زیست آنلاین: در سالهای اخير به دليل بالارفتن شدت  بحران و بروز پيامدهای عينی آن، با همراهي گروه های بهربرداری در معرض آسيب به نظر می رسد برخی اقدامات، چون برنامه خاموشي چاه ها،در اجرا با موفقيت نسبي روبرو بوده است.

به گزارش زیست آنلاین، در ايران حدود ٥٥-٦٠ درصد، و به باور برخي كارشناسان حدود ٧٠ درصد، از نيازهاي آبي استفاده كنندگان از طريق منابع آب زيرزميني تامين مي شود. اين منابع به دليل نياز به سرمايه گذاري كمتر، كيفيت خوب، انطباق كامل با تقاضا و غيره، بيشتر در معرض دست اندازي و برداشت بيرويه قرار مي گيرند. اين موضوع باعث شده اقتصاد سياسي پرفسادي براي آن شكل بگيرد و به بهره برداري ناپايدار از اين منابع  دامن بزند. برداشت بيشتر از تغذيه باعث افت شديد سطح آب در سفره هاي آب زيرزميني و بحراني ممنوعه شدن بيشاز ٣٨٤ دشت از ٦٠٩ دشت در كشور شده است. براي كنترل برداشتها و برگرداندن تعادل به آبخوانها برنامه هاي متعددي در دو دهه گذشته در دستور انجام قرار گرفت اما اين برنامه ها در عمل موفق نبوده اند. در سالهاي اخير به دليل بالارفتن شدت  بحران و بروز پيامدهاي عيني آن، با همراهي گروه هاي بهربرداري در معرض آسيب به نظر مي رسد برخي اقدامات، چون برنامه خاموشي چاه ها،در اجرا با موفقيت نسبي روبرو بوده است.



در ادامه به ذکر نمونه ای موفق از همراهی مردم و مدیران به نقل از  علی اکبر قیومی پرداخته شده است. امسال و برای سومین سال متوالی، طرح خاموشی زمستانه چاه‌های کشاورزی در استان یزد به اجرا در خواهد آمد. این طرح با مشارکت نزدیک تمامی دستگاه‌های مسؤول و متولی و نظارت و هدایت شورای حفاظت منابع آب استان و شهرستان‌ها (با مدیریت مستقیم استاندار و فرمانداران) و مهمتر از همه همکاری کامل کشاورزان (به عنوان ذینفعان اصلی) اجرایی شده است. مساعدت مؤثر نهادهای قضایی و انتظامی و اداره برق در اجرای موفق این برنامه نقش مهمی داشته است.

برای نخستین بار در سال ۱۳۹۵، چاه‌های کشاورزی استان یزد در فصل زمستان (که تبخیر به طور طبیعی بسیار پایین بوده و نیاز آبی یک درخت به حداقل میزان ممکن می‌رسد) به مدت یک ماه خاموش شد. اثرات اجرای این برنامه در سال نخست برای مدیران و کشاورزان جالب توجه و خوشحال کننده بود. حتی برخی از قنوات قدیمی آبدار شده و کیفیت و آبدهی بسیاری از چاه‌ها ولو به صورت محدود و مقطعی بهبود یافت.

بیشتر بخوانید: رتبه ایران در مدیریت منابع آب

دولت با اجرای این طرح به نوعی "اعمال حاکمیت" نمود و به جامعه بزرگ مصرف کنندگان در بخش کشاورزی نشان داد در شرایط بحرانی برای منافع و منابع عمومی، رأساً تصمیم گیری خواهد نمود. خوشبختانه حساسیت های حاکمیتی و بخش عمومی در میان کشاورزان نیز به خوبی احساس و استقبال شد و همین امر باعث همراهی و همکاری نزدیک آنان بود.



نمونه‌ای موفق و موثر از همکاری مدیران بخش آبطرح خاموشی زمستانه چاه‌های کشاورزی نمونه‌ای موفق و موثر از همکاری مدیران بخش آب و ذینفعان اصلی بود و به همین دلیل در سال دوم (۱۳۹۶) با انرژی و انگیزه بیشتر و همکاری بهتر کشاورزان، به مدت ۴۵ روز به اجرا در آمد.

توفیق نسبی در اجرای این طرح در استان های کرمان و یزد باعث شده است که در بسیاری از دیگر استان‌ها نیز مورد استناد و استفاده قرار گیرد و اساساً زمانی شاهد اثر بخشی چنین برنامه‌هایی در سطح کشور خواهیم بود که در سراسر پهنه ایران به اجرا درآیند. به همین دلیل گلایه‌مندی کنونی برخی از کشاورزان دشت‌های حاشیه‌ای استان یزد آن است که در ایام خاموشی چاه‌ها در استان یزد، برداشت آب در چاه‌های کشاورزی متعلق به استان‌های همجوار با تمام قدرت ادامه می‌یابد!!

در سال جاری، یعنی سال سوم از اجرای طرح خاموشی زمستانه چاه‌های کشاورزی در استان یزد، این منابع آبی برای ۶۰ روز در دو بازه یکماهه خاموش خواهند بود. اعتقاد بسیاری از کارشناسان بر آن است که می‌توان چاه‌های کشاورزی را در استان یزد را حتی برای مدت هایی بیشتر از دو ماه خاموش نگاه داشت.

البته این طرح بعید است بتواند به احیای آبخوان های استان که غالباً دچار نشست و گسست شده اند بینجامد اما اولاً به صرفه جویی مقادیر فراوانی از آب منجر می شود و در ثانی می تواند با یادآوری محدودیت منابع آبی به کشاورزان در یادگیری مدیریت بهتر این منبع حیاتی و پرارزش کمک کند.

بیشتر بخوانید: وضعیت منابع آب در ایران

به نظر می‌رسد همه طرفین از اجرای این طرح خوشحال و خرسند هستند و همین مسأله می‌تواند باعث استمرار توأم با موفقیت آن باشد. علاوه بر آن همکاری نزدیک جامعه کشاورزان استان در اجرای طرح خاموشی زمستانه چاه‌های کشاورزی به خوبی از آگاهی بالا و درک شرایط حاد کنونی از سوی کشاورزان خبر می‌دهد. معنای این سخن آن است که اگر مجدداً طرح‌های کارشناسانه، هماهنگ و سراسری از سوی مدیران طراحی شود، قطعاً مورد اقبال و استقبال جامعه آگاه کشاورزان قرار خواهد گرفت.