زیست آنلاین: اشتغال آب محور در سرزمین خشک و فرا خشک ایران، وضع منابع آب را به حالت وخیم رسانده است و استمرار عدم مدیریت مصرف به خصوص در بخش کشاورزی می رود تا آینده ای مبهم پیش روی ایران قرار دهد. اکنون شرایط به جایی رسیده است که به جای بحران باید از وضعیت وخیم آب صحبت کنیم.بی شک بخشی از این شرایط به وضعیت اقلیمی ایران ارتباط دارد اما سهم عمده ای از این وضعیت به مدیدریت ضعیف آب در کشور به خصوص در بخش کشاورزی مرتبط است.

به گزارش زیست آنلاین، در این میان نقش کشاورزی در بروز بحران آب و وخیم شدن شرایط بسیاری از دشت ها غیر قابل انکار است. خراسان، کرمان، سیستان و بلوچستان و حتی تهران مصادیق این ادعا هستند.
در دشت مشهد سالانه بطور متوسط ۲.۵ میلیارد مترمکعب بارش رخ می دهد که ۸۰ درصد آن تبخیر می شود و بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلیون مترمکعب آب باقی می ماند این در حالی است که میزان برداشت از دشت مشهد سالانه یک میلیارد و ۱۶۰ میلیون مترمکعب است و این در شرایطی است نباید  بیش از ۴۰ درصد آب تجدیدپذیر مصرف شود. حال اگر وضعیت اضافه برداشت آب از دشت مشهد به همین نحو ادامه یابد متوسط شوری آب ظرف ۲۰ سال آینده به حدی خواهد رسید که دیگر قابل استفاده در بخش کشاورزی نیز نخواهد بود. راه حلی هم که برای این موضوع دیده شده شیرین کردن آب دریای عمان و خلیج فارس با دهها هزار میلیارد تومان اعتبار و انتقال به خراسان است که گزینه زود بازده و منطقی نیست. 

بیشتر بخوانید: تاثیر تغییر اقلیم در کشاورزی ایران
در این زمینه، غلامرضا ممدوحی- مدیر امور منابع آب شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی با اشاره به اینکه ۸۹ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می شود و کشاورزان عمده ترین مصرف کنندگان این عنصر حیاتی هستند، می افزاید: تعداد چاههای مجاز کشاورزی در خراسان رضوی حدود ۹ هزار حلقه است که تقریبا به همین مقدار یعنی حدود هشت هزار و ۵۰۰ حلقه چاه غیرمجاز ظرف سال های اخیر شناسایی شد که بخش زیادی از آنها در سال های اخیر مسدود شده اند. 



چاههای غیرمجاز کشور دو برابر شدگفتنی است: با یک مصوبه مجلس هزینه دلسوزی برای کشاورزان از طریق اجازه دادن برای حفر چاه و برداشت غیر مجاز آب و از جیب بیت المال پرداخت شد. تصویب قانون تعیین تکلیف چاه های غیر مجاز و تبعات زیاد آن که بر دوش کشور گذاشته شد   مانند مجوز دادن به تفنگ های شکاری بود که  به جای اصلاح وضع موجود باعث وخیم شدن وضعیت شد.
مدیر امور منابع آب شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی در این زمینه خاطرنشان می کند: آب مقوله ای نیست که دولت و مدیران اجرایی به تنهایی بتوانند مدیریت کنند چون تصمیم گیری آن به تنهایی در دست دولت نیست و دولت تنها مجری قوانین است. 
غلامرضا ممدوحی می افزاید: به عنوان مثال اجرای قانون تعیین تکلیف چاههای آب فاقد پروانه بهره برداری مصوب سال ۱۳۸۹ مجلس شورای اسلامی تنها ظرف یک سال تعداد چاههای آب غیرمجاز کشور را دو برابر کرد و اکنون ۳۵۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در ایران وجود دارد. مگر دولت چقدر امکانات دارد که بخواهد این چاهها را ببندد. اگر هم بخواهد این چاهها را پر کند به حمایت قوه قضاییه نیاز دارد. 
مدیر دفتر حفاظت و بهره برداری منابع شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی گفت: ظرف دو سال اخیر قوه قضاییه و نهادهای نظارتی همچون وزارت اطلاعات بهترین حمایت ها را در حوزه آب انجام داده اند. بر این اساس پارسال ۲۵۸ میلیون مترمکعب از برداشت آب در دشت های خراسان رضوی صرفه جویی شد. اکنون ۸۹ درصد آب در بخش کشاورزی، ۸ درصد در بخش شرب و ۳ درصد در صنعت و خدمات استفاده می شود.  در این شرایط و در حالی که به همکارانمان در بخش آب شرب فشار می آوریم که مثلا فلان جا آب شرب نمی دهیم، فلان روستا این قدر سرانه دارد و این قدر پروانه گرفته است دیگر نباید با کارشناس جهاد کشاورزی بر سر اضافه برداشت از منابع آب چانه زد.

سدهایی که آب ندارند مدیر دفتر حفاظت و بهره برداری منابع شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی افزود: باید حل بحران آب را به متخصصانش واگذار کرد اما هم اکنون آب مساله ای امنیتی شده است. دلیل این حرف آن است که باید قبل از هر انتخاباتی فتیله بستن چاههای غیرمجاز پایین کشیده شود یا با فشار سیاسی نمایندگان مجلس سدهایی در کشور ساخته شده که هم اینک آب ندارند.   اگر کشاورز بابت آبی که می گیرد هزینه متناسبی پرداخت کند متوجه می شود آب ارزش دارد اما هم اینک آب واقعا در بین سایر صورت های انرژی مظلوم است.  



یزدی‌ها مهاجر می‌شوند!استان فوق خشک یزد نیز از کشاورزی در رنج است. از جمله دشت بهادران از سال ۱۳۵۳ ممنوعه اعلام شده و این در حالی است که سطح زیرکشت آن در حال حاضر و به صورت قانونی ۴ برابر افزایش یافته است.
محمدمهدی جوادیان زاده - مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای یزد، دشت بهادران را نمونه‌ای از مصرف نادرست از منابع آبی در استان ذکر کرده و توضیح می دهد: از سال ۱۳۵۳ این دشت به عنوان دشت ممنوعه برای کشاورزی اعلام شده بود در حالی که سطح زیرکشت آن در حال حاضر و به صورت قانونی چهار برابر افزایش یافته و نتیجه‌اش این است که در جنوب دشت، آب وجود دارد اما شوری بسیار بالای آن،  تمامی درختان پسته را از بین برده است و در شمال دشت، کشاورزان با بی‌آبی مواجه هستند و تمامی دشت دارد از بین می‌رود. اگر این روال مصرف ادامه یابد، حداقل خسارت برای همه مردم یزد این است که باید به استان های دیگر مهاجرت کنند.
جوادیان با انتقاد از عملکرد برخی از مدیران دستگاه‌ها به دلیل عدم همکاری با شرکت آب منطقه‌ای در راستای مدیریت مصرف، می گوید: وقتی مدیران خودشان با هم همسو نیستند و همراهی نمی‌کنند، نتیجه‌ای جز یاس و ناامیدی برای کشاورزان نیست. 

بیشتر بخوانید: کشاورزی ارگانیک در ایران اجرای طرح خاموشی زمستانه چاه‌های کشاورزی هم به نفع خود کشاورز است،  در سال گذشته و در اجرای طرح خاموشی زمستانه چاه‌ها، کشاورزان شاهد بودند که قنات جعفرآباد دوباره فعال شد و سطح آب در شهرستان‌های خاتم و ابرکوه افزایش پیدا کرد. زمان تعیین شده برای اجرای طرح خاموشی زمستانه چاه‌های کشاورزی در کل کشور و در استان با هم تفاوت دارد و براساس توافق بین کشاورزان و جهاد کشاورزی بوده است تا در شرایطی که کشت نیاز کمتری به آب دارد، این طرح اعمال شود. 
مدیریت آب و سازگاری با منابع محلی آب به شیوه‌های علمی بهترین گزینه ایران امروز است و نباید به آب دریاها و همسایگان دل خوش کنیم.