٧٠ درصد آب در جهان برای کشاورزی و تولید غذا برداشت می شود اما یک سوم غذای تولید شده در چرخه توزیع و مصرف مواد غذایی از بین می رود. این یعنی کاهش پسماند غذا با کاهش مصرف آب ارتباط مستقیم دارد.

به گزارش زیست آنلاین، به‌طور تقریبی، می‌توان گفت که یک‌سوم غذایی که سالانه درجهان برای مصرف ما تولید می‌شود چیزی در حدود ١,٣میلیارد تن، دور ریخته شده و هدر می‌رود.

گزارش‌های فائو حکایت از این مووضع دارد که درجهان ٩٠٠‌ میلیون نفر از گرسنگی رنج می‌برند که با ضایعات ١,٣‌میلیارد تنی غذا می‌توان ٨٠٠‌میلیون نفر از گرسنگان را سیر کرد و تقریبا گرسنگی در جهان را ریشه‌کن کرد.

با این‌که گفته می‌شود ضایعات بالای غذا هم درکشورهای درحال توسعه و هم درکشورهای صنعتی رقم قابل توجهی است اما خوب است بدانید که گزارش‌های جهانی دو مدل متفاوت هدردادن غذا درکشورهای مختلف را نشان می‌دهد. براین اساس درکشورهای درحال توسعه ضایعات غذا بیشتر مربوط به فرآیند برداشت تا فرآوری است که البته با توجه به توسعه‌نیافتگی صنایع و بخش تولید دراین کشورها این گزارش طبیعی به نظر می‌رسد. این درحالی است که درکشورهای صنعتی بیشترین ضایعات غذا در خرده‌فروشی‌ها و به دست مصرف‌کننده نهایی اتفاق می‌افتد؛ به عبارتی درکشورهای توسعه‌نیافته تولید اسراف کارتر است و درکشورهای صنعتی مصرف‌کننده.



عمده مصرف آب در بخش دامی و کشاورزی استعموما تولید هر کالا یا محصولی به مقدار مشخصی آب نیاز دارد. در تولید محصولات کشاورزی، آب، اعم از باران، آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی و روان‌آب‌ها برای رشد گیاهان و تغذیه حیوانات و سیراب شدن آن‌ها مصرف می‌شود.

این آب به نام آب مجازی (Virtual Water) شناخته می‌شود؛ چراکه اگرچه تا پیش از مصرف در صنعت یا کشاورزی به صورت فیزیکی وجود خارجی داشته است، اما حالا دیگر به این صورت وجود ندارد، بلکه به صورت مجازی همچنان در این محصولات موجود است.

آب مجازی صرفا به آب داخل محصولات کشاورزی مانند میوه‌ جات گفته نمی‌شود؛ بلکه به همه آب‌هایی که از ابتدا برای رشد گیاه مصرف شده تا به صورت محصول نهایی مصرف شود، می‌گویند؛ به عنوان مثال یک کیلوگرم گوشت گاو، به طور متوسط ۱۳ هزار لیتر آب برای تولید نیاز دارد که به کل حجم آبی که از زمان تولید علوفه مورد نیاز برای مصرف دام تا زمان انتقال یک رأس دام بزرگ به کشتارگاه و نهایتا تحویل محصول به صورت گوشت بسته‌بندی‌شده به مصرف‌کننده استفاده می‌شود، آب مجازی اطلاق می‌شود.

از مجموع آب‌های کره زمین تنها یک دهم درصد آن، آب شیرین و در دسترس انسان‌هاست. از کل آب‌هایی که سالانه در جهان مصرف می‌شوند، ۷۰ درصد در بخش کشاورزی، ۲۰ درصد در بخش صنعت و فقط ۱۰ درصد برای مصارف خانگی به‌کار می‌روند.

