اولین جرقه را در انبار «سوخت» فرانسه، امانوئل ماکرون، رییس جمهور این کشور، روشن کرد. چرا؟ برای این که می‌خواهد سرمایه‌گذاری در فرانسه به سمت سوخت‌های جدید و پاک برود. اما چه کسی تصور می‌کرد که برنامه‌ریزی برای سوخت پاک، در کشوری که میزبان «توافق تغییرات اقلیم ۲۰۱۵» بوده، چنین آتشی بیفروزد که خود ماکرون را هم سردرگم کند. حالا ماکرون مانده با خیل عظیم آشوب‌هایی که پاریس را فراگرفته است.

به گزارش زیست آنلاین، ماجرا از آنجایی آغاز شد که امانوئل ماکرون، مالیات سوخت های فسیلی را بالا برد تا سرمایه‌گذاری برای سوخت‌های جدید و سالم‌تر شتاب گیرد.

هرچند ماکرون افزایش سه چهارمی قیمت نفت را هم دلیلی برای افزایش قیمت سوخت اعلام کرده، اما بیشترین تاثیر را مالیات‌ها بر قیمت سوخت داشتند.

دولت ماکرون برای حمایت از کمپین خودرو سالم و سوخت سالم مالیات مازادی بر مواد هیدروکربن در سال جاری میلادی قرار داده که به ازای هر لیتر گازوئیل حدود هفت و نیم و برای هر لیتر بنزین حدود چهار سنت بر قیمت عادی سوخت افزوده است.

قیمت گازوئیل که عمومی‌ترین سوخت مصرفی در خودروهای فرانسه است در ۱۲ ماه گذشته حدود ۲۳ درصد افزایش داشته و به طور متوسط به ۱،۵۱ یورو در هر لیتر رسیده است.

هفته گذشته و پس از فاز نخست اعتراضات، این تجمعات به چپ رادیکال یا راست افراطی نسبت داده می‌شد. اما بر خلاف گذشته، اعتراضات اخیر در فرانسه از طریق احزاب یا سندیکاها سازماندهی نشده بود و آنها نقشی در شکل‌گیری تظاهرات نخستین نداشتند.

بیشتر بخوانید: سوخت پاک کلید حل مشکل معضلات زیست محیطی

هر چند، پس از دور نخست اعتراضات کریستوفر کاستانر، وزیر کشور فرانسه معترضان را تحت تاثیر مارین لوپن، رهبر حزب دست راستی جبهه ملی خواند. اما خانم لوپن می‌گوید وزارت کشور می‌خواهد مردم را گمراه کند. هرچند حزب خانم لوپن تنها جریان سیاسی که به صراحت از این اعتراضات حمایت کرده است.

جریانات چپ فرانسه هنوز موضع روشنی در برابر اعتراضات ابراز نکرده‌اند. حزب سبز هم که افزایش مالیات بر قیمت سوخت‌های فسیلی از جمله شعارهای اصلی‌اش به حساب می‌آید، برای موضعگیری کار سختی در پیش دارد.

اما در واقع آغازگر اعتصابات فرانسه یک زن بود که حالا این اعتراضات مقام ریاست جمهوری فرانسه را متزلزل کرده است.

پریسیلیا لودوسکی، زن سی دو ساله پاریسی در ماه مه برای کاهش قیمت سوخت در پمپ بنزین‌های فرانسه کمپین و توماری روی اینترنت منتشر کرد و از مردم خواست آن را امضا کنند.

او در درخواست خود نوشته بود قیمت بنزین و گازوئیل به طور مرتب از طرف دولت افزایش می‌یابد. این درخواست اینترنتی لودوسکی اما تا ماه اکتبر ۲۰۱۸ توجه کسی را جلب نکرد. تا اینکه در ماه ۲۲ اکتبر روزنامه «لوپریزین» گزارشی درباره اقدام این زن منتشر کرد.

پس از آن شمار کسانی که این تومار را امضا کردند به سرعت افزایش یافت. برخی از کاربران فیسبوک، برای حمایت از این خواست، گروهی تشکیل دادند با عنوان «بلوکاژ ملی مخالف افزایش قیمت سوخت».

اینترنت و فضای مجازی بستری مناسب فراهم ساخت برای اعتراضات بیشتر و درخواست‌ها بیشتر، هم از سوی رانندگان، هم از سوی کشاورزان و هم از سوی مردم عادی.

اما اینکه چرا معترضان به جلیقه زرد مشهور شدند برگرفته از یک قانون کمک خواهی در مواقع اضطراری توسط رانندگان خودروهاست. رانندگان خودروهای فرانسوی باید جلیقه‌های دید در شب همراه داشته باشند تا در شرایط اضطراری آن را به تن کنند و منتظر کمک باشند.

در سال ۲۰۱۳ که اعتراضات مشابهی توسط رانندگان کامیون در فرانسه صورت گرفت هم این رانندگان از «کلاه قرمز» استفاده می‌کردند و به همین نام مشهور شدند.

حالا «جلیقه زردهای فرانسوی» منتظر کمک هستند. اما از سوی چه کسی، فعلا معلوم نیست.

در واقع انتظار می‌رود حزب سبزها از آنها حمایت کنند و به کمکشان بیایند، اما جلیقه زردها چنان فرانسه را به آشوب کشانده‌اند، که فعلا سبزها مجبور به سکوت شده‌اند.

حالا اعتراضات جلیقه زردها به سرعت رنگ و بوی سیاسی‌ پیدا کرده و معترضان اکنون استعفای امانوئل ماکرون، را از جمله خواست‌های خود برمی‌شمرند.

بیشتر بخوانید: استفاده از سوخت پاک راهی برای مقابله با آلودگی

شبکه‌های اجتماعی پایگاه اصلی «جلیقه‌ زردها»جلیقه زردها از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی برای ساماندهی خود بسیار بهره برده‌اند. وقتی اولین بار یک نفر در همین شبکه‌های اجتماعی پیشنهاد داد بلوار بزرگ پاریس را اشغال و مسدود کنند کسی فکر نمی‌کند که یک جنبش اعتراضی «بدون رهبر» حالا به این سمت و سو کشیده شود که بالاخره صدای ماکرون هم دربیاد که «شرم کنید! خشونت در فرانسه جایی ندارد».

رسانه‌های فرانسوی می‌گویند معترضان کسانی هستند که یا در مناسبات اجتماعی و اقتصادی به حاشیه رانده شده‌اند یا از میان طبقه متوسطی هستند که به مرور فقیر شده‌اند. بسیاری از معترضان گفته‌اند آنها برای بار نخست است که در یک تجمع شرکت می‌کنند. معترضان معتقدند که صدایشان نه از سوی نمایندگان احزاب و سندیکاهای سنتی و نه از جانب روشنفکران و هنرمندان بازتابی نمی‌یابد.

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد ۸۵ درصد حامیان جلیقه زردها از قشرهایی هستند که فرانسوی‌ها از آنها به عنوان قشر «مردمی» یاد می‌کنند؛ یعنی طبقه متوسط رو به پائین.

معترضان می گویند که امانوئل ماکرون، نیاز مردم فقیر را نادیده گرفته است. و ماکرون مخالفان سیاسی خود را متهم کرده که از این حرکت اعتراضی استفاده می‌کنند تا مانع از اجرای برنامه اصلاحاتش بشوند.

واقعیت این است که اعتراضات در فرانسه از طریق احزاب یا سندیکاها سازماندهی نشده بود و آنها نقشی در شکل‌گیری تظاهرات نخستین نداشتند.

۱۷ اکتبر معترضان موفق شدند در بسیاری از نقاط فرانسه جاده‌های اصلی را ببندند و محورهای استراتژیک را مسدود کنند. در تجمع نخست دو نفر کشته شدند. وزارت کشور تجمع جلیقه زردها در میدان کُنکورد از میادین اصلی پاریس را برای شنبه ۲۴ اکتبر ممنوع کرده بود و از جلیقه زردها خواسته بود در پارک بزرگی پشت برج ایفل تجمع کنند.

اما معترضان اعلام کردند که زیر بار این دستور دولت نمی‌روند و حاضر نیستند در جایی دور از مراکز قدرت تجمع کنند. جلیقه زردها هم در تظاهرات هفته گذشته و هم این هفته کوشیدند به کاخ الیزه، ساختمان ریاست جمهوری فرانسه نزدیک شوند. در مقابل پلیس هم برای متفرق کردن معترضان از گاز اشک ور و ماشین آبپاش استفاده کرد.

 

هر چند حالا این اعتراضات به خشونت کشیده اما در اوایل اعتراضات، پلیس هم با مردم ابراز همدردی کرده بود. یک سندیکای پلیس در فرانسه فراخوانی برای «روز بدون جریمه» داده بود و از اعضای خود خواسته بود در اقدامی جمعی در روز ۱۷ نوامبر از جریمه کردن خودروی شهروندان خودداری کنند. این عمل در همراهی با اعتراضات به قیمت بالای سوخت صورت گرفته بود.

سخنگوی این سندیکا به یک تلویزیون فرانسه گفته بود «ما قبل از پلیس بودن شهروند هستیم. با این کار همبستگی‌ خودمان را با هموطنانمان نشان خواهیم داد.»

اما حالا پلیس با گاز اشک آور به معتران حمله می‌کند و بسیاری را دستگیر کرده است. مصدومان این اعتراضات هم بسیارند. و یک نفر در این میان جان خود را از دست داده است.

اعتراضات فرانسه، بیش از گذشته اهمیت انرژی و سوخت را در میان مردم و بخصوص طبقه فقیر جامعه نشان می‌دهد. فرقی نمی‌کند کشوری که قیمت سوخت در آن بالا می‌رود یک کشور عضو G۲۰ باشد که افتخار بزرگ میزبانی اجلاس تغییرات اقلیم را در سال ۲۰۱۵ داشته یا یک کشور جهان سومی با کمترین امکانات.

قیمت سوخت می‌تواند فردی مثل دونالد ترامپ را به تکاپو بیندازد تا برای پایین نگه داشتن آن در کشورش، کل دنیا را تهدید کند یا محبوبیت رییس جمهوری مثل ماکرون را به کمترین میزان خود کاهش دهد یا رییس جمهور ونزوئلا را در آستانه ورشکستگی کشورش قرار دهد.

«سوخت» با کسی شوخی ندارد.