هرچند سیستان و بلوچستان، خراسان‌های‌ رضوی و جنوبی و هرمزگان در تنش آبی شدیداند وتنها در سیستان و بلوچستان حداقل یک‌میلیون نفر دسترسی به شبکه ندارند اما به‌نظر می‌رسد انتقال آب از عمان به‌عنوان کارشناسی‌ترین راه‌حل بحران بی‌آبی فعلاً به نتیجه نمی‌رسد.

 به گزارش زیست آنلاین، بحران آب، خشکسالی و بی‌آبی؛ کلیدواژه‌هایی که زیاد شنیده می‌‌شود، در ایرانی که با بحران جدی بی‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند باید فکری کرد؛ راه‌حل‌های زیادی ارائه شده از خرید و واردات آب از همسایگان تا استفاده از آب‎های ژرف و انتقال آب از دریا؛ منطقی‌ترین و کارشناسی‌ترین راه‌حل شاید همان انتقال آب از دریاست تا جایی که وزارت نیرو به‌طور ویژه به این موضوع اندیشیده و از سال ۹۳ مطالعات تأمین آب فلات مرکزی ایران از محل شیرین‌سازی آب‌های عمان و خلیج فارس را در دستور کار قرار داده است و استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و هرمزگان باتوجه به بحرانی‌شدن و تمام شدن منابعشان در اولویت‌اند.



بیشتر بخوانید: وضعیت منابع آب در ایران

انتقال آب از خلیج فارس اما شاید زیاد کارشناسی نباشد، مهدی آرمند کارشناس آب می‌گوید: با توجه به شرایط خشکسالی حاکم بر کشور و خشک شدن منابع آبی به‌ویژه در استان‌هایی که در تنش آبی شدیدند؛ ما چاره‌ای جز انتقال آب از دریا به‌عنوان گزینه‌ای جدی برای مطالعه نداریم.

وی افزود: شرایط انتقال آب از عمان به‌دلیل باز بودن و اقیانوسی بودن آن مناسب است اما از خلیج فارس و یا مثلاً دریای خزر که محیط‌های نیمه‌بسته و بسته‌ای هستند از نظر زیست‌محیطی، خیر.

آرمند تصریح می‌کند: کشورهای بسیاری با منابع آبی محدود به بحث استفاده و شیرین‌سازی آب ورود پیدا کردند و هم‌اکنون کشورهایی مثل عربستان و امارات با ساخت آب‌شیرین‌کن‌های مجهز تا مقیاس میلیون مترمکعب آب شیرین‌سازی می‌کنند، بنابراین این راه‌حل اثبات‌شده و تجربی است.

احتمال اجرایی‌شدن انتقال آب از سال آیندهمعاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست نیز انتقال آب از خلیج فارس را مردود می‌داند و در نشستی به‌میزبانی مدیران آبی سیستان و بلوچستان در چابهار می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد استان‌هایی مثل خراسان رضوی، هرمزگان و سیستان و بلوچستان که در تنش آبی جدی‌اند و تا سه‌سال آینده منابع آبی خود را از دست می‌دهند؛ هرچند ما گزینه انتقال آب را گزینه آخر می‌دانیم اما باید توجه داشت که با توجه به تمام شدن منابع چاره‌ای برای انتقال نداریم، انتقال آب از دریای خزر و خلیج فارس را مردود دانستیم اما عمان به‌دلیل باز بودن، عمق بالا و اتصال آزاد به اقیانوس شرایط بهتری دارد.

پروین فرشچی می‌افزاید: مطالعات انتقال آب از عمان به هرمزگان، سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی از جمله مقدار آب، میزان سرمایه‌گذاری و نوع تکنولوژی به‌کار گرفته‌شده در حال اتمام است و باتوجه به نیاز موجود احتمالاً تا سال آینده عملیات اجرایی انتقال آب شروع خواهد شد. سه استانی که نام‌ بردم در اولویت‌اند اما به‌دلیل شرایط بدتر در سیستان و بلوچستان و مجاورت با عمان این استان در اولویت است.

سیستان و بلوچستان در اولویت انتقال؛ یک‌میلیون نفر شبکه آب ندارندسیستان و بلوچستان همان‌طور که معاون محیط زیست می‌گوید شرایط به‌مراتب بدتری را در بحران آب میان استان‌های پرتنش دارد؛ صادق ضیائیان رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی می‌گوید: متأسفانه طی ۱۱ ماه گذشته، استان‌ سیستان و بلوچستان ۷۴ درصد کمبود بارش را داشت و در صدر استان‌های کم‌بارش قرار گرفت.

عبدالرحمان شهنوازی مدیرکل مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان نیز می‌گوید: خشکسالی‌های بی‌سابقه سیستان و بلوچستان امسال به اوج خود رسیده و هم‌اکنون ۱۰۰ درصد مساحت سیستان و بلوچستان دچار خشکسالی از درجه‌های خیلی شدید، شدید و متوسط شده است.



بیشتر بخوانید: کمپین نذر آب در سراسر ایران

سیستان و بلوچستان درحالی کم‌بارش‌ترین و خشک‌ترین استان ایران است که حداقل یک‌میلیون نفر از جمعیت این استان عمدتاً در روستاها فاقد شبکه آب هستند و نیازهایشان از برکه‌ها و گودال‌هایی تأمین می‌شود که به‌شدت وابسته به بارش‌ است.

شاخص دسترسی به شبکه آب در سیستان و بلوچستان ۷۰ است و در روستاها ۴۶ درصد؛ این‌درحالی است که به بنا به آمار‌های وزارت نیرو، میانگین شاخص دسترسی به شبکه آب میان ۳۱ استان ایران ۹۰ درصد و فقط در روستاها ۷۰ است که سیستان و بلوچستان اختلافات فاحشی دارد.

مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان می‌گوید: ۵۱ درصد جمعیت ۲ میلیون و ۷۷۵ هزارنفری سیستان و بلوچستان در روستاها زندگی می‌کنند، این استان ۵۵۹۴ روستای بالای ۲۰ خانوار دارد که تنها حدود ۲هزار و ۵۷۰ روستا به شبکه آبرسانی مداوم متصل‌اند و بقیه، بیش از ۳هزار روستا، یا به‌صورت سقایی و تانکری آبرسانی می‌شوند و یا از همین سهمیه سقایی هم محروم‌اند.

عبدالاحد ریگی افزود: شرکت آب و فاضلاب روستایی این استان موفق شده میان ۳هزار روستایی که فاقد شبکه هستند، به هزار و ۲۵۷ روستا با ۲۵۱هزار نفر با ۱۱۱ تانکر آبرسانی کند و چیزی حدود ۲هزار روستا در انتظار آبرسانی سقایی‌اند.

از طرفی سیستان و بلوچستان تنها استانی است که بسیاری از شهرهای آن‌هم شاخص‌های خیلی پایینی در دسترسی به آب دارند از جمله مرکز، زاهدان، ۳۰ درصد جمعیت مرکز سیستان و بلوچستان، زاهدان، فاقد شبکه آب هستند. شرایط در مراکز جمعیتی دیگر هم‌چون چابهار هم بدتر است؛ به‌گواه آمار شرکت آب‌وفاضلاب شهری سیستان و بلوچستان، از جمعیت ۱۲۰ هزارنفری شهر چابهار تنها ۵۰ هزار نفر به شبکه آب دسترسی دارند؛ این آمارها نشان می‌دهد به‌خلاف استان‌های دیگر ایران که به‌تازگی وارد تنش آبی شدند؛ حداقل یک‌میلیون نفر و عمدتاً روستایی در سیستان و بلوچستان در تنش آبی بودند و حالا بر اثر خشکسالی‌ها وارد تنش‌ آبی شدید و خیلی شدید شده‌اند.

منابع آبی روستاها بر خط قرمزمردم در ۳هزار روستای سیستان و بلوچستان که آبرسانی سقایی می‌شوند و یا نمی‌شوند با منابع آبی دست‌ساز خود که اصطلاحاً به آن هوتگ می‌گویند، نیازهای آبی خود و خانواده‌‌شان را برطرف می‌کنند. هوتگ‌ها، گودال‌های دست‌سازی به‌عمق حدود ۱۵ متر و ظرفیت میانگین ۲۰هزار مترمکعب هستند که پیشینگان بلوچستان آن‌ها را ساخته‌اند و از خود به‌یادگار گذاشتند؛ این هوتگ‌ها که در مناطق محروم بلوچستان تنها امید مردم و حتی حیوانات و احشام هستند حالا به‌خاطر خشکسالی‌ها وضع خوبی ندارند.

معین‌الدین سعیدی رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: ازآنجایی‌که آب این هوتگ‌ها از طریق سیلاب‌ها و بارندگی تأمین می‌شود با کمبود بارندگی و خشکسالی‌های پی‌درپی در سال‌های اخیر بسیاری از آن‌ها خشک‌شده‌اند و توانایی آبرسانی به مردم و احشام را ندارند.



بیشتر بخوانید: آخرین وضعیت منابع آب در کشور

علاوه‌بر هوتگ‌ها، مهم‌ترین منبع آبی مردم فاقد شبکه آبرسانی در بلوچستان، بزرگ‌‌ترین رودخانه سیستان و بلوچستان، رودخانه سرباز، است که آن‌هم به‌خاطر خشکسالی‌ها نفس‌های آخرش را می‌کشد. همزیستی انسان و حیوانات درنده و چرنده در استفاده از یک منبع مشترک برای استحصال آب سال‌ها ادامه داشته تا آنکه با خشکسالی‌ها این هم‌زیستی به رقابت تبدیل شده است. در تیرماه سال ۹۵ یک کودک ۱۰ساله هنگامی که برای استفاده از برکه‌ای در روستای «کشاری» شهرستان «سرباز» در جنوب سیستان و بلوچستان به کنار رودخانه سرباز رفت، طعمه تمساح پوزه‌کوتاه ایرانی یا گاندو شد و جان خود را از دست داد.

سیستان و بلوچستان در اولویت شیرین‌سازی استهرچه باشد سیستان و بلوچستان در اولویت شیرین‌سازی است اما هرچند معاون سازمان محیط زیست از احتمال قطعی شدن انتقال از سال آینده و ابتدا به سیستان و بلوچستان خبر می‌دهد اما به‌نظر می‌رسد چالش‌هایی جلودار است.

عبدالغفور ایران‌نژاد نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با تسنیم می‌گوید: باآنکه تاکنون بیش از ۱۰ سرمایه‌گذار برای احداث آب‌شیرین‌کن در حوزه چابهار و کنارک اعلام آمادگی کرده‌اند اما تاکنون پاسخی از سوی ارگان مربوط دریافت نکرده‌اند و همچنان منتظرند. وزارت نیرو به سرمایه‌گذاران تضمین خرید نمی‌دهد؛ این سرمایه‌گذاران که بومیان و غیربومیان را شامل می‌شود حاضرند تمام سرمایه‌گذاری ساخت آب‌شیرین‌کن را انجام دهند منوط به تضمین خرید که وزارت نیرو تضمین را نمی‌دهد.

بیشتر بخوانید: بحران آب در جهان​

علی کرد نماینده مردم شهرستان میرجاوه در جنوب شرق سیستان و بلوچستان نیز اخیراً گفته است: به‌نظر می‌رسد با توجه به شرایط مالی حاکم بر کشور و نداشتن اجازه برای واگذاری طرح انتقال آب به شرکت‌های خارجی، این موضوع در این دوره از مجلس به نتیجه نرسد.