بررسی نحوه مصرف آب در بخش های مختلف نشان می دهد که مصارف شرب و خانگی، درصد کمی از آب مصرفی را در بر می گیرد، این درحالی است که حجم بسیار بیشتری از آب صرف بخش کشاورزی و تولیدات دامی و صنعتی می شود؛ حدود ۹۳ درصد! نکته قابل توجه اینجاست که برخی محصولات کشاورزی، آب بسیار زیادی مصرف می کنند.

بیشتر بخوانید: ۴۰ درصد آب آشامیدنی در روستاهای به مصرف دام می رسد آب مجازی چیست؟آب مجازی عبارت است از میزان آبی که برای تولید یک محصول در صنعت یا کشاورزی مصرف می‌شود. بحث «آب مجازی» توسط پژوهش‌گر بریتانیایی پرفسور جان انتونی آلن در دهه ۱۹۹۰ میلادی مطرح شد. از آن زمان تا کنون، پژوهش‌های او مورد توجه فراوان بخش‌های اقتصاد و سیاست قرار گرفته‌اند.

آب مجازی آب جاسازی شده در محصولات است و به آب مورد نیاز برای تولید آن محصول مربوط می شود باتامین آب مجازی می توان تقاضا برای آب را درمناطق خشک و نیمه خشک پایین نگه داشت. اصطلاح آب مجازی بیانگر مقدار آبی است که برای تولید مواد غذایی یا کالاهای تجاری به مصرف می رسد اگراین مواد غذایی یا کالاها به یک منطقه خشک صادر شود دیگر در آن منطقه خشک نیاز به مصرف آب برای تولید این مواد نیست. ذخیره آب به فرم مجاری راهی برای غلبه بر دوره های کمبود است که نسبت به ذخیره گاه های مصنوعی کارآمدتر است.

اهمیت آب مجازیافزایش رقابت برسر منابع آب و افزایش تقاضا باعث شد بحث مدیریت آب مطرح شود انتقال آب جاسازی شده در تولیدات غذایی یکی ازمولفه های مهم در مدیریت آب در سطح جهانی و به خصوص درمناطق کم آب است. تجارت آب مجازی نه تنها به معنای ذخیره آب در کشورهای وارد کننده است بلکه به معنای ذخیره آب در زمان و در سطح جهان هم محسوب می شود.

آب مجازی محور یکی از سیاست های مطرح در برنامه ششم توسعه کشور برای مقابله با بحران کم آبی است.

یافته های کارگروه بین الدولی تغییرات اقلیم (IPCC) زیر نظر سازمان جهانی هواشناسی (WMO) نشان می دهد دمای جهانی به دلیل غلظت گازهای گلخانه ای در سه دهه اخیر یک درجه افزایش یافته است.

همچنین بر اساس گزارش این کارگروه میزان بارش ها تا پایان سده جاری در خاورمیانه ۲۰ درصد کاهش و دما ۵ درصد افزایش خواهد یافت.

علاوه بر این، طبق گزارش سازمان هواشناسی ایران، به واسطه گرمایش منطقه ای در ۵۰ سال گذشته شاهد افزایش دو درجه ای دما در کشور بوده ایم که با افزایش تعریق و تبخیر ۵ میلیمتری همراه است.

از سال ۸۶ به بعد هیچ سال پربارشی در کشور روی نداده است، بلکه بارش ها عادی یا زیرحد عادی بوده اند.

بنابراین، از آنجاکه بحث آب مجازی علاوه بر محصولات زراعی در مورد فراورده‌های دامی و صنعتی نیز مطرح است لذا باید نگرشی جدی به وضعیت مصرف آب در بخش‌های مختلف داشته باشیم.

در کشورهای با درآمد کم و متوسط مصرف آب ۱۰درصد، ۸درصد و ۸۲ درصد به‌ترتیب در بخش‌های صنعت، شرب و کشاورزی است در حالی که در کشورهای با درآمد بالا مصرف آب ۵۹ درصد، ۱۱درصد و ۳۰درصد به‌ترتیب در بخش‌های صنعت، شرب و کشاورزی است. بنابراین با بررسی وضعیت میزان پیشرفت کشورها در زمینه رشد اقتصادی و ارتباط آن، استفاده از آب برای مصارف شهری و صنعتی مشاهده می‌شود که همبستگی بالایی بین این دو وجود دارد.



ضایعات غذا در ایرانضایعات غذا بیشتر از آب آشامیدنی تمام مردم ایران، آب هدر می‌دهد، به بیان دیگر زباله موادغذایی ایرانی‌ها معادل ٦٠‌درصد درآمد نفتی ارزش دارد.

گزارش مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق بازرگانی نشان می‌دهد میزان آبی که برای ضایعات کشاورزی مصرف می‌شود، معادل ٩,٣‌میلیارد مترمکعب است. جالب است بدانید که گزارش‌های رسمی حاکی از آن است که کل آب مصرفی در بخش شرب و صنعت تنها ٧‌میلیارد مترمکعب برآورد شده و این به آن معناست که میزان آبی که با ضایعات کشاورزی در ایران تلف می‌شود، به اندازه تمام آبی است که مردم کشور و صنایع مصرف می‌کنند.

طبق بررسی دیگر، این رقم تقریبا معادل نیمی از آب شیرینی است که از رودهای کرخه، کارون و جراحی به خلیج‌فارس می‌ریزد. مقایسه آب تلف‌شده در ضایعات کشاورزی با کل آب مصرفی در کشاورزی ایران نیز عددهای قابل توجهی را نشان می‌دهد. گزارش‌ها درباره میزان مصرف آب در بخش کشاورزی متفاوت است. وزارت نیرو معتقد است، کشاورزی ٨٣‌میلیارد مکعب آب کشور را مصرف می‌کند و وزارت کشاورزی به عدد ٥٧‌میلیارد مترمکعب تأکید دارد. اگر بخواهیم گزارش وزارت نیرو را درنظر بگیریم، ضایعات کشاورزی حدود یک‌نهم کل آب مصرف‌شده در بخش کشاورزی را به خود اختصاص می‌دهد و اگر بخواهیم به گزارش وزارت کشاورزی استناد کنیم، تقریبا یک‌ششم آب کشاورزی با ضایعات هدر می‌رود. از این میان نکته جالب‌تر آن است، میزان آبی که در ضایعات کشاورزی هدر می‌رود، از تمام آبی که مردم ایران و بخش صنایع مصرف می‌کنند، بیشتر است. براساس گزارش‌های موجود میزان آبی که در بخش شرب و صنعت استفاده می‌شود، ٧‌میلیارد مترمکعب تخمین زده شده است. این درحالی است که آب تلف‌شده ناشی از ضایعات کشاورزی ٩.٣‌میلیارد مترمکعب برآورد شده است.

بیشتر بخوانید: بررسی انواع زباله و ماهیت آنها بازیافت زباله راهکار کنترل زیانموضوع کاهش ضایعات موادغذایی در درجه اول باید با ارتقای فناوری و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در زنجیره تولید کنترل شود و سپس به بحث فرهنگ‌سازی برای مصرف‌کننده نهایی می‌رسیم.

این‌که سرنوشت ضایعات موادغذایی در ایران به کجا ختم می‌شود، درباره کارخانجات موادغذایی وضع معلوم است. بیشتر آنها با رعایت ضوابطی موادغذایی از تاریخ مصرف گذشته را معدوم می‌کنند و برگشت آنها به چرخه تولید تقریبا غیرممکن است، زیرا موادغذایی به محض فساد تغییر رنگ، بو و مزه می‌دهند و برگشت دوباره آنها به چرخه تولید به معنی کاهش کیفیت و ضرر افزوده است.

از طرفی نبود صنایع فرآوری یا بازیافت مناسب نیز باعث می‌شود چاره‌ای جز معدوم‌سازی و دورریختن این دسته از موادغذایی وجود نداشته باشد. بنابراین برای کنترل دورریز موادغذایی در ایران باید در زنجیره تولید و پس از آن صنایع مناسب ایجاد شود.

منبع: سیناپرس