می ‏توانیم با آب‏های گرا ن‏قیمت مثل شیرین کردن آب از دریا آب صنعت و شرب شهرهایمان را تأمین کنیم ولی کشاورزی نخواهیم داشت. با آب‏ شیرین‏ کن می‏ توانیم آب خوردن داشته باشیم، اما با مترمکعبی ۴۰هزار تومان که نمی ‏توانیم کشاورزی کنیم. کشاورزی در .معرض خطر است، اگر از سرزمین، کشاورزی نخواهیم، می ‏توانیم حفظش کنیم./ منبع: خبرآنلاین