نشریه انگلیسی نیچر نوشت: تصاویر جدید ماهواره ای نشان می دهد نشست زمین در تهران به عنوان پرجمعیت ترین شهر غرب آسیا بسیار شدید است و در برخی مناطق به ۲۵ سانتی متر در سال می رسد.

به گزارش زیست آنلاین، پایگاه نیچر حاکی است:  محققان مرکز تحقیقاتی GFZ در آلمان با بررسی اطلاعات ماهواره ای از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۷ میلادی متوجه گستردگی فرونشست در تهران شدند نشست به صورت گسترده ای در تهران وجود دارد و بتدریج در حال احاطه کردن فرودگاه بین المللی این شهر است.

جزییات این موضوع با استفاده از تصاویر ماهواره ای به راحتی قابل مشاهده است. مطالعات قبلی نشان داده بود که دلیل نشست تهران کاهش سفره های آب های زیرزمینی است . اطلاعات ماهواره ای جدید دید تازه ای نسبت به این مشکل ایجاد کرده و نشان می دهد صفحه غربی تهران که تلاقی حوزه شهری با کشاورزی است، هر سال حدود ۲۵ سانتی متر نشست می کند. صفحه منطقه ورامین نیز با همین میزان نشست می کند.

بیشتر بخوانید: طرح تعادل بخشی آب در کشور یک طرح حیاتی و اساسی استبالاترین نرخ نشست ها در دنیافرودگاه بین المللی تهران واقع در منطقه جنوب غربی شهر حدود ۵ سانتی متر در سال نشست می کند که به گفته محققان، یکی از بالاترین نرخ نشست ها در کل دنیا محسوب می شود.

دلیل اصلی این نشست استفاده بیش از اندازه از سفره های زیر زمینی و منابع نفت و گاز است. البته استخراج آب از سفره های زیر زمین چالشی فراگیر در تمام دنیا محسوب می شود.

برای مثال اطلاعات ماهواره ای نشان می دهد در جاکارتا نشست زمین در سال به اندازه ۲۰ سانتی متر است. در دره San Joaquin در کالیفرنیا نیز که محل استقرار چند شهر بزرگ است، هر سال به اندازه ۶۰ سانتی متر نشست می کند.

بر اساس این تحقیقات حدود ۱۰ درصد از جمعیت تهران و همچنین ساکنان بخشی از شهرهای اقماری تهران تحت تاثیر این فرونشست قرار می گیرند. به گفته محققان، هنگام تردد در این مناطق خیابان های غیر همسطح، دیوارهای ترک خورده و ساختمان های نشست کرده دیده می شود و برخی از این ساختمان ها به ناچار مجبور به تخریب شده اند.

شکاف های زیرزمینی بزرگی در سطح زمین به طول چندین متر و عمق چهار متر تا جنوب شرقی تهران امتداد یافته اند و ایمنی خطوط انتقال نیرو و آب و گاز شهری و همچنین راه آهن را تهدید می کنند. گاهی این شکاف ها باعث می شوند که روی سطح زمین هم حفره هایی ایجاد شود.

بیشتر بخوانید: زلزله"، "کم‌آبی" و "فرونشست" از مخاطرات طبیعی ایران است

بلاتکلیفی زمین های کشاورزیزمین های کشاورزی با وجود این شکاف ها و حفره ها دیگر کارایی ندارند چرا که آب های سطحی به سرعت در این شکاف ها نفوذ می کنند و گیاهان سطح زمین بدون آب می مانند.

رشد جمعیت، خشکسالی و سد های بزرگی که ساخته شده و مانع تجدید منابع زیرزمین آب می شوند، باعث تشدید مشکل نشست شده اند.

تاکنون ۱۰۰ هزار حلقه چاه غیر مجاز مسدود شده است ولی حدود ۳۰ هزار چاه غیر مجاز دیگر در تهران وجود دارد. محققان با اندازه گیری عمق آب چاه ها در مناطق نشست کرده به این نتیجه رسیده اند که به احتمال زیاد سطح زمین به حالت اولیه باز نمی گردد.

همچنین براساس ارزیابی‌های صورت گرفته، مناطق تحت تاثیر نشست زمین در تهران و اطراف آن، در برگیرنده ۱۲۰ کیلومتر خط آهن، ۲۳۰۰ کیلومتر جاده، ۲۱ پل، ۳۰ کیلومتر خط لوله نفتی، ۲۰۰ کیلومتر خط لوله گاز، ۷۰ کیلومتر خطوط برق فشار قوی و بیش از ۲۵۰ هزار ساختمان است.



«زمین‌لرزه خاموش»اخیرا علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات اعلام کرد که پدیده فرونشست زمین در مساحتی بیش از ۷۰۰ کیلومتر مربع در دشت‌های ورامین پیشوا و پاکدشت رخ داده و در حال گسترش است.

وی گفت که در دشت ورامین طی ۱۳ سال گذشته، ۱۵ متر سطح آب افت کرده است که درمقایسه با سال ۱۳۵۰، این افت آب بیش از یکصد متر برآورد شده است.

به‌گفته وی پدیده فرونشست و فروچاله‌ها و شکا‌ف‌های ناشی از آن اگر در مجاورت تأسیسات زیر بنایی مانند راه‌آهن، راه‌ها، دکل‌های برق و سایر شریان‌های حیاتی و همچنین در ساختگاه سکونتگاه‌های روستایی و شهری باشد، خطرات و خسارات بسیاری را به بار می‌آورد و موجب ایجاد ناپایداری در سازه و گاه موجب بروز بحران می‌شود

از سال گذشته حداقل ۵ فروریزش عمده زمین در مناطق مختلف شهر تهران در خیابان‌های «شهران»، «پیامبر»، «میدان قیام»، «مولوی» و در سه راهی خیابان «خیام» به ثبت رسیده‌است و با توجه به رشته‌قنات‌هایی که از شمال تهران به سمت ری کشیده شده و عدم رویکرد مهندسی در ساختمان‌سازی می‌توان انتظار فروریزش‌های بیشتری را در پایتخت داشت.

مسئله دیگر که در پی فرونشست زمین می‌تواند خطرناک باشد حساس‌تر شدن ساختمان‌ها حتی نسبت به زمین‌لرزه‌های کوچکتر است.

محمد جواد بلورچی، زمین‌شناس هم در این زمینه می‌گوید: «اگر در گذشته با بروز زمین‌لرزه ۶ ریشتری در تهران یا شهرهای دیگر خطر را احساس می‌کردیم، اما در حال حاضر با وجود این نشست‌ها و آسیب‌هایی که به ساختمان‌ها وارد شده زمین‌لرزه‌های ۵ ریشتر هم می‌تواند خطرناک باشد، چرا که ساختمان‌ها استحکام خود را ندارند و متأسفانه کسی هم به این فرونشست‌ها که آن را زلزله خاموش می‌نامند، توجهی ندارد